Đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não), xảy ra khi một phần của não bộ bị tổn thương vì mất đi nguồn nuôi dưỡng. Nguyên nhân là do dòng máu đang chuyên chở oxy và các chất dinh dưỡng khác cho não bộ bị tắc nghẽn (gây thiếu máu não cục bộ), hoặc bị vỡ đột ngột (gây xuất huyết hay chảy máu trong não). Khi dòng máu không thể đi đến não, các tế bào não sẽ ở trong tình trạng thiếu máu, không hoạt động được nữa, kế tiếp sẽ bị hoại tử và chết đi nếu sự cung cấp máu cho não không được phục hồi ngay sau đó.
Theo TS Mai Duy Tôn, Khoa A9-BV Bạch Mai, đột quỵ bao gồm hai thể chính: thiếu máu não và xuất huyết não, tùy thuộc vào nguyên nhân mạch máu bị tắc nghẽn hay bị vỡ gây chảy máu. Mỗi loại đột quỵ sẽ có chế độ điều trị riêng biệt, vấn đề quan trọng nhất là xác định nguyên nhân gây ra đột quỵ, và vị trí não bộ đã bị tổn thương.
Cơn thiếu máu não thoáng qua
Khoảng một phần ba các trường hợp đột quỵ xuất hiện sau khi có một hoặc nhiều cơn “đột quỵ nhẹ”, hay còn gọi là các “cơn thiếu máu não thoáng qua”, xảy ra trước đó. “Cơn thiếu máu não thoáng qua” có thể xuất hiện nhiều ngày, nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng trước khi bệnh nhân bị đột quỵ thật sự.
“Cơn thiếu máu não thoáng qua” xảy ra do sự ngừng tạm thời việc cung cấp máu lên não. Các triệu chứng xảy ra nhanh chóng và chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn, thường từ một vài phút đến vài giờ, bệnh nhân phục hồi hoàn toàn trong vòng 24 giờ. Ví dụ, nếu bệnh nhân bị mất thị lực đột ngột, hoặc yếu một cánh tay hoặc chân trong ít phút rồi biến mất, đó có thể là triệu chứng một “cơn thiếu máu não thoáng qua”.
Khả năng vận động của cơ thể có thể sớm trở lại bình thường do tình trạng thiếu máu não chỉ xảy ra trong thời gian ngắn (trong vòng 24 giờ), điều này tạo nên cảm giác chủ quan, bệnh nhân dễ tin rằng không có vấn đề gì quan trọng. Tuy nhiên, sẽ rất nguy hiểm nếu bệnh nhân bỏ qua sự xuất hiện của “cơn thiếu máu não thoáng qua”, bởi vì nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng thiếu máu não vẫn đang tồn tại và chưa được điều trị. Đây thường là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh lý đột quỵ thật sự sẽ xảy ra ngay sau đó, do vậy cần đến gặp Bác sỹ chuyên khoa ngay lập tức, trước khi mọi việc trở nên quá muộn.
 |
| Sơ đồ về nhận biết đột quỵ. |
Nhận biết đột qụy:
-Đột ngột có cảm giác tê hay yếu liệt ở mặt, tay hoặc chân (các triệu chứng thường xảy ra ở một bên của cơ thể, ví dụ yếu liệt tay và chân bên trái).
-Đột ngột không nói được, giọng nói bị thay đổi (nói ngọng, khó nghe) hoặc bệnh nhân nói nhảm, vô nghĩa, không hiểu được lời nói.
-Đột ngột mất thị lực, đặc biệt khi triệu chứng xuất hiện ở một bên mắt.
- Đột ngột nhức đầu dữ dội.
-Chóng mặt, cơ thể bị mất thăng bằng hoặc không thể thực hiện vận động theo ý muốn (đặc biệt khi chóng mặt đi kèm với bất kỳ các triệu chứng trên).
Sơ cứu đầu tiên khi bị đột quỵ?
Nếu bạn hay người thân có các dấu hiệu cảnh báo như trên, hãy nhanh chóng đưa bệnh nhân đến Khoa Cấp cứu Bệnh viện Bạch Mai bằng xe cứu thương hoặc xe cá nhân (không nên trì hoãn vì bất kỳ lý do gì). Hoặc có thể gọi 115 để được trợ giúp kịp thời.
Nhận biết được các dấu hiệu của đột quỵ và hành động ngay sau khi các triệu chứng xuất hiện, bệnh nhân sẽ có khả năng hồi phục tốt nhất./.
Phần 2: Đừng bỏ qua “Giờ vàng” của đột quỵ
Phần 3: Biến chứng sau đột quỵ và cách phục hồi sau đột quỵ.