Hơn 1 tháng kể từ sau khi ông Kim Jong-nam bị sát hại tại sân bay Quốc tế Kuala Lumpur (KLIA2), các chuyên gia vẫn đang “đau đầu” tìm hiểu về phát hiện của phía Malaysia cho rằng, chất độc thần kinh VX là nguyên nhân dẫn đến việc ông Kim Jong-nam tử vong, nhưng chất độc này lại không gây hại cho những người liên quan.

Hơn 1 tháng trôi qua sau vụ sát hại ông Kim Jong-nam, nhiều bí ẩn xung quanh vụ việc vẫn chưa có câu trả lời xác đáng. (Ảnh: Reuters)

Cho đến nay, cảnh sát Malaysia gần như không cung cấp bằng chứng pháp y liên quan đến vụ sát hại ông Kim Jong-nam, người anh cùng cha khác mẹ của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.

Giới khoa học vẫn cảm thấy khó hiểu bởi tuyên bố của phía Malaysia cho rằng, chất độc thần kinh VX được sử dụng để sát hại ông Kim Jong-nam. Điểm chưa thể thuyết phục được các nhà khoa học đó là chất độc VX vốn nằm trong bảng phân loại vũ khí hủy diệt hàng loạt của Liên Hợp Quốc, được sử dụng trong một sân bay quốc tế mà không gây tác động nghiêm trọng cho những đối tượng tấn công, y tá, bác sĩ và những người khác có mặt ở sân bay.

Jean-Pascal Zanders, một chuyên gia về giải trừ vũ khí hóa học và sinh học mỉa mai: “chúng tôi đang xây dựng suy đoán dựa trên những đồn đoán để giải thích những gì đã xảy ra”.

Đoạn video an ninh được CCTV công bố sau vụ tấn công ngày 13/2 cho thấy, hai phụ nữ tiếp cận ông Kim Jong-nam, 45 tuổi và dường như đã sử dụng khăn vải để xoa lên mặt ông Kim. Ông Kim tử vong sau đó vài phút, theo cảnh sát Malaysia, họ đã tìm thấy dấu vết của VX trên mặt nạn nhân.  

Hai nghi phạm là Siti Aisyah, 25 tuổi người Indonesia và Đoàn Thị Hương, 28 tuổi, quốc tịch Việt Nam bị nhà chức trách Malaysia buộc tội giết người. Hai nghi phạm sau đó nói với các nhà ngoại giao rằng, họ bị lừa vì tin rằng họ đang tham gia vào một chương trình truyền hình thực tế.

Cảnh sát đã bác bỏ những tuyên bố này nhưng chưa đưa ra bất kỳ bằng chứng nào để giải thích làm sao hai nữ nghi phạm có thể sử dụng một trong những chất độc mạnh nhất trong danh mục các chất độc thần kinh mà không bị tổn thương nghiêm trọng.

Giây phút ông Kim Jong-nam bị sát hại ở KLIA2. Nguồn: YouTube

Chất độc VX là gì?

VX là một hợp chất phosphate hữu cơ mang độc tính cực cao, tấn công hệ thần kinh, khiến các tuyến cơ bị kích thích quá mức cho đến khi ngừng hoạt động hoàn toàn.

Những người tiếp xúc chất độc VX với liều lượng cao sẽ bị loạn nhịp tim và không còn khả năng hô hấp. Nguy hiểm hơn, vì VX bay hơi rất chậm nên nó có khả năng gây ô nhiễm cho các khu vực trong thời gian dài.

Một hiệp định toàn cầu được hơn 160 nước tham gia ký kết có hiệu lực vào năm 1997 đã cấm việc sản xuất, tàng trữ và sử dụng VX.

Tiều Tiên, quốc gia không nằm trong số các nước ký kết Hiệp ước nói trên đã bị Hàn Quốc cáo buộc có liên quan đến vụ ám sát ông Kim Jong-nam. Tuy nhiên, Seoul chưa thể đưa ra bất kỳ bằng chứng nào cho cáo buộc này.

Các nhà khoa học vẫn hoài nghi

Ông Simon Cotton, một chuyên gia về hóa học phân tử tại Đại học Birmingham, Vương quốc Anh nói với AFP rằng: “Tôi không thể tin mình có thể nhìn thấy những phụ nữ bị buộc tội sử dụng chất  độc VX gây ra cái chết trực tiếp cho nạn nhân mà không có những tổn thương tương tự”.

Theo ông Cotton, nghi vấn chưa dừng ở đó khi “không có thông tin về việc phát hiện bất kỳ dấu vết nào của chất độc VX hay miếng vải hoặc bình chứa chất độc này tại địa điểm nơi xảy ra vụ việc”.

VX không phải là nguyên nhân giết chết ông Kim Jong-nam?

Một số chuyên gia đưa ra giả thuyết cho rằng, các nghi phạm có thể đã sử dụng “phiên bản nhị phân” của chất độc VX, được gọi là VX2.

Trong trường hợp đó, những nghi phạm sẽ phải dùng hai hóa chất riêng biệt để tấn công ông Kim Jong-nam. Cụ thể, các đối tượng tấn công sẽ sử dụng một tiền chất không gây độc hại nghiêm trọng nhưng lại có thể “tăng độc tính” lên mức “chết người” khi kết hợp với lưu huỳnh. Giả thuyết này hoàn toàn có cơ sở khi đưa ra được câu trả lời tại sao hai người phụ nữ đã được sử dụng cho vụ tấn công.

Matthew Meselson, giáo sư tại Đại học Harvard, đồng thời là thành viên của ủy ban cố vấn quốc gia thuộc Trung tâm kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí hạt nhân của Mỹ nói: “Giải thích đơn giản nhất là nó (chất độc giết chết ông Kim Jong-nam) là một sản phẩm nhị phân”.

Khi hai chất hóa học kết hợp trên mặt của ông Kim Jong-nam để tạo ra VX2, những nghi phạm tấn công sẽ không bị tổn thương trong khi phản ứng hóa học chậm cho phép ông Kim vẫn có thể di chuyển để tìm kiếm sự giúp đỡ như trong đoạn video của CCTV.

Và cũng sẽ dễ dàng hơn cho những đối tượng đã lập kế hoạch sát hại ông Kim Jongnam để vận chuyển chất độc VX2 qua biên giới khi nó được chia làm hai thành phần hóa học riêng lẻ dường như vô hại.

Tại sao lại là VX mà không phải chất độc khác?

Các chuyên gia tin rằng, những đối tượng vạch ra kế hoạch ám sát ông Kim Jong-nam đã tính toán kỹ khi sử dụng chất độc thần kinh VX thay vì chất độc Sarin.

Vipin Narang, chuyên gia về chiến lược hạt nhân của Học viện Công nghệ Massachusetts nói: “Chất độc thần kinh Sarin giết chết các nạn nhân một cách bừa bãi. Nó có nguy cơ gây ra thiệt hại nặng nề trên diện rộng, sử dụng nó ở nước ngoài sẽ là một hành động chiến tranh”.

Không giống như chất độc thần kinh Sarin – loại chất độc bốc hơi rất nhanh dù là ở dạng lỏng hay dạng khí, VX bay hơi chậm hơn nhiều, điều đó cho phép các cơ quan chức năng có đủ thời gian để ngăn chặn người dân tiếp xúc với chất độc này ở các khu vực bị ảnh hưởng.

Có cách nào cứu ông Kim nếu bị trúng độc VX?

Mặc dù chỉ một giọt VX cũng có thể giết chết một người đàn ông khỏe mạnh nếu hít phải hoặc thâm nhập qua da lâu ngày, điều này đồng nghĩa với việc ông Kim Jong-nam có cơ hội sống sót nếu được tiêm thuốc giải độc atropine trước khi độc tính của VX phát tác.

Thậm chí đơn giản hơn, ông Kim có thể rửa mặt để loại bỏ độc tố, hòa tan chất độc VX trong nước lạnh như hai nghi phạm gây ra vụ việc đã làm, đó là rửa tay sau vụ tấn công.

Giáo sư Đại học Harvard, Meselson cho biết: “Nếu ông ấy (Kim Jong-nam) rửa mặt hoặc chà xát mạnh bằng khăn giấy, động tác này có thể làm giảm khả năng bị phơi nhiễm. Và như vậy, dù có thể nhiễm độc nhưng chưa chắc nạn nhân đã mất mạng”.

Tại sao các nhà khoa học vẫn  hoài nghi?

Lý thuyết nhị phân dựa hoàn toàn vào những bằng chứng cụ thể nhưng không giải thích được câu hỏi là bằng cách nào mà những bác sĩ điều trị cho ông Kim ngay sau khi vụ tấn công xảy ra có thể thoát bị phơi nhiễm, chuyên gia giải trừ vũ khí Zanders chỉ ra.

Ông Zanders nói: “Người ta nói rằng, nguyên nhân gây ra cái chết là chất độc thần kinh VX rồi sau đó mới tìm những lý do giải thích cho những bất thường tồn tại xung quanh vụ việc này”./.