Tại Quốc hội, vấn đề lao động trong Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được các đại biểu Võ Kim Cự, Trần Ngọc Vinh, Trương Trọng Nghĩa chất vấn Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng. Sáng 18/11, trong phần trả lời chất vấn, Thủ tướng Chính phủ khẳng định, đây là vấn đề được đồng bào, cử tri cả nước, nhất là người lao động rất quan tâm.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, dưới cách tiếp cận người lao động là người trực tiếp làm ra các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ trong thương mại quốc tế, nên trước hết họ phải được hưởng thành quả của quá trình này.
 |
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trả lời chất vấn tại Quốc hội sáng 18/11 |
Năm 1998, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã ra tuyên bố về những nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động. Đến năm 2008, tiếp tục thông qua tuyên bố về thúc đẩy việc bảo đảm quyền lợi của người lao động trong quá trình toàn cầu hóa công bằng. Đây cũng là cách tiếp cận của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và đang trở thành xu thế toàn cầu.
Nếu như vào thời điểm thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) năm 1995 mới có 4 hiệp định thương mại tự do có nội dung về lao động, thì đến tháng 1/2015, đã có 72 hiệp định thương mại quy định về nội dung này. Việc đưa nội dung lao động vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới còn có mục đích bảo đảm môi trường cạnh tranh công bằng giữa các bên trong quan hệ thương mại.
Theo Thủ tướng, TPP là một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, có quy định nội dung về lao động, nhưng không đưa ra tiêu chuẩn riêng mà chỉ áp dụng theo các tiêu chuẩn về lao động đã được nêu trong Tuyên bố năm 1998 về những nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động của ILO, thể hiện trong 8 công ước cơ bản, bao gồm các nội dung: quyền tự do liên kết và thương lượng tập thể của người lao động và người sử dụng lao động; xóa bỏ lao động cưỡng bức và lao động bắt buộc; cấm sử dụng lao động trẻ em; xóa bỏ các hình thức lao động trẻ em tồi tệ nhất; xóa bỏ mọi hình thức phân biệt, đối xử về việc làm và nghề nghiệp.
Việt Nam là thành viên của ILO từ năm 1992. Chúng ta đã phê chuẩn 5/8 công ước cơ bản của ILO. Nhưng theo Tuyên bố năm 1998 của ILO, các nước thành viên dù đã phê chuẩn hay chưa phê chuẩn các công ước cơ bản nêu trên, đều có nghĩa vụ tôn trọng thúc đẩy và thực hiện các tiêu chuẩn lao động được đề cập trong các công ước đó.
“Như vậy, trên thực tế Việt Nam đã và đang thực hiện các quy định của ILO theo kế hoạch chủ động của mình. Những nội dung chính về lao động trong hiệp định TPP bao gồm: Đối với nội dung liên quan đến xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động trẻ em, phân biệt đối xử trong lao động và quy định bảo đảm điều kiện lao động về lương tối thiểu, giờ làm việc, an toàn lao động thì hệ thống pháp luật của Việt Nam đã quy định đầy đủ và cơ bản là phù hợp với các tiêu chuẩn của ILO và các cam kết trong hiệp định TPP. Chúng ta đang thực hiện và sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật có liên quan đối với những nội dung này” – Thủ tướng nói.
Thủ tướng Chính phủ khẳng định, về quyền thành lập tổ chức đại diện của người lao động: Theo hiệp định TPP và cũng phù hợp với quy định của ILO, Việt Nam và tất cả các nước tham gia hiệp định TPP phải tôn trọng và bảo đảm quyền của người lao động trong việc thành lập và gia nhập tổ chức của người lao động tại cơ sở doanh nghiệp.
Tổ chức của người lao động tại cơ sở doanh nghiệp sau khi thành lập có thể lựa gia nhập Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, hoặc đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được chính thức hoạt động và sẽ chỉ được hoạt động sau khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp nhận đăng ký theo quy trình minh bạch và được quy định cụ thể trong các văn bản, quy định của pháp luật.
Hiệp định TPP cũng như quy định của ILO đều khẳng định tất cả các tổ chức của người lao động phải tuân thủ hiến pháp, pháp luật của nước sở tại và theo các tiêu chuẩn của ILO. Đồng thời phải hoạt động phù hợp với tôn chỉ, mục đích và phương thức hoạt động đã được đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện quyền đại diện, bảo vệ cho các quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tại doanh nghiệp nơi họ làm việc, thông qua các hình thức: đối thoại, thương lượng tập thể, đình công… theo quy định của pháp luật.
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, các tổ chức của người lao động không được phép tiến hành bất cứ hoạt động nào có khả năng xâm hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; cũng như không được tham gia bất cứ hoạt động nào ngoài tôn chỉ mục đích, điều lệ hoạt động đã được đăng ký.
Hiệp định TPP cũng có các quy định bảo vệ tổ chức của người lao động để không bị người sử dụng lao động can thiệp, phân biệt đối xử nhằm vô hiệu hóa hoặc suy yếu khả năng đại diện, bảo vệ cho quyền và lợi ích của người lao động.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cho biết: Theo cam kết trong hiệp định TPP, chỉ riêng đối với Việt Nam có thời gian chuẩn bị 5 năm kể từ ngày hiệp định có hiệu lực, tức khoảng 7 năm kể từ khi ký hiệp định.
Thời gian chuẩn bị này để Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức bộ máy quản lý để bảo đảm tốt nhất quyền lợi cho người lao động. Việc đạt được khoảng thời gian thể hiện thiện chí của các bên trong đàm phán và vị thế, uy tín của Việt Nam, nhất là trong việc thực thi nghiêm túc các cam kết quốc tế.
“Sau khi hiệp định TPP được cấp có thẩm quyền phê chuẩn, đối với nội dung về lao động trong hiệp định, chúng ta sẽ nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật, có thể là nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng để thực thi nội dung về lao động trong hiệp định.
Như vậy, việc thực hiện các cam kết về lao động trong hiệp định TPP cũng chính là việc tiếp tục thực hiện các quy định của ILO mà Việt Nam là thành viên và cũng không ảnh hưởng, không làm hạn chế địa vị pháp lý, vai trò, chức năng nhiệm vụ và tổ chức hoạt động của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam” – Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh./.