Vụ ông Nguyễn Đức Chung: Hành vi “Chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước” bao năm tù?

Ngày 28/8, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã ra quyết định Khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam (04 tháng), Lệnh khám xét chỗ ở và nơi làm việc đối với ông Nguyễn Đức Chung (sinh năm 1967, trú tại phường Trung Liệt, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội, Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội) về hành vi “Chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước” quy định tại Điều 337 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017. Khoảng 19h30 cùng ngày, cơ quan chức năng có mặt tại nhà riêng ông  Nguyễn Đức Chung ở 88 Trung Liệt, quận Đống Đa, TP Hà Nội để khám xét theo lệnh đã được phê chuẩn.

Liên quan vụ án "Chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước" khiến ông Nguyễn Đức Chung vừa bị khởi tố, trước đó, Cơ quan Điều tra đã khởi tố, bắt tạm giam các bị can: Nguyễn Anh Ngọc (SN 1974, trú tại phường Bồ Đề, quận Long Biên), Phó trưởng Phòng Thư ký biên tập, Văn phòng UBND TP Hà Nội và Nguyễn Hoàng Trung (SN 1983, trú tại phường Bạch Đằng, quận Hai Bà Trưng), lái xe của Chủ tịch UBND TP Hà Nội và Phạm Quang Dũng (SN 1983, trú tại xã Tân Triều, huyện Thanh Trì), nguyên cán bộ Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03).

Hiểu thế nào về "Chiếm đoạt tài liệu bí mật Nhà nước"?

Bình luận về tội danh này, luật sư Đỗ Minh Hiển, Văn phòng luật sư JVN – Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho rằng: “Tội cố ý làm lộ bí mật Nhà nước; tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước” được quy định tại Điều 337, Bộ Luật hình sự năm 2015, sửa đổi năm 2017. Tội danh này được ghép bởi hai tội danh gần nhau bao gồm: Tội cố ý làm lộ bí mật Nhà nước; Tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước. Tội phạm này xâm phạm đến hoạt động quản lý hành chính Nhà nước về những bí mật quốc gia, xâm phạm sự an toàn của những thông tin mà Nhà nước chưa công bố hoặc không công bố.

Đối với tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước, nhà làm luật quy định ba hành vi phạm tội cho cùng tội danh: Chiếm đoạt tài sản Nhà nước là hành vi dùng các thủ đoạn lén lút, gian dối, uy hiếp thể chất hoặc tinh thần của người quản lý tài liệu bí mật Nhà nước để lấy các tài liệu đó hoặc lợi dụng chức vụ quyền hạn trực tiếp quản lý tài liệu bí mật Nhà nước để lấy các tài liệu đó.

Mua bán tài liệu bí mật Nhà nước là hành vi dùng tiền hoặc tài sản để mua tài liệu bí mật Nhà nước để cất giữ, để bán lại cho người khác hoặc bán tài liệu bí mật Nhà nước mà mình quản lý, cất giữ cho người khác để lấy tiền hoặc tài sản.

Tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước là làm cho vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước không còn giá trị sử dụng được nữa. Hậu quả của tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước không phải là yếu tố định tội.

Nhà làm luật cũng quy định, hành vi chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật Nhà nước không thuộc trường hợp quy định tại Điều 110 Bộ Luật hình sự ( Tội gián điệp) thì mới thuộc trường hợp quy định tại Điều 337- Bộ Luật hình sự. Trong tội danh này người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý. Chủ thể của tội phạm là người có năng lực chịu trách nhiệm hình sự.

Khung hình phạt cao nhất lên đến 15 năm tù giam

Về hình phạt, theo luật sư Đỗ Minh Hiển, điều luật quy định có ba khung hình phạt chính và một hình phạt bổ sung. Theo đó, khung 1 có mức hình phạt từ : 2-7 năm tù; khung 2 có hình phạt từ 05 đến 10 năm tù áp dụng đối với hành vi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau: a, Bí mật Nhà nước thuộc loại tối mật; b, Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; c, Gây tổn hại về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, kinh tế, văn hóa.

Khung 3: có hình phạt từ 10 đến 15 năm tù áp dụng đối với hành vi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau: a, Có tổ chức; b, Bí mật Nhà nước thuộc độ tuyệt mật; c, Phạm tội hai lần trở lên; d, Gây tổn hại về chế độ chính trị, độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.

Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Về quy định của pháp luật liên quan đến “bí mật Nhà nước”, luật sư Đỗ Minh Hiển cho biết: Hiện nay, quy định về bí mật Nhà nước, bảo vệ bí mật Nhà nước được quy định cụ thể tại Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước năm 2018 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2020) và Nghị định 26/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước thì “bí mật Nhà nước” được quy định là: “Thông tin có nội dung quan trọng do người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xác định căn cứ vào quy định của Luật này, chưa công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Hình thức chứa bí mật nhà nước bao gồm tài liệu, vật, địa điểm, lời nói, hoạt động hoặc các dạng khác”.

Cũng theo luật sư Hiển, về phạm vi bí mật Nhà nước được quy định cụ thể tại Điều 7 Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước bao gồm các thông tin quan trọng trong các lĩnh vực khác nhau chưa công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc bao gồm các lĩnh vực: Thông tin về chính trị; Thông tin về quốc phòng, an ninh, cơ yếu; Thông tin về lập hiến, lập pháp, tư pháp; Thông tin về đối ngoại; Thông tin về kinh tế;Thông tin về tài nguyên và môi trường bao gồm tài nguyên nước, môi trường, địa chất, khoáng sản, khí tượng thủy văn, đất đai, biển, hải đảo, đo đạc và bản đồ;

Thông tin về khoa học và công nghệ: hông tin về giáo dục và đào tạo Thông tin về văn hóa, thể thao;  Lĩnh vực thông tin và truyền thông; Thông tin về y tế, dân số; Thông tin về lao động, xã hội; Thông tin về tổ chức, cán bộ; Thông tin về thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; Thông tin về kiểm toán nhà nước.

Về phân loại bí mật Nhà nước, luật sư Hiển thông tin, theo quy định tại Điều 8 - Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước thì “bí mật Nhà nước” được phân loại thành 3 độ mật bao gồm:

Bí mật nhà nước độ Tuyệt mật là bí mật nhà nước liên quan đến chính trị, quốc phòng, an ninh, cơ yếu, đối ngoại, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đặc biệt nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia, dân tộc;

Bí mật nhà nước độ Tối mật là bí mật nhà nước liên quan đến chính trị, quốc phòng, an ninh, cơ yếu, lập hiến, lập pháp, tư pháp, đối ngoại, kinh tế, tài nguyên và môi trường, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, văn hóa, thể thao, thông tin và truyền thông, y tế, dân số, lao động, xã hội, tổ chức, cán bộ, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, kiểm toán nhà nước, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại rất nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia, dân tộc;

Bí mật nhà nước độ Mật là bí mật nhà nước liên quan đến chính trị, quốc phòng, an ninh, cơ yếu, lập hiến, lập pháp, tư pháp, đối ngoại, kinh tế, tài nguyên và môi trường, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, văn hóa, thể thao, thông tin và truyền thông, y tế, dân số, lao động, xã hội, tổ chức, cán bộ, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, kiểm toán nhà nước, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại nghiêm trọng đến lợi ích quốc gia, dân tộc.

Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước cũng quy định chi tiết các hoạt động bảo vệ bí mật Nhà nước ở chương III của Luật này./.