Cảnh tượng trên đã trở nên quen thuộc ở khu vực cửa khẩu quốc tế Lào Cai mấy tuần nay ngay từ  những ngày đầu tháng 6 dương lịch bước vào mùa thu hoạch, xuất khẩu vải thiều năm 2009.

Mấy ngày nay là thời kỳ cao điểm xuất quả vải thiều sang thị trường tây nam Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai. Ước tính mỗi ngày ở đây xuất sang chợ vải Hà Khẩu từ  300 - 500 tấn, có ngày cao điểm lên tới gần 700 tấn. Xe chở vải các loại phải nối đuôi nhau xếp hàng rất dài chờ đến lượt làm thủ tục nhập khẩu ở phía Trung Quốc. Do đó có những hôm xe vải cuối cùng trong ngày phải chờ đến tận 4-5 giờ chiều mới làm xong thủ tục xuất vải vào Hà Khẩu. Vải đưa sang quá muộn trong ngày hoặc chất lượng quả vải có xe quá kém là nguyên nhân chính bị đối tác Trung Quốc ép giá, ép cấp…

Chị Trương Thị Lân, cán bộ trung tâm tư vấn xúc tiến đầu tư - thương mại tỉnh Lào Cai cho biết: Điều đáng nói là năm nay xuất hiện nhiều hơn thương nhân người Trung Quốc từ thành phố Côn Minh, Mông Tự, Cô Cầu (tỉnh Vân Nam) xuống tận các vùng vải thiều có tiếng của Việt Nam như Lục Ngạn (Bắc Giang), Thanh Hà (Hải Dương) để chọn mua vải ngay tại gốc. Sau đó họ thuê lao động tại chỗ lựa chọn, đóng gói quả vải tươi ướp đá vào hộp xốp(30kg/hộp), vận chuyển thẳng sang thị trường khu vực tây nam Trung Quốc qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai.

Những xe tải chở vải như thế của thương nhân Trung Quốc (hoặc của Việt Nam xuất theo hợp đồng ký trước) không phải chờ làm thủ tục lâu như các loại xe tự chế do người kéo chuyển vải qua cầu Hồ Kiều.

Anh Trần Văn Sự, một trong những người vận chuyển chuyên nghiệp mặt hàng quả vải thiều từ thành phố Lào Cai sang Trung Quốc cho biết thêm: Giá mua bán ở chợ vải thiều Hà Khẩu luôn biến động vì  theo yêu cầu nhập của các “ông chủ” nằm ở tận thành phố Côn Minh. Mua bán vải ở đây không tính theo cân mà tính theo số lượng hộp xốp quy chuẩn (27kg vải quả/hộp) . Giá loại A  mấy ngày nay thường  dao động trên dưới 100 nhân dân tệ Trung Quốc/hộp. Tính bình quân ra tiền Việt Nam là vào khoảng gần 10.000 đồng/kg. Tuy nhiên có xe bán chỉ được 60 nhân dân tệ/hộp và tính ra hoà vốn so với  mua buôn tại gốc.

Để chống lỗ cho vải (và cả tăng thêm lợi nhuận của mỗi chuyến đi) nên một số chủ hàng đã có “sáng kiến” nhập gạch men Trung Quốc giá rẻ, nhất là gạch men ốp chân tường kích cỡ 90cm X 30cm, chuyển về xuôi sau khi bán xong vải. Gạch men Trung Quốc theo quy định nếu nhập chính ngạch phải chịu thuế xuất 44 % + 10 VAT, còn đi theo đường buôn bán cư dân biên giới thì không phải chịu thuế.

Theo ước tính của Hải quan tỉnh Lào Cai, mỗi ngày có hàng chục xe tải cỡ lớn chuyển gạch men Trung Quốc từ Lào Cai về các tỉnh miền xuôi, với tổng số lượng ước tính từ 35.000 - 45.000 m2 gạch men. 

Nguồn gạch trên do “đội quân cửu vạn” hàng trăm người chở quả vải tươi sang Hà Khẩu đã nhập gạch men Trung Quốc về bán kiếm lời vì theo quy định mỗi cư dân biên giới được phép nhập 2 triệu đồng tiền hàng hoá thiết yếu/lượt người không phải nộp thuế nhập khẩu./.