Theo các chuyên gia, ưu đãi chỉ là yếu tố bổ sung, không phải quan trọng nhất để thúc đẩy doanh nghiệp (DN) đầu tư.
Theo ông Đặng Xuân Quang- Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), thời gian qua Việt Nam đã đưa ra rất nhiều ưu đãi để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào vùng sâu, vùng xa và lĩnh vực nông nghiệp, nhưng vẫn rất hạn chế.
Ưu đãi đầu tư không phải là yếu tố quan trọng để DN FDI đi đến quyết định đầu tư (Ảnh: KT)
Theo số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài, tính đến hết tháng 6/2014, Việt Nam đã thu hút 16.589 dự án FDI còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký đạt 239,773 tỷ USD. Tuy nhiên, các dự án và số vốn đăng ký tập trung chủ yếu tại các tỉnh, thành phố lớn. Riêng 5 tỉnh, thành phố là: TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa- Vũng Tàu, Bình Dương, Hà Nội, Đồng Nai, chiếm 56% tổng số dự án và 51,5% tổng vốn FDI đăng ký đầu tư vào Việt Nam. Trong khi đó, FDI vào 4 địa phương như: Đăk Nông, Bắc Kạn, Hà Giang, Lai Châu chỉ thu hút được 0,15% tổng số dự án và chiếm 0,22% tổng số vốn đăng ký.
Tương tự, lĩnh vực nông, lâm, thủy sản dù nhận được rất nhiều ưu đãi đầu tư nhưng tính đến hết tháng 6/2014 mới chỉ thu hút được 508 dự án với tổng vốn đăng ký 3,382 tỷ USD, chiếm 3,06% về số dự án và 1,41% về tổng số vốn FDI đăng ký vào Việt Nam. Trong khi đó, lĩnh vực bất động sản không được ưu đãi đầu tư thì lại thu hút rất đông các DN FDI.
Riêng 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam thu hút được 8,65 tỷ USD vốn FDI, trong đó đầu tư vào lĩnh vực bất động sản đạt 692,3 triệu USD. Trong khi lĩnh vực nông, lâm nghiệp, thủy sản lại chỉ thu hút được 27,38 triệu USD, chiếm 0,3% tổng vốn FDI vào Việt Nam. Rõ ràng, ưu đãi đầu tư không phải lúc nào cũng hấp dẫn DN.
Yếu tố then chốt: Chất lượng nguồn nhân lực
Theo TS. Lê Đăng Doanh, để thu hút nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam không nên chỉ chú trọng đến ưu đãi đầu tư mà cần tích cực cải thiện kết cấu hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải thiện thể chế.
Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hiệp Quốc (UNIDO) vừa công bố kết quả nghiên cứu điều tra công nghiệp Việt Nam, theo đó tổ chức này đã tiến hành khảo sát gần 1.500 DN FDI đang hoạt động tại một số địa phương. Kết quả cho thấy, ưu đãi đầu tư chỉ là yếu tố bổ sung, không phải yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các DN FDI tại Việt Nam. DN được hưởng ưu đãi đầu tư cũng không hoạt động hiệu quả hơn DN không được ưu đãi, thậm chí DN không được hưởng ưu đãi đầu tư còn có ý định mở rộng sản xuất, kinh doanh nhiều hơn những DN được hưởng ưu đãi.
Từ kết quả trên, ông Brian Portelli- Cán bộ kỹ thuật UNIDO cho rằng: Yếu tố quan trọng tác động đến hoạt động sản xuất , kinh doanh và quyết định đầu tư của DN FDI không phải là những chính sách ưu đãi đầu tư mà là sự ổn định kinh tế, chính trị, chi phí lao động, thuế, khuôn khổ pháp lý, chất lượng cơ sở hạ tầng, chất lượng nguồn nhân lực của quốc gia đó. Trong đó chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố then chốt thu hút các DN FDI, chất lượng nguồn nhân lực cũng có tác động tích cực làm tăng sức lan tỏa của khu vực FDI đối với DN nội địa./.