TheoNew York Times, tuyên bố trên được ông Obama đưa ra sau cuộc gặp với Cố vấn Nhà nước Myanmar Aung San Suu Kyi tại phòng Bầu Dục của Nhà Trắng ngày 14/9.

Cái bắt tay mang tính biểu tượng giữa bà Aung San Suu Kyi và ông Obama. Ảnh: Reuters

“Mỹ đang chuẩn bị dỡ bỏ lệnh cấm vận mà chúng tôi áp đặt lên Myanmar trong một thời gian dài”, ông Obama nói: “Đây là một hành động đúng đắn để đảm bảo rằng người dân Myanmar sẽ được tưởng thưởng xứng đáng vì cách thức làm ăn mới dưới thời của một chính phủ mới”.

Một chặng đường chông gai

Mỹ đã rút Đại sứ của mình tại Myanmar vào năm 1990 sau khi giới quân sự nước này từ chối chuyển giao quyền lực cho một chính phủ dân sự. Sau đó, đến năm 1997, Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt với Myanmar và chỉ chịu nới lỏng vào năm 2011 sau khi Chính phủ quân sự tại Myanmar chấp thuận từng bước chuyển giao quyền lực cho các giới chức dân sự.

Kể từ đó, Myanmar đã tiến hành những bước đi vững chắc hướng tới việc mở rộng tự do chính trị mở đường cho cuộc bầu cử vào tháng 11/2015 với thắng lợi vang dội cho Đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) của bà Aung San Suu Kyi.

Tuy nhiên, các quan chức Mỹ nhấn mạnh, việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt còn lại đòi hỏi Myanmar cần phải thể hiện được những bước tiến mạnh mẽ hơn nữa trong việc giảm tầm ảnh hưởng của quân đội đối với chính quyền nước này.

Thậm chí, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry từng tuyên bố, Myanmar cần phải thay đổi Hiến pháp để bảo vệ chính phủ dân sự nếu muốn toàn bộ các lệnh trừng phạt còn sót lại bị dỡ bỏ.

Giới chức Mỹ ngày 14/9 cũng cho rằng, Mỹ sẽ chờ đợi xem bà Aung San Suu Kyi thực hiện cam kết của mình với Tổng thống Obama như thế nào rồi mới tính đến việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nói trên.

Trước đó, trong cuộc gặp với Tổng thống Obama, bà Aung San Suu Kyi chia sẻ: “Hiến pháp của chúng tôi vẫn chưa hoàn toàn dân chủ bởi Hiến pháp này vẫn giành một vị trí đặc biệt trong lĩnh vực chính trị cho giới quân sự.

Tuy nhiên, chúng tôi không nghĩ rằng, chính trị có liên quan gì đối với giới quân sự, chính vì thế, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực của mình trong việc thay đổi Hiến pháp nhằm giúp Myanmar trở thành quốc gia hoàn toàn dân chủ như cha ông chúng tôi hằng mong muốn”.

Giới quân sự Myanmar hiện vẫn nắm quyền kiểm soát Bộ Quốc phòng và Bộ Nội vụ- hai bộ rất quan trọng của nước này- cũng như được đảm bảo có 25% ghế trong Quốc hội Myanmar tạo điều kiện để giới quân sự hoàn toàn có khả năng chia sẻ quyền lực với bà Aung San Suu Kyi.

Mỹ cần Myanmar để “xoay trục mạnh hơn”

Việc Mỹ quyết định chấm dứt lệnh trừng phạt nhằm vào Myanmar diễn ra trong bối cảnh ông Obama cần củng cố chính sách xoay trục sang châu Á của mình trước khi rời khỏi Nhà Trắng trong vài tháng tới.

Trong khi đó, bà Aung San Suu Kyi đang có những bước đi nhằm cải thiện quan hệ với Trung Quốc- quốc gia láng giềng và là đối tác thương mại lớn nhất của Myanmar nhưng cũng là đối trọng hàng đầu của Mỹ trong khu vực.

Trước đó, hồi tháng 5, Chính phủ Mỹ tuyên bố sẽ đỡ bỏ thêm một số lệnh cấm vận nhằm vào các doanh nghiệp và ngân hàng nhà nước của Myanmar. Giới chức Mỹ cũng đã chấp thuận gạt 100 cá nhân của Myanmar khỏi danh sách đen của nước này và nới lỏng các hoạt động thương mại giữa Mỹ và Myanmar trong hàng loạt các lĩnh vực quan trọng. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ cũng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Mỹ dễ dàng làm ăn hơn tại Myanmar.

Một quan chức Chính phủ Mỹ cho biết, một số lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Myanmar liên quan đến việc nước này giao thương với Triều Tiên, buôn lậu ma túy và một số vấn đề khác, vẫn sẽ được giữ nguyên.

Về phần mình, bà Aung San Suu Kyi chia sẻ, một trong những ưu tiên hàng đầu của Myanmar là “hòa giải dân tộc và tiến tới hòa bình”. Bà Aung San Suu Kyi cho rằng, từ lâu Myanmar đã bị chia rẽ và tổn thương bởi các cuộc xung đột diễn ra triền miên. Bà Aung San Suu Kyi cũng kêu gọi quốc tế cần quan tâm đầu tư nhiều hơn vào Myanmar sau khi lệnh trừng phạt của Mỹ chấm dứt. “Tôi hy vọng rằng, các doanh nghiệp quốc tế sẽ đầu tư và thu được lợi nhuận tại Myanmar”, bà Aung San Suu Kyi tuyên bố.

Thông tin về việc Mỹ định dỡ bỏ lệnh cấm vận đối với Myanmar đã được cộng đồng doanh nghiệp Mỹ hoan nghênh. Các doanh nghiệp Mỹ coi việc My-Myanmar hướng tới bình thường hóa quan hệ là cơ hổi để khai thác tiềm năng tại quốc gia Đông Nam Á này.

“Động thái mang tính lịch sử này sẽ tạo điều kiện cho hoạt động giao thương và đầu tư giữa hai nước phát triển và giúp Myanmar phát triển kinh tế lâu dài. Người dân Myanmar sẽ sớm thoát khỏi tình trạng đói nghèo và có thể dễ dàng tìm được việc làm”, Phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề quốc tế tại Phòng Thương mại Mỹ Myron Brilliant nhận định.

Vướng vấn đề nhân quyền

Tuy nhiên, Tổng thống Obama vẫn chưa nêu rõ thời điểm cụ thể để dỡ bỏ các lệnh trừng phạt với Myanmar mà chỉ khẳng định rằng việc này sẽ sớm diễn ra.

Điều này là bởi Mỹ vẫn bày tỏ quan ngại về vấn đề nhân quyền ở Myanmar. Nghị sĩ Bob Corker , Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ cũng đã bày tỏ mối quan ngại này với bà Aung San Suu Kyi trong cuộc gặp tại Tòa nhà Quốc hội Mỹ.

“Tôi cảm thấy lo ngại về việc bà Aung San Suu Kyi bác bỏ những lo ngại mà tôi nêu ra với bà ấy về vấn nạn buôn người ở Myanmar”, ông Corker nói một cách rất thẳng thắn.

“Sau khi chứng kiến việc bà ấy không mấy bận tâm về vấn đề này, tôi dự định sẽ theo dõi thật sát sao nổ lực của Chính phủ Myanmar trong việc ngăn chặn tình trạng người dân Myanmar bị buôn bán trái phép và bị cưỡng bức lao động hoặc trở thành nô lệ tình dục”, ông Corker nhấn mạnh./.