Xuân về tết đến, du khách khi tìm về vùng ĐBSCL ai cũng mong muốn được tham quan chợ nổi một lần cho biết. Bởi lẽ, chợ nổi mang đậm dấu ấn miệt vườn, sông nước miền Tây thể hiện qua cách mua bán, trao đổi hàng hóa nông sản độc đáo, ngộ nghĩnh.
Một nhà thơ khi về thăm chợ nổi Cái Răng đã viết:
“ Tết này anh về thăm chợ nổi
Ngồi bờ sông ngó dáng em chèo
Con gái miệt vườn xinh quá đổi
Má đồng tiền và mắt trong veo”
Không chỉ có cô gái miệt vườn duyên dáng, mộc mạc, vào những ngày cận tết nếu có dịp bềnh bồng trên chợ nổi Cái Răng như Ngọc Hân bây giờ, du khách sẽ được tận hưởng không khí trong trẻo, mát mẻ đầu xuân cùng những âm thanh sôi động, được chứng kiến cảnh mua bán nhộn nhịp, độc đáo trên sông.
Theo các nhà nghiên cứu thì những cái chợ nổi như thế này ở ĐBSCL đã được hình thành từ lâu lắm rồi. Hồi đó, đường bộ và phương tiện lưu thông đường bộ chưa phát triển như bây giờ. Vì vậy, người dân ở đây coi xuồng, ghe như cái chân để mọi người tìm đến với nhau trao đổi hàng hóa. Những đoạn sông, ngã ba, ngã năm, ngã bảy…. mà người dân thường tụ họp mua bán dần dà được gọi là chợ nổi.
Thường ngày, chợ nổi Cái Răng nhóm họp sôi động nhất là vào lúc 6-7h sáng, tuy nhiên những ngày cận tết như thế này thì từ khoảng 4 giờ sáng là chợ đã rục rịch hoạt động, bởi người bán muốn đi sớm về sớm để chuẩn bị trang hoàng nhà cửa đón ba ngày tết, còn người mua mong muốn mau chóng có hàng đầy ghe để kịp thời di chuyển đến vùng xa bán ở phiên chợ cuối năm .
Anh Lê Hoàng Diệu ở An Giang cho biết, trong ngày Tết anh buôn bán trái cây đủ thứ như dừa khô, cam quít bưởi. Chợ nổi Cái Răng buôn bán như chợ trung tâm của Cần Thơ, trong chợ có đủ mặt hàng. Trong năm, ngoài năm anh vẫn xuống đây mua đồ, quanh năm, hết thì xuống đây mua đủ rồi về
Anh Diệu cho biết thêm, hôm nay bán ở chợ này xong đến khoảng 10 giờ chạy về đến chợ Cần Đăng, An Giang bán hàng rồi về quê ăn Tết đến mùng 6 Tết quay lại chợ Cái Răng khai trương mở hàng năm mới.
Gọi là chợ mua bán hàng hóa nông sản, nhưng ở đây có đầy đủ các dịch vụ không gì khác trên bờ. Từ những chiếc ghe nhỏ bán thức ăn, cà phê thậm chí cả đồ nhậu nhen lỏi trong chợ cho đến các ghe lớn làm dịch vụ sửa máy, sửa cân, bán xăng dầu, bán mỹ phẩm, mắm muối, thuốc tây, bánh kẹo…
Các xuồng dịch vụ nhỏ gọn, len lỏi áp mạn các ghe lớn đáp ứng nhu cầu của mọi người. Ghe lớn, ghe nhỏ chen chúc nhau nhưng mọi người điều khiển phương tiện rất thiện nghệ và nhường nhịn, giúp đỡ nhau. Có những chiếc ghe như "căn hộ di động" trên sông nước với các tiện nghi đầy đủ như ti-vi màu, đầu dĩa, dàn âm thanh, những chậu hoa kiểng, các loài vật nuôi,... và có cả xe gắn máy đậu trên ghe. Nếu dạo quanh một vòng chợ nổi sẽ phát hiện ra những cảnh mua bán trao đổi hàng hóa rất thú vị, nhất là cảnh thương hồ giao hàng: người bán đứng trên ghe lớn nhận từng túi, giỏ hàng, hoặc trái cây từ người ở ghe nhỏ chuyền lên cho . Kẻ chuyền, người nhận nhịp nhàng, điệu nghệ . Hòa mình vào thế giới thu nhỏ giữa mênh mông trời, nước, khách cảm thấy ấm lòng với những nụ cười hiền hậu, thân thương.
Chợ nổi Cái Răng vào những ngày giáp tết âm lịch như thế này là vui hơn cả vì những ngày này có nhiều thương hồ, thuyền bè khắp nơi ghé đến, số lượng hàng hoá cũng tăng lên gấp nhiều lần so với ngày thường, thời gian họp chợ cũng kéo dài thêm. Cả khu chợ như phình to ra, lấn gần hết cả lòng sông và sôi động , náo nhiệt với đủ loại âm thanh của hàng trăm ghe, tàu. Chợ nhộn nhịp và tràn ngập sắc xuân bởi có sự góp mặt của nhiều loại nông sản, hàng hóa phục vụ tết mà ngày thường không có .
Bà Phạm Thị Rớt 70 tuổi, quê dì ở Phong Điền, buôn bán cau 20 năm ở chợ nổi Cái Răng. Dịp Tết mặt hàng cau đắt khách mua để tối 30 dựng nêu qua năm mới.
Những ngưởi buôn bán trên sông, gắn mình với chợ nổi được gọi là thương hồ. Nếu tính ra, Chợ nổi Cái Răng có đến hàng trăm người sống kiếp thương hồ. Rày đây mai đó trên sông rạch, có người khấm khá lên, nhưng cũng có những phận người còn vất vả, nghèo khó. Chính vì vậy, mà những năm gần đây, cứ vào những ngày này, lãnh đạo Thành phố Cần Thơ cùng với các ban, ngành đoàn thể lại tìm đến chợ nổi Cái Răng thăm hỏi, tặng quà cho bà con vui xuân đón Tết. Năm nay đã có gần 300 suất quà với tổng trị giá gần 150 triệu đồng được trao tặng tay cho những thương hồ nơi đây.
Ông Lê Hùng Dũng, Chủ tịch UBND Thành phố Cần Thơ cho biết: “Đây là một đặc điểm văn hóa độc đáo của vùng ĐBSCL. Chúng tôi đã nghiên cứu xây dựng đề án để duy trì và phát triển chợ nổi Cái Răng này. Hướng sắp tới là sắp xếp lại cho có trật tự, vận động bà con tham gia buôn bán phải tạo đươc nét văn hóa. Dự án cũng cho bà con vay tiền đầu tư sữa chữa lại tàu bè, cũng như cò vốn để đầu tư. Và đặc biệt trên chợ nổi này chúng tôi không thu bất cứ phí nào để tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho bà con kinh doanh buôn bán”.
Có thể nói một trong những nét độc đáo ở chợ nổi miền Tây nói chung và chợ nổi Cái Răng nói riêng là hình ảnh cây sào cắm trước mỗi mũi ghe treo lủng lẳng các loại nông sản. Ghe bán mặt hàng nông sản nào thì treo mặt hàng nông sản đó. Đây được gọi đây là cây bẹo, tức “bẹo hình bẹo dạng” là phô trương hình dáng, chưng diện màu sắc có ý khoe khoang, mời gọi.
Cây bẹo là một hình thức quảng cáo độc đáo, thông minh của cư dân chợ nổi. Vì nếu treo bảng hiệu mà để quá cao thì sẽ vướng gió, để quá thấp thì khách hàng sẽ không thấy. Còn với cây bẹo thì khách hàng chỉ cần đứng từ xa nhìn vào là đã biết trên ghe bán những mặt hàng nào. Chính cây bẹo và những cô gái miệt vườn đã hút hồn bao tao nhân, mặc khách khi về thăm chợ nổi.
“ Chợ nổi ghe xuồng chen chúc đậu
Em bẹo trên cây những trái gì
Mít , dừa, mận, ổi hay dưa hấu
Nhớ bẹo dùm anh một trài …si “
Chẳng biết du khách đến đây si tình cô gái miệt vườn duyên dáng trên sông hay si tình chợ nổi. Chỉ thấy rõ một điều, chợ nổi đã tạo nên cái hồn, nét văn hóa đặc sắc cho vùng đất này. Và chợ nổi Cái Răng trong những ngày giáp tết như một nét chấm phá đầy thi vị trong bức tranh vùng sông nước Cửu Long; Như cô gái miệt vườn được trang điểm lộng lẫy nhưng vẫn ẩn chứa những duyên ngầm mộc mạc, chân quê, góp phần tổ điểm cho vùng đất Tây Đô trong những ngày xuân càng thêm thơ mộng, qua đó càng hấp dẫn du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài tìm đến khám phá và trải nghiệm./.