Ngày 27/10, hội nghị Bộ trưởng Thương mại 12 nước tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) ở Sedney (Australia) kết thúc sau 3 ngày làm việc. Các cuộc đàm phán về một hiệp ước thương mại đầy tham vọng giữa các nước Thái Bình Dương đã đạt được những bước tiến đáng kể trong các cuộc đàm phán lần này. Tuy nhiên, bất đồng giữa Mỹ - Nhật Bản vẫn là rào cản lớn nhất để có thể tiến tới thỏa thuận cuối cùng.
Trong tuyên bố chung sau hội nghị, các bộ trưởng khẳng định, các bên đã đạt được “bước tiến đáng kể” về vấn đề thuế quan và xác lập các quy định thương mại thống nhất theo sáng kiến TPP. Tuyên bố cho rằng, một thoả thuận TPP “đang hình thành” nhưng Nhật Bản và Mỹ vẫn chưa đạt được thoả thuận song phương vốn được dư luận chờ đợi.
“Có một sự thực là chúng ta đang trong khuôn khổ tiến tới đích và sắp nhận được những giải thưởng rất hấp dẫn. Tôi nghĩ rằng, chúng ta chuẩn bị đưa ra những quyết định khó khăn, bao gồm những vấn đề bất đồng đã tồn tại từ lâu”, Bộ trưởng Andrew Rob nhấn mạnh.
Đây là cuộc họp cấp bộ trưởng tiếp theo kể từ tháng 5/2014. Tuy nhiên, việc hai nền kinh tế lớn nhất trong TPP là Mỹ và Nhật Bản chưa đi tới thống nhất đã phủ bóng đen lên mục tiêu đạt thoả thuận chung vào cuối năm 2014 mà Mỹ đề ra. Thỏa thuận về TPP giữa Nhật - Mỹ được coi là có vai trò quan trọng giúp đẩy nhanh tiến trình đàm phán của 12 nước thành viên.
Trở ngại cụ thể mà hai bên đang đối diện là thuế suất của Nhật Bản đánh vào các mặt hàng nông sản nhạy cảm như gạo, lúa mỳ, thịt bò… các biện pháp bảo hộ mà Tokyo muốn áp dụng đối với thịt bò, thịt lợn một khi lượng nhập khẩu tăng lên do tác động của TPP. Ngoài ra, Nhật Bản và Mỹ tiếp tục chật vật tìm kiếm sự đồng thuận về các vấn đề trong lĩnh vực thương mại ô tô.
Phát biểu sau các cuộc đối thoại, Đại diện thương mại Mỹ - Michael Froman cho biết, hai bên đã đạt được một số bước tiến nhưng vẫn còn một số vấn đề bất đồng do vậy vẫn chưa tiến đến thỏa thuận cuối cùng về việc tiếp cận thị trường. Do đó có nhiều việc cần phải làm trước khi hai bên có thể tiến tới một thỏa thuận làm hài lòng cả hai bên.
Bộ trưởng kinh tế Nhật Bản - Aikira Amari cũng cho rằng, không có triển vọng cho một thỏa thuận về việc tiếp cận thị trường giữa Mỹ và Nhật Bản vào thời điểm này. Hai nước cần tiếp tục đàm phán trong thời gian tới.
Đàm phán TPP được khởi động từ năm 2005, hiện nay có sự tham gia của 12 nước. Một khi được ký kết, hiệp định này sẽ thiết lập một khu vực thương mại tự do với 800 triệu dân, chiếm 30% kim ngạch thương mại toàn cầu và gần 40% sản lượng kinh tế thế giới.
Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tháng 6 vừa qua đã bày tỏ hi vọng về khung thỏa thuận vào tháng 11 tới. Tuy nhiên, với những bất đồng vẫn chưa được thu hẹp, giới chuyên gia hoài nghi về triển vọng các nước tiến tới ký kết nhằm đưa TPP trở thành một hiệp định toàn diện của thế kỷ 21.
Họ lo ngại rằng, tinh thần ban đầu của TPP đang suy yếu và có nguy cơ trở thành một loạt các thỏa thuận song phương, với thỏa thuận Mỹ - Nhật là cốt lõi. Theo các chuyên gia, nếu TPP bị hoãn lại vô thời hạn, hoặc nếu được hoàn thành với vô số ngoại lệ, hiệp định này sẽ cần có các điều khoản phục vụ lợi ích của các thành viên./.