Giải mật hồ sơ quy trình chế tạo bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô

Sau khi Mỹ thả 2 quả bom nguyên tử xuống thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản tháng 8/1945, Liên Xô cần phải nhanh chóng phát triển quả bom nguyên tử của riêng mình để giữ được thế cân bằng. Các hồ sơ được giải mật sẽ cho ta cái nhìn về việc Liên Xô đã đạt được mục tiêu này như thế nào chỉ trong 4 năm.

Quả bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô. Ảnh: Sputnik

Quả bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô, RDS-1 hay Pervaya Molniya (First Lightning), được thử nghiệm thành công vào ngày 29/8/1949 ở một thao trường thị trấn Semipalatinsk, Cộng hòa Kazakhstan thuộc Liên Xô.

Các hồ sơ do Cơ quan hạt nhân Rosatom của Nga đăng tải, bao gồm các bức ảnh về loại vũ khí nguy hiểm này khi nó còn ở ở giai đoạn ý tưởng.

Dự án đầy tham vọng này đã trở thành một cuộc chạy đua thời gian  thực sự đối với các nhà khoa học hạt nhân Liên Xô, những người không chỉ phải đáp ứng thời hạn chót nghiêm ngặt từ chính phủ của nhà lãnh đạo Joseph Stalin mà còn phải thực hiện công việc trong điều kiện tuyệt mật.

Thậm chí cả sắc lệnh nhà nước về việc phát triển quả bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô tháng 6/1946, nằm trong số những văn bản được Rosatom công bố, cũng được viết ở dạng mật mã.

Văn bản đánh máy 3 trang này đã chỉ đạo Giám đốc Cục xây dựng số 11 (CB-11) là Pavel Zernov chế tạo “động cơ máy bay C (RDS)” thành 2 phiên bản “sử dụng nhiên liệu nặng (C-1) và nhiên liệu nhẹ (C-2)” dưới sự giám sát của Phòng thí nghiệm số 2 của Viện Khoa học Liên Xô.

Nhìn bề ngoài, có vẻ như văn bản này dường như chẳng liên quan gì tới vũ khí hạt nhân, nhưng “động cơ máy bay C” thực sự có nghĩa là bom hạt nhân, với nhiên liệu nặng (C-1) và nhiên liệu nhẹ (C-2) lần lượt có nghĩa là plutoni cấp vũ khí và urani cấp vũ khí.

Các nhà khoa học - những người phải báo cáo với chính phủ hàng tháng về tiến bộ đạt được liên quan đến bom nguyên tử, chỉ được nhắc đến bằng chữ cái đầu trong tên và họ của họ trong văn bản. Những chữ cái này được viết thêm bằng tay.

(Video vụ thử bom nguyên tử của Liên Xô ngày 29/8/1949)

Toàn bộ 45 hồ sơ giải mật về các giai đoạn trong chương trình hạt nhân quân sự đã trở thành một kho tàng thực sự cho các nhà nghiên cứu tìm hiểu về lịch sử công nghiệp nguyên tử của Liên Xô.

Trong số các văn bản còn có giản đồ về việc bố trí những chiếc máy bay có gắn thiết bị ghi hình, chụp ảnh và đo đạc như thế nào ở trên không để có thể thu thập tối đa thông tin về vụ thử nghiệm bom RDS-1 năm 1946.