Không thể trách nông dân được
Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết, trong hội nhập, một trong những ưu tiên khi chúng ta đàm phán là tìm cách xuất khẩu được hàng nông sản của Việt Nam, đặc biệt là những mặt hàng có thế mạnh như gạo, cao su…
“Trong các hiệp định đã, đang đàm phán ký kết thì tiêu chí để xem đàm phán thành công hay không là việc đối tác đồng ý mở cửa thị trường cho các mặt hàng nông sản của Việt Nam đến đâu, là biện pháp quan trọng mà ngành Công thương được giao nhiệm vụ để tìm kiếm thị trường”, ông Vũ Huy Hoàng cho biết.
 |
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng (Ảnh: Quang Trung) |
Cùng với đó, nhiều giải pháp được phép áp dụng để bảo hộ hợp lý sản xuất trong nước cũng được triển khai. Theo đó, mở cửa hạn chế với những mặt hàng rất nhạy cảm. Còn với các mặt hàng ít nhạy cảm hơn nhưng chúng ta đang cạnh tranh khá yếu thì duy trì lộ trình về thời gian đủ để người nông dân vươn lên, khi nào đứng vững được mới mở cửa.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Công Thương cũng thừa nhận, trong tiêu thụ sản phẩm nông sản vừa qua tồn tại khá nhiều vấn đề, một trong số đó là thiếu sự hợp tác, liên hệ đồng bộ chặt chẽ giữa các khâu về quy hoạch đến tìm kiếm thị trường…
“Không ai có thể trách người nông dân được, vì cứ cái gì họ có lợi là họ làm, có trách là trách cơ quan quản lý chưa làm tròn vai của mình. Vừa qua chúng ta đã cố gắng nhưng hiệu quả chưa cao, từ đó rút kinh nghiệm để làm tốt hơn nhiệm vụ. Đừng có đổ lỗi cho ai, mà mỗi cơ quan, đơn vị cần xem lại đã làm gì, hướng dẫn cho người dân làm sao, tham mưu cho Chính phủ như thế nào để càng ngày công tác tham mưu có hiệu quả hơn”, ông Vũ Huy Hoàng nêu quan điểm.
Người đứng đầu ngành Công Thương cũng mong người nông dân chủ động hơn, coi trọng hướng dẫn, tư vấn của cơ quan quản lý Nhà nước vì nhiều khi quá chạy theo mong muốn cục bộ, chủ quan thì khó thành công trong sản xuất, kinh doanh.
Dưa hấu ùn ứ ở biên giới: Vì sao?
Về tình trạng ách tắc trong quá trình tiêu thụ một số mặt hàng nông sản trong những tháng đầu năm, người đứng đầu Bộ Công Thương nhấn mạnh không chỉ năm nay mới xuất hiện mà đã xảy ra vài năm qua. Điều này chủ yếu xảy ra đối với một số sản phẩm thiếu sự quy hoạch. Những sản phẩm nông nghiệp có quy hoạch, kế hoạch dài hạn như lúa, cà phê… thì sản lượng không tăng đột biến, tương đối giữa cung – cầu và thuận lợi trong tìm kiếm thị trường.
“Theo tôi biết, hiện nay chưa có quy hoạch chính thức cả nước diện tích trồng dưa hấu bao nhiêu. Ngoài ra dưa hấu lại dễ trồng, cây ngắn ngày nên người nông dân tận dụng trồng giữa 2 vụ lúa, không ai có thể kiểm soát, góp phần làm sản lượng tăng đột biến”, ông Vũ Huy Hoàng nói.
Dưa hấu cũng chủ yếu tiêu thụ trong nước là chính. Như năm 2014 hơn 1 triệu tấn dưa hấu thì chỉ có 300.000 tấn tiêu thụ sang thị trường Trung Quốc và chủ yếu xuất qua cửa khẩu tại tỉnh Lạng Sơn là Tân Thanh.
“Không phải phía Trung Quốc hạn chế nhập khẩu dưa hấu mà giống như các sản phẩm khác mình xuất đi cũng phải đảm bảo chất lượng thì họ mới nhập. Nhiều trường hợp thương lái thu mua dưa hấu nhưng không có hợp đồng ký trước với đối tác và không chọn lọc kỹ chất lượng quả khi thu mua nên xuất sang thì bị trả lại hàng”, ông Vũ Huy Hoàng giải thích.
Một lý do nữa, theo Bộ trưởng Bộ Công Thương là khu vực tập kết xe tải khi làm thủ tục thông quan phía Trung Quốc có diện tích cũng hạn chế, chỉ chứa được 350-400 xe/ngày. Trong khi đó, có những lúc cả ngàn xe của Việt Nam chở dưa hấu lên cửa khẩu nên ùn tắc là đương nhiên.
“Vấn đề này UBND tỉnh Lạng Sơn đã báo cáo nhiều năm trước, chúng tôi cũng đã có khuyến cáo gửi tới các địa phương đề nghị khi đưa dưa hấu lên biên giới liên hệ với chính quyền địa phương để điều tiết thời gian thông quan để không bị ách tắc ở khu vực cửa khẩu, nhưng thực tế không phải ai cũng thực hiện theo. Thiệt hại trực tiếp là thương lái và sau đó họ sẽ hạ giá thu mua thấp đối với người nông dân”, ông Vũ Huy Hoàng cho biết.
Do đó, việc cần làm là thông tin cho người nông dân hiểu rõ hơn; vận động kết nối giữa doanh nghiệp thu mua – doanh nghiệp tiêu thụ - nông dân, trung tâm thương mại, siêu thị…vì sản phẩm này chủ yếu tiêu thụ trong nước. Cùng với đó là mở rộng kho bãi tập kết, trung chuyển hàng hóa để bảo quản được tốt hơn.
“Nếu làm tốt các giải pháp này sẽ giải quyết được bất cập”, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khẳng định.
Hàng rào kỹ thuật cần tính đến quy định của WTO
Đề cập việc xây dựng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, chủ yếu là việc ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật, như tiêu chuẩn về tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, tồn dư kháng sinh hoặc kiểm dịch đối với những sản phẩm nông nghiệp.
Việt Nam đồng thời phải duy trì các biện pháp kỹ thuật để làm sao trong trường hợp chấp nhận mở cửa đối với một số lĩnh vực cụ thể, các sản phẩm đó phải đáp ứng các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng dịch, đảm bảo không ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng trong nước.
“Các sản phẩm chăn nuôi, trồng trọt trên thực tế 2 Bộ NN&PTNT và KHCN quản lý và các bộ đã làm được khá nhiều việc, nhất là ban hành tiêu chuẩn kỹ thuật đối với các sản phẩm nuôi trồng, ví dụ tôm, cá, một số nông sản khác”, ông Vũ Huy Hoàng nói. Theo đó, những biện pháp này bước đầu đã có tác dụng để khi các cơ quan cho phép nhập khẩu hàng hoá từ bên ngoài sẽ có điều kiện kiểm tra và ngăn ngừa các hành vi vi phạm.
“Nhưng một mặt nữa cũng phải tính đến vì theo quy định của WTO, khi một quốc gia ban hành một tiêu chuẩn kỹ thuật với hàng hoá, thì tiêu chuẩn đó áp dụng chung cả với sản phẩm trong nước và sản phẩm nhập khẩu. Vì vậy trong không ít trường hợp chúng ta phải xử lý tình huống này”, Bộ trưởng lưu ý.
Người sản xuất Việt Nam vốn sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và đôi khi vô tình sử dụng một số loại hoá chất không cho phép áp dụng. Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, việc đó cũng một lần nữa đòi hỏi các cơ quan quản lý phải làm tốt hơn công tác thông tin, tuyên truyền, giải thích, kiểm tra, kiểm soát. Người sản xuất cũng cần có ý thức hơn vì sản phẩm họ làm ra trước hết cung cấp cho người tiêu dùng Việt Nam rồi mới xuất khẩu./.