Hôm nay 25/6, ngoại trưởng 6 nước sáng lập EU phải có cuộc họp khẩn cấp. Lãnh đạo các nước thành viên cũng nhanh chóng phải kêu gọi tránh kịch bản tương tự có thể bị các đảng cực hữu phát động giống như ở Anh.
Việc người dân Anh quốc bỏ phiếu rời khỏi EU đang tạo nên cú sốc lớn trên toàn bộ chính trường cũng như thương trường châu Âu. Tới mức hôm nay được gọi là “Ngày thứ Sáu đen tối” của thị trường toàn cầu.
Những diễn biến đầu tiên dĩ nhiên đến ngay từ chính nước Anh. Đồng Bảng rơi xuống mức thấp nhất kể từ năm 1985 và có thể còn tiếp tục giảm. Để xoa dịu dư luận, Thống đốc Ngân hàng trung ương Anh Mark Caney đã phải có tuyên bố khẳng định sẽ có những quyết định kịp thời và đúng đắn để giữ ổn định và phát triển nền kinh tế Anh.
Một loạt các ngân hàng Pháp, Anh, Nhật đã tuyên bố huy động vốn nếu cần và sẵn sàng bơm tiền vào để ổn định thị trường. Các thị trường chứng khoán chính của châu Âu đều sụt giảm ngay khi mở cửa, từ London, Franfurt cho tới Paris đều giảm từ 9-10 %. Chỉ số Eurostoxx 50, phản ánh các giá trị lớn của châu Âu, chìm sâu tới 12%.
Chỉ ít giờ sau khi kết quả chính thức được công bố với thắng lợi của phe ủng hộ Brexit, Thủ tướng Anh David Cameron đã có bài phát biểu tuyên bố ông sẽ từ chức Thủ tướng Anh trước tháng 10 năm nay, thời điểm mà đảng Bảo thủ sẽ họp để bầu ra lãnh đạo mới.
Ông Cameron đã không giấu được sự cay đắng trong lời phát biểu này khi nói rằng ông không thể nào đón nhận kết quả trưng cầu dân ý về Brexit một cách nhẹ nhàng được. Có thể nói, đây là một thất bại thê thảm có nguy cơ chôn vùi cả sự nghiệp chính trị đang trên đỉnh cao của ông David Cameron, đặc biệt là nó lại xuất phát chính từ một tính toán sai lầm của ông Cameron.
Xin nhắc lại là vào năm 2013 chính ông David Cameron là người đưa ra đề xuất sẽ tổ chức trưng cầu dân ý về Brexit với ý định dùng chiêu bài này xoa dịu sự phản đối của các phe nhóm bài châu Âu trong nội bộ đảng Bảo thủ và thu hút phiếu cử tri cho cuộc bầu cử 2015. Kết quả là ông Cameron và đảng Bảo thủ đã thắng vang dội năm 2015 nhưng điều ông không thể ngờ đến là Brexit lại trở thành con dao hai lưỡi, kích động tâm lý bài châu Âu tại nước Anh, dẫn đến kết cục là hôm nay người dân Anh đã bỏ phiếu ra khỏi Liên minh châu Âu.
Việc ông Cameron từ chức thực ra đã được dự báo trước trong kịch bản Brexit thắng mặc dù trước đó ông Cameron có tuyên bố vẫn ở lại giữ chức Thủ tướng và nhiều Nghị sĩ đảng Bảo thủ cũng ký thư ủng hộ ông ở lại. Việc trước mắt, như ông Cameron tuyên bố, là phải chuẩn bị cho nước Anh mọi điều kiện tốt nhất cho đến khi có một lãnh đạo mới và bắt đầu các thủ tục thảo luận rời khỏi EU.
Các nhà phân tích chính trị Anh dự đoán các ƯCV lớn nhất thay ông Cameron sẽ là cựu Thị trưởng London, Boris Johnson, người cầm đầu phe ủng hộ Brexit và 2 Bộ trưởng khác trong nội các hiện tại của ông Cameron là Bộ trưởng Nội vụ Therese May hoặc Bộ trưởng Tư pháp Michael Gove.
Trong lúc này thì các nước châu Âu đang đưa ra các phản ứng rất khác nhau. Tại 2 nước đầu tàu của Liên minh là Đức và Pháp, giới chức hai nước nhìn chung là bi quan về kết quả Brexit. Tổng thống Pháp Francois Hollande đã cho họp Hội đồng Bộ trưởng gấp để đưa ra các phản ứng nhằm trấn an thị trường. Chỉ số CAC 40 ở Thị trường chứng khoán Paris đã sụt giảm gần 8%, tương đương mức giảm ở Thị trường London.
Tuy nhiên, cũng không phải chính trị gia nào ở Pháp cũng bi quan. Cựu Thủ tướng Pháp Michel Rocard tuyên bố Brexit là điều tốt vì “nước Anh đã cản trở EU tiến lên trong suốt những năm qua”. Đức, nền kinh tế mạnh nhất EU, đón nhận tin Brexit với sự lo lắng. Ngoại trưởng Đức Steinmeier tuyên bố đây là ngày buồn với châu Âu.
Thêm một điều mà các nhà lãnh đạo châu Âu lo lắng nữa là đối phó với hiệu ứng của Brexit từ các đảng đối lập trong nước. Ngay lập tức trong sáng nay, đảng Mặt trận quốc gia ở Pháp và đảng cực hữu ở Hà Lan đã lên tiếng kêu gọi tổ chức trưng cầu dân ý tại Pháp và Hà Lan về việc có ở lại với EU hay không. Các đảng này cho rằng người dân cần phải được lựa chọn như dân chúng Anh.
Cùng lúc đó thì các lãnh đạo EU đón nhận với sự bi quan nhưng thận trọng. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk cho rằng cần phải nhanh chóng khẳng định Liên minh 27 nước vẫn sẽ đoàn kết và phải cấp thiết cải tổ EU. Chủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schulz cũng tuyên bố tôn trọng ý nguyện của người dân Anh nhưng phải xem đây là động lực để EU giải quyết bức xúc ở các nước thành viên khác.
Dự kiến, thứ Hai tuần tới, Tổng thống Pháp Hollande sẽ gặp Thủ tướng Đức Angela Merkel để bàn các biện pháp đối phó với tác động của Brexit còn Hội đồng châu Âu sẽ họp vào 2 ngày 28 và 29 để chính thức tiếp nhận yêu cầu rời EU của nước Anh và tiến hành các thủ tục tiếp theo. Tất cả các bên đều đang nỗ lực ổn định tình hình và tránh tạo ra sự hỗn loạn trên thị trường tài chính châu lục./.