Ngày 28/8/2015, cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an TP.HCM ra quyết định đình tạm đình chỉ vụ án, tạm đình chỉ bị can với lý do: Sau khi tiến hành điều tra thấy vụ án “Đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không đảm bảo an toàn” cần phải giám định tư pháp đối với ca nô BP 12-04-02.

Ngày 27/8/2015, cơ quan CSĐT đã ra quyết định số 372-04C trưng cầu Bộ GTVT giám định.

Bởi vậy, cơ quan CSĐT quyết định tạm đình điều tra vụ án hình sự "Đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không đảm bảo an toàn" xảy ra ngày 2/8/2013 tại huyện Cần Giờ, TP.HCM theo Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 372-01 ngày 4/9/2013 để chở kết luận giám định.

Quyết định tạm đình chỉ vụ án là bất thường

Theo ông Đinh Văn Quế - cựu Chánh tòa Hình sự TAND Tối cao, việc cơ quan CSĐT Công an TP.HCM ra quyết định tạm đình chỉ điều tra khi thời hạn điều tra bổ sung vừa hết là việc làm không bình thường, muốn kéo dài vụ án.

Ca nô, thuyền buồm đóng bằng vật liệu mới PPC.

Cơ quan điều tra mới trưng cầu giám định. Việc ra quyết định giám định chỉ trước 1 ngày ra quyết định tạm đình chỉ vụ án mà không cần biết việc giám định thế nào? Hội đồng giám định là ai và việc giám định tiến hành ra sao.

“Việc làm này chỉ làm cho dư luận thêm nghi ngờ về tính khách quan, trung thực của cơ quan CSĐT!”, ông Quế nhìn nhận.

Theo ông Đinh Văn Quế, ngay từ khi khởi tố vụ án, cơ quan CSĐT đã có nhiều hành vi vi phạm tố tụng như: Không tiến hành giám định ca nô gây tai nạn xem có đúng là phương tiện không bảo đảm an toàn hay không mà đã vội khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội “Đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không bảo đảm an toàn”.

Khi Cục Đăng kiểm Việt Nam và Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ GTVT) đã xác định nguyên nhân gây ra tai nạn do lỗi của người điều khiển phương tiện, cơ quan CSĐT đã không kịp thời đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, thay đổi ngay biện pháp tạm giam đối với bị can, mà vẫn gia hạn điều tra, gia hạn tạm giam đối với 2 ông Vũ Văn Đảo và Đinh Văn Quyết.

Đáng tiếc là Viện Kiểm sát Nhân dân TP.HCM cũng đồng tình và phê chuẩn các quyết định của cơ quan CSĐT, trong đó có quyết định để quá thời hạn mới phê chuẩn.

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, khi đã quá thời hạn điều tra mà không chứng minh được tội phạm thì phải đình chỉ, nhưng cơ quan CSĐT vẫn ra kết luận rồi chuyển hồ sơ vụ án sang VKS.

Vụ án đã rõ, sao cứ muốn kéo dài thời gian?

Khi ra bản cáo trạng, VKS TP.HCM xác định hành vi của 2 ông Vũ Văn Đảo và Đinh Văn Quyết hoàn toàn khác với bản kết luận điều tra.

Bản Kết luận điều tra cho rằng, ông Đảo và ông Quyết sản xuất ca nô bằng vật mới (PPC) chưa được phép nên không bảo đảm an toàn, còn bản cáo trạng lại kết luận 2 ông điều động cano không bảo đảm an toàn.

Tuy xác định hành vi khác nhau nhưng VKS vẫn cho rằng hành vi của 2 ông Vũ Văn Đảo và Đinh Văn Quyết là hành vi “Đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không bảo đảm an toàn”.

Thay vì phải đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can thì VKS TP.HCM lại ra cáo trạng truy tố 2 ông Vũ Văn Đảo và Đinh Văn Quyết ra TAND TP.HCM, trong khi hồ sơ vụ án đã có đầy đủ tài liệu chứng minh rằng nguyên nhân gây ra tai nạn không phải là do phương tiện không bảo đảm an toàn.

Cũng chính vì vậy, TAND TP.HCM đã phải 2 lần trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung. Việc TAND trả hồ sơ vụ án chỉ là giải pháp “dĩ hòa vi quý”, khi không muốn ra phiên tòa phải tuyên các bị cáo không phạm tội, còn thực chất thẩm phán được phân công chủ tọa phiên tòa cũng biết rõ với các tài liệu có trong hồ sơ vụ án không thể kết án 2 bị can tội danh mà Viện kiểm sát truy tố được.

Điều này thể hiện rất rõ ở quyết định trả hồ sơ vụ án của TAND TP.HCM như: “Đối với các nguyên nhân được cáo trạng viện dẫn không có nguyên nhân nào liên quan đến việc chứng minh hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đã xảy ra là do “Đưa vào sử dụng phương tiện giao thông đường thủy rõ ràng không đảm bảo an toàn” như cáo trạng truy tố và VKS cho biết vận dụng quy phạm pháp luật nào để kết luận “khi chưa được Cục đăng kiểm Việt Nam cho phép đăng kiểm, rõ ràng là không bảo đảm an toàn khi đưa vào sử dụng như công văn của quý Viện nêu”.

Lẽ ra, khi nhận lại hồ sơ vụ án VKS TP.HCM phải ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can và tổ chức việc xin lỗi, bồi thường theo Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cho 2 ông Vũ Văn Đảo và Đinh Văn Quyết, không nên kéo dài vụ án nữa.

Thế nào là Điều 214, Bộ luật hình sự?

Vụ án “Đưa vào sử dụng các phương tiện giao thông đường thủy không bảo đảm an toàn” thì việc đầu tiên phải kết luận cano BP 12-04-02 bị tai nạn là do lỗi kỹ thuật hoặc do chất lượng con tàu không bảo đảm an toàn.

Về vấn đề này, Bộ GTVT đã khẳng định tại Công văn số 7783 ngày 18/6/2015 gửi Cục đăng kiểm Việt Nam công nhận kết quả đăng kiểm của Hải quân và yêu cầu Cục Đăng kiểm cấp giấy an toàn kỹ thuật cho ca nô được sản xuất bằng vật liệu PPC.

Còn về nguyên nhân gây ra tai nạn làm lật ca nô, tại công văn số 2273/ĐKVN-TB ngày 2/10/2013 của Cục Đăng kiểm Việt Nam xác định: “Việc chở quá số lượng người cho phép là một trong các nguyên nhân làm chìm tàu BP 12-04-02. Ngoài ra còn các nguyên nhân khác như: Phương tiện hành trình ra vùng không được phép hoạt động, việc điều khiển phương tiện không phù hợp”.

Còn theo báo cáo điều tra số 3849/CHHVN-ATANHH ngày 30/10/2013 của Cục Hàng hải Việt Nam kết luận nguyên nhân gây ra vụ tai nạn là do: “Sử dụng ca nô sai mục đích; chở số người gấp 2,5 lần cho phép; hành trình trong vùng có cấp sóng vượt quá giới hạn cho phép; người điều khiển ca nô đã điều động ca nô chưa phù hợp với tình huống thực tế; người điều khiển Ca nô không có chứng chỉ chuyên môn lái phương tiện thủy loại II tốc độ cao; Ca nô rời nơi không được cho tàu thuyền neo đậu ra vào, rời cầu bến không được công bố cho việc đón, trả khách; không làm thủ tục vào, rời bến theo quy định”.

Cả 2 công văn đều khẳng định nguyên nhân tai nạn là do lỗi người điều khiển, nên không thể xác định hành vi của ông Vũ Văn Đảo và ông Đinh Văn Quyết phạm tội.

Theo Điều 214 Bộ luật hình sự, thì phải là người biết rõ phương tiện giao thông đường thủy không bảo đảm an toàn mà vẫn cho phép đưa vào sử dụng gây hậu quả nghiêm trọng thì mới là chủ thể của tội phạm này.

Ca nô BP 12-04-02 thuộc quyền sở hữu và sử dụng của Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, đang sử dụng không bị trục trặc hay có sự cố kỹ thuật nào và đơn vị này cũng không thể biết ca nô BP 12-04-02 không bảo đảm an toàn nếu sử dụng đúng công năng và thiết kết của nó.

Giả thiết, Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu biết rõ ca nô BP 12-04-02 không bảo đảm an toàn nhưng vẫn cho Công ty Việt Séc mượn để chở người thì người chịu trách nhiệm là Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (biết không an toàn mà vẫn cho mượn).

Trong vụ việc này, chỉ có thể kết luận, do chủ quan và tất nhiên do nhiều “động cơ” khác, mà người điều khiển ca nô không tuân thủ các quy định về an toàn giao thông đường thủy nên dẫn đến tai nạn.

Điều 214 Bộ luật hình sự quy định: “Người nào chịu trách nhiệm trực tiếp về việc điều động...” mới là chủ thể của tội phạm, nhưng trong vụ tai nạn này, ông Vũ Văn Đảo không phải là người “chịu trách nhiệm trực tiếp về việc điều động phương tiện”.

Ca nô BP 12-04-02 đã được Phòng Đăng kiểm Hải Quân (đại diện phía Nam - thuộc Bộ tư lệnh Hải Quân) cấp giấy chứng nhận đăng kiểm, nên không thể cho rằng ca nô BP 12-04-02 không được đăng kiểm hoặc đăng kiểm không hợp pháp.

Chưa có văn bản nào xác định, đăng kiểm của Phòng Đăng kiểm Hải Quân (đại diện phía Nam - thuộc Bộ tư lệnh Hải Quân) là không hợp pháp.

Ông Quế cho rằng: “Việc tiến hành giám định ca nô BP 12-04-02 để xác định nguyên nhân gây tai nạn là không cần thiết nữa, chỉ kéo dài vụ án. Với tinh thần có sai, có sửa cơ quan điều tra nên đình chỉ vụ án sẽ lấy lại uy tín và lòng tin của nhân dân cả nước nói chung, và nhân dân TP.HCM nói riêng đối với các cơ quan tiến hành tố tụng”./.