Bất chấp sự phản đối của nhiều nước trên thế giới, Mỹ hôm qua (14/5) chính thức mở Đại sứ quán tại Jerusalem. Các nước ngay lập tức lên tiếng phản đối bước đi của Mỹ, cho rằng điều này sẽ khiến tình hình căng thẳng gia tăng, đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông vốn đã đình trệ tiếp tục lâm vào bế tắc.

Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman và Cố vấn cấp cao Tòa Bạch Ốc Jared Kushner tham dự lễ khánh thành tòa Đại sứ. (ảnh: REUTERS)

Tham dự buổi lễ mở Đại sứ quán có khoảng 800 người, trong đó dẫn đầu phái đoàn Mỹ là Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ John Sullivan. Dù không tham dự, song Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có bài phát biểu qua video trước các quan khách.

Việc lựa chọn ngày 14/5 để chính thức mở cửa Đại sứ quán mới của Mỹ tại Jerusalem có thể coi là một động thái mang tính biểu tượng nhằm thể hiện sự ủng hộ của Mỹ đối với đồng minh Trung Đông. Tuy nhiên, bước đi này cũng được cho là sẽ đẩy cuộc xung đột  Israel và Palestine tiếp tục lún sâu vào thế bế tắc, đổ dầu vào ngọn lửa Trung Đông vốn đã đầy mâu thuẫn và chia rẽ. Vì vậy, nhiều quốc gia trong đó có cả đồng minh của Mỹ đều lên tiếng chỉ trích bước đi này.

Hãng thông tấn nhà nước MENA của Ai Cập hôm qua dẫn lời một nhà ngoại giao A-rập cho biết, Liên đoàn A-rập sẽ tổ chức một cuộc họp bất thường nhằm thảo luận về động thái "bất hợp pháp" của Mỹ. Ngoại trưởng Lebanon Gebrab Bassil cũng cảnh báo những hậu quả của việc Mỹ rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran, cùng với việc chuyển Đại sứ quán về Jerusalem. “Những bước đi này của Mỹ có thể gây thêm căng thẳng và dẫn tới tình trạng cực đoan hơn trong khu vực.  Israel từ lâu đã tuyên bố không tìm kiếm hòa bình. Tuy nhiên, Mỹ đã ủng hộ  Israel và chính sách của Israel để phát động cuộc chiến chống lại người dân trong khu vực”.

Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cũng ra tuyên bố cho rằng quyết định chuyển Đại sứ quán của Mỹ không quan tâm đến quyền của người Palestine, khuyến khích lực lượng an ninh  Israel mạnh tay hơn với những người Palestine đang tham gia biểu tình hòa bình ở Gaza.

Quyết định của Mỹ cũng vấp phải sự phản đối của nhiều đồng minh. Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga bày tỏ quan ngại với thời điểm Mỹ chuyển trụ sở Đại sứ quán từ Tel Aviv tới thành phố Jerusalem bất chấp sự phản đối của nhiều nước.

Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian cũng cho rằng, quyết định chuyển Đại sứ quán của Mỹ tới Jerusalem là vi phạm luật quốc tế, đặc biệt các nghị quyết của Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc. Pháp cũng kêu gọi quốc tế ngăn chặn tình trạng bạo lực leo thang giữa lực lượng an ninh  Israel và người biểu tình Palestine tại Gaza. Người phát ngôn của Thủ tướng Anh Theresa May kêu gọi các bên kiềm chế, tránh có hành động gây ảnh hưởng đến những nỗ lực hòa bình. Anh vẫn cam kết với giải pháp hai nhà nước với Jerusalem là thủ đô của cả  Israel và Palestine.

Trong khi đó, bạo lực liên quan đến việc Mỹ khai trương Đại sứ quán ở Jerusalem đang diễn ra ngày trầm trọng. Chính quyền Palestine lên án  Israel đã thực hiện "vụ thảm sát kinh hoàng" sau khi lực lượng an ninh nước này nổ súng vào đám đông người biểu tình Palestine phản đối lễ khai trương Đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem, khiến ít nhất 52 người thiệt mạng và khoảng hơn 2.000 người bị thương. Đại sứ Kuwait tại Liên Hợp quốc Mansour Al Otaibi cho biết sẽ sớm đề nghị Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc họp về tình trạng bạo lực tại Gaza. "Chúng tôi lo ngại những gì đang diễn ra và cần phải có phản ứng từ Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc. Tôi sẽ sớm đề nghị họp khẩn về vấn đề này. Hiện tôi đang tham vấn với các nước Ả-rập và Palestine về vấn đề này”.

Dự kiến, có hàng chục nghìn người tại Gaza tham gia biểu tình ở khu vực biên giới với  Israel vào ngày hôm nay (15/5) - ngày người Palestine gọi là “ngày thảm họa”, để tưởng niệm quãng thời gian đen tối khi 700.000 người Palestine phải rời bỏ quê hương sau sự kiện Nhà nước Israel ra đời năm 1948./.