Lạm phát tiếp tục giảm trong hai tháng đầu năm 2015 xuống mức trung bình 0,6% so với cùng kỳ năm trước do giá lương thực và vận tải đều giảm. Tính cho cả năm, lạm phát dự báo ở mức 2,5%. Theo dự báo của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), lạm phát sẽ tăng tốc nhanh lên 4,0% trong năm 2016 khi cầu trong nước và giá dầu thế giới đều tăng. Dự báo cũng cho rằng chính phủ sẽ tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng trong bối cảnh lạm phát thấp. Ngân hàng trung ương muốn các ngân hàng thương mại giảm lãi suất huy động và cho vay thêm 1,0-1,5 điểm phần trăm trong năm 2015, sau khi đã giảm khoảng 2 điểm phần trăm trong năm 2014. Trong tháng Giêng năm nay, ngân hàng trung ương đã tiếp tục điều chỉnh tỉ giá giữa đồng Việt Nam và USD xuống thêm 1% và có thể tiếp tục điều chỉnh xuống 2% trong năm 2015.
Trước diễn biến của thị trường tài chính – ngân hàng và tình hình kinh tế thời gian gần đây, chuyên gia kinh tế của ADB, ông Dominic Mellor cho rằng: Việt Nam phải cân nhắc tính cạnh tranh của mình. Hiện Việt Nam đang cạnh tranh với khu vực về thu hút FDI nên tỷ giá sẽ ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư. Tuy nhiên, còn nhiều yếu tố khác như lao động và các chính sách khác. NHNN đã nói sẽ điều chỉnh 2% tỷ giá trong năm nay mà đã điểu chỉnh 1 lần hồi đầu năm. Lạm phát năm nay lại được dự báo là khá thấp, cả năm chỉ ở mức 2,5% mà lãi suất thực của Việt Nam đang là lãi suất dương. Chính vì thế, theo ông Dominic Mellor: “Đây cũng là yếu tố thấy hấp dẫn khi đầu tư vào Việt Nam. Vì thế, theo tôi NHNN không nên nới lỏng chính sách tiền tệ thời gian tới, vì dù lạm phát thấp và lãi suất giảm nhưng không còn nhiều dư địa để nới lỏng hơn”.
Ngoài ra, theo vị chuyên gia kinh tế này, gần đây các cơ quan xếp hạng quốc tế đã nâng hạng Việt Nam, làm các nhà đầu tư tin tưởng hơn, thu hút được đầu tư hơn.
“Lạm phát giảm, xếp hạng tín nhiệm tăng, triển vọng xuất khẩu hàng hóa chế tác đầy hứa hẹn là các yếu tố cải thiện triển vọng đầu tư. Ngân hàng trung ương đặt chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2015 là 13-15%, cao hơn một chút so với kết quả ước đạt của năm trước. Các quy định hạn chế đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bất động sản sẽ được nới lỏng từ tháng 7/2015, điều này sẽ hỗ trợ cho các biện pháp khác của chính phủ nhằm thu hút đầu tư trở lại với thị trường bất động sản” – chuyên gia của ADB nói.
GDP năm 2015 sẽ đạt mức 6,1%
Tại họp báo về Tình hình Phát triển Kinh tế Châu Á và Việt Nam, theo dự báo của ADB, tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2015 dự báo sẽ đạt 6,1% và 6,2% trong năm 2016, trong đó FDI sẽ đóng vai trò là động lực quan trọng. Số liệu từ Cục Đầu tư Nước ngoài cho biết số vốn FDI mới cam kết đã tăng lên 15,6 tỉ USD trong năm 2014, trong khi thêm 4,6 tỉ USD được cam kết cho các dự án đầu tư nước ngoài đang hoạt động.
Tình hình kinh tế được cải thiện ở những nền kinh tế lớn – đặc biệt là Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam – sẽ tạo động lực cho xuất khẩu, song tác động tích cực này sẽ một phần bị ảnh hưởng ngược lại do tăng trưởng chậm lại ở Trung Quốc. Xuất khẩu sản xuất chế tác sẽ tiếp tục gia tăng, do 76% số vốn FDI giải ngân trong năm ngoái đều hướng vào hoạt động sản xuất chế tác.
Các nhân tố yểm trợ cho tiêu dùng cá nhân bao gồm gia tăng việc làm, lạm phát thấp và tăng lượng kiều hối, đạt gần 10 tỉ USD vào năm ngoái. Trong tháng 1/2015, ngay trước Tết, doanh số bán lẻ đã tăng 13% theo giá trị danh nghĩa.
Thu ngân sách sẽ khó khăn
Đánh giá của ADB cho rằng, giá dầu giảm làm cho thu ngân sách của chính phủ bị ảnh hưởng, song chính sách tài khóa sẽ vẫn tiếp tục theo hướng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Chính sách tài khóa dự báo sẽ tiếp tục mở rộng do thâm hụt ngân sách được đặt mục tiêu 5% GDP trong năm 2015 và khả năng duy trì ở mức này trong năm 2016. “Thâm hụt ngân sách đồng nghĩa với việc nhấn mạnh nhiều hơn vào chi tiêu đầu tư, dự báo sẽ tăng gần 20% sau hai năm giảm tuyệt đối. Chi thường xuyên dự báo sẽ tăng 10%, trong đó chi cho y tế tăng 11% và chi cho giáo dục tăng 5%” – tính toán của chuyên gia kinh tế ADB nêu rõ.
Ông Mellor cũng khẳng định: “Chính phủ có thể sẽ gặp khó khăn để đạt được chỉ tiêu thu ngân sách”. Bởi việc hạ thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp, dỡ bỏ thuế quan và miễn thuế cho các doanh nghiệp ưu tiên đều ảnh hưởng đến kết quả thu ngân sách. Từ 2010 đến 2014, tài trợ và thu ngân sách trung ương giảm từ 27,6% GDP xuống khoảng 21,5% GDP. Trong thời kỳ dự báo, giá dầu giảm sẽ tác động bất lợi đến số thu thuế tài nguyên và thuế thu nhập doanh nghiệp. Dự báo triển vọng giả định rằng nếu thu ngân sách thấp hơn kế hoạch, chính phủ sẽ lựa chọn tăng thâm hụt ngân sách hơn là cắt giảm chi tiêu. Theo kịch bản đó, nợ công đến cuối năm 2016 có thể tăng đến 60% GDP. Triển vọng này cho thấy tầm quan trọng của việc điều chỉnh cân đối ngân sách trong trung hạn để tránh làm tăng nợ công lên mức không bền vững hoặc gây tác động xấu đến lòng tin của nhà đầu tư.
Kim ngạch xuất khẩu nông sản và dầu thô có xu hướng giảm trong khi nhập khẩu gia tăng để đáp ứng nhu cầu trong nước mạnh lên và cung cấp đầu vào cho sản xuất – mặc dù phần nào được bù đắp bởi giá nhập khẩu dầu lửa và hàng hóa cũng giảm. Xuất siêu và thặng dự tài khoản vãng lai dự báo sẽ giảm trong giai đoạn dự báo.
Trong trung hạn sẽ có động lực mới cho hoạt động thương mại và đầu tư xuất phát từ các hiệp định thương mại tự do mới, lộ trình hội nhập của Việt Nam vào Cộng đồng kinh tế ASEAN từ cuối năm 2015 và kế hoạch dỡ bỏ dần hạn chế tỉ lệ sở hữu nước ngoài đối với bất động sản và các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán.
Tiến trình lành mạnh hóa khu vực ngân hàng đang từng bước đạt được tiến bộ thông qua việc khuyến khích sáp nhập và nhà nước mua lại nợ xấu của các ngân hàng thương mại. Sẽ có thêm nhiều DNNN được cổ phần hóa. Tuy vậy, hệ thống ngân hàng và DNNN sẽ tiếp tục tiềm ẩn rủi ro cho nền kinh tế. Các ngân hàng thiếu vốn, thiếu minh bạch tài chính sẽ vẫn rủi ro cao trước các cú sốc. Việc tìm kiếm đủ nhà đầu tư tham gia vào các đợt bán cổ phần của DNNN bị cản trở bởi cấu trúc sở hữu phức tạp và thông tin tài chính không rõ ràng của các doanh nghiệp này. Về lâu dài, Việt Nam có đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hay không phụ thuộc vào khả năng quản trị doanh nghiệp và cải cách cơ cấu sâu rộng hơn, cũng như khả năng tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu./.