Theo truyền thuyết, khi thấy hạ giới loạn lạc, Vua trời (Pô Phà) đã phái các thần Then xuống hạ giới đầu thai thành người phàm trần để cứu nhân độ thế. Các thần Then đều có lòng bao dung độ lượng, yêu thiên nhiên cỏ cây, con người. Ai đau ốm thì được các Then cứu chữa; Người nào gặp rủi ro, vận hạn, Then sẽ cầu phúc cho tai qua nạn khỏi. Sau khi giúp dân dẹp loạn lạc, mang lại bình yên cho các bản làng, Then từ biệt người dân bay về trời.
Để tưởng nhớ tới người có công giúp bản làng mình, cứ vào dịp 10/3 âm lịch hàng năm, đồng bào Thái trắng xứ Khổng Lào và Mường So lại tổ chức lễ hội Then Kin Pang. Tại lễ hội, Then sẽ là người đại diện cho nhân dân cầu nguyện các vị thần linh trên trời tạo phúc cho dân, ban cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, bản Mường yên vui no ấm.
Từ đó, lễ hội Then Kin Pang trở thành nét văn hoá đặc sắc, là hình thức diễn xướng dân gian độc đáo của dân tộc Thái trắng khu vực Khổng Lào và Mường So, huyện Phong Thổ. Đây cũng là dịp để trai bản, gái mường gặp gỡ và thể hiện tình cảm của mình qua những câu hát, điệu múa. Lễ hội Then Kin Pang còn có sức mạnh lan tỏa khắp trong vùng và thu hút các dân tộc khác cùng tham gia, tạo sức mạnh đoàn kết dân tộc, cùng nhau xây dựng bản mường phát triển.
Ông Vương Thế Mẫn, Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu cho biết: Phong Thổ đã làm tốt nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa trong cộng đồng các dân tộc, trong đó có lễ hội Then Kin Pang. Nhằm tiếp tục khai thác có hiệu quả lễ hội này theo định hướng bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa gắn với phát triển du lịch, địa phương đang đổi mới, nâng cao chất lượng tổ chức các sự kiện văn hóa. Trong đó, phát huy tốt vai trò của các nghệ nhân, người có uy tín trong cộng đồng, gắn với đẩy mạnh phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng ở cơ sở, tạo điểm nhấn để thu hút du khách.
Ông Mẫn nói: "Lễ hội Then Kin Pang là một trong những điểm nhấn của đồng bào dân tộc Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc trên địa bàn huyện Phong Thổ nói chung. Đây là một hoạt động có ý nghĩa, khơi dậy các nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trên địa bàn và kích thích được các du khách khi trở về với Phong Thổ. Đồng thời, chúng tôi đề cao những nét văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện để giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc".
Tại lễ hội Then Kin Pang năm nay, ngoài phần lễ chính cúng tại nhà Then, lễ hội sẽ diễn ra các hoạt động thi văn nghệ, trình diễn trang phục dân tộc Thái, thi đấu các trò chơi dân gian và các môn thể thao dân tộc. Bên cạnh đó cũng sẽ có lễ hội “Áp hô chiêng” (lễ hội gội đầu), lễ hội Té nước và đêm hội vòng xòe dân tộc Thái để phục vụ du khách.
Lễ hội Then Kin Pang cũng là hoạt động văn hóa khởi đầu cho chuỗi các hoạt động trong khuôn khổ Tuần Du lịch - Văn hóa Lai Châu năm 2022 sẽ chính thức diễn ra từ ngày 14 - 17/4 tới./.