Khó khăn nhưng không hẳn là bất khả thi

Trong quá trình tranh cử ông Trump từng khiến Mexico “giận sôi máu” khi tuyên bố sẽ xây dựng một bức tường dọc biên giới Mỹ-Mexcio để ngăn chặn những người nhập cư trái phép từ Mexico.

Gần đây nhất, ngày 21/2, đích thân ông Trump đã ký thông qua một sắc lệnh mới cho phép các nhân viên thực thi pháp luật bắt giữ và đưa những người nhập cư trái phép- trong đó có rất nhiều người Mexico- ra khỏi Mỹ.

Căng thẳng Mỹ-Mexico lại tiếp tục được đẩy lên cao trào khi ông Trump đe dọa sẽ thiết lập “những rào cản kỹ thuật” đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mexico vào Mỹ cũng như lấy lại hàng triệu việc làm từ Mexico về Mỹ.

Trong bối cảnh “nước sôi lửa bỏng” đó, ông Trump được cho là đã có một động thái hết sức bất ngờ khi điều Ngoại trưởng Tillerson cùng Bộ trưởng An ninh Nội địa John Kelly đến Mexico với mục đích “hạ nhiệt căng thẳng” thông qua các cuộc đối thoại với Tổng thống Mexico Enrique Pena Nieto để giải quyết “vấn nạn nhập cư và buôn bán ma túy trái phép”.

Phát biểu trước chuyến công du của hai ông Tillerson và Kelly, người phát ngôn Nhà Trắng Sean Spicer nhấn mạnh: “Việc Tổng thống điều các bộ trưởng sang Mexico ngay sau khi Chính phủ mới được thành lập cho thấy tầm quan trọng của vấn đề này.

Các Bộ trưởng của Mỹ sẽ có các cuộc gặp quan trọng nằm trong kế hoạch của Tổng thống Donald Trump để cải thiện chất lượng sống cho cả người dân Mexico và người dân Mỹ thông qua cuộc chiến chống buôn bán ma túy cũng như những nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế của cả 2 nước thông qua việc tăng cường thương mại và nhập cư hợp pháp”.

Dự kiến, ông Tillerson và ông Kelly sẽ gặp Tổng thống Nieto sau khi đã tiến hành các cuộc hội đàm với các Bộ trưởng Ngoại giao, Tài chính và các quan chức Chính phủ Mexico.

Các quan chức Chính phủ Mỹ cho biết, cả ông Tillerson và ông Kelly sẽ phải tìm cách thuyết phục các quan chức Mexico rằng, Mỹ rất coi trọng quan hệ song phương với Mexico. Người phát ngôn Nhà Trắng Sean Spicer khẳng định, Washington “có một mối quan hệ hết sức tích cực với Chính phủ Mexico”.

Tuy nhiên, theo chuyên gia về Mỹ Latin tại Văn phòng Washington Maureen Meyer, quan hệ “Mỹ-Mexico đã tổn hại nghiêm trọng sau những lời lẽ và hành động có phần thái quá của ông Donald Trump”.

Dù vậy, theo bà Meyer: “Ngoại trưởng Tillerson vẫn còn cơ hội để thiết lập lại quan hệ với Mexico một cách tích cực hơn dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau”.

An ninh- “quân bài mặc cả” của Mexico với Mỹ

Phát biểu ngày 22/2 tại Guatemala trước khi đến Mexico, Bộ trưởng An ninh Nội địa Kelly nhấn mạnh: “Tôi thành thật khuyến cáo bất kỳ công dân nào có ý định đến Mỹ bằng con đường vượt biên trái phép là không nên làm như thế”.

Trong khi đó, phía Mexico tuyên bố có thể tận dụng việc chấp thuận hợp tác với Mỹ về vấn đề nhập cư làm “con bài mặc cả” với Mỹ. “Chúng tôi từng là đồng minh thân cận của Mỹ trong cuộc chiến chống nhập cư và buôn bán ma túy trái phép”, Bộ trưởng Kinh tế Mexico Ildefonso Guajardo cho biết.

Tuy nhiên, ông Guajardo cũng cảnh báo: “Nếu có thời điểm nào đó, mối quan hệ của hai bên không còn được tốt đẹp nữa thì động lực để người dân Mexico tiếp tục hợp tác trong những vấn đề cố lõi nhất đối với an ninh quốc gia của Mỹ sẽ biến mất ngay lập tức”.

Bộ trưởng Ngoại giao Mexico Luis Videgaray cũng tỏ ra cứng rắn không kém khi tuyên bố, Mexico “không đời nào chấp nhận các quyết định đơn phương do Chính phủ của một quốc gia áp đặt. Chúng tôi chẳng việc gì phải làm như thế, điều này chẳng mang lại lợi ích gì cho Mexico hết”.

Cũng theo ông Videgaray, quan hệ Mỹ-Mexico “hiện đang ở ngã 3 đường”: “Đây là thời điểm Mexico cần phải đưa ra quyết định về việc Mỹ và Mexico sẽ “cùng tồn tại” như thế nào trong vài thập kỷ tới”.

Thậm chí, ông Videgaray còn đe dọa sẽ thách thức động thái cấm người nhập cư trái phép của Tổng thống Mỹ Donald Trump lên Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế khác.

“Chơi rắn” với Mỹ, Mexico sẽ “thiệt đơn thiệt kép”?

Dù vậy, theo các chuyên gia, Mexico sẽ “mất nhiều hơn” nếu định “chơi rắn” với Mỹ bởi Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của Mexico và nhập khẩu tới 80% hàng hóa xuất khẩu của Mexico.

Hiểu rõ điều này, Tổng thống Mỹ Donald Trump từng lên tiếng cam kết sẽ bảo hộ nền công nghiệp Mỹ và kêu gọi đàm phán lại về Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Đại Tây Dương với cả Mexico và Canada.

Đáp lại tuyên bố của ông Trump, Tổng thống Mexico Pena Nieto cũng lên tiếng cam kết sẽ bảo vệ đến cùng lợi ích của Mexico và kêu gọi Mỹ cần phải tôn trọng nước này.

“Sẽ không có chuyện đối đầu hay nước này phải quy hàng nước kia. Giải pháp của chúng ta là đối thoại và đàm phán. Mexico không tin tưởng vào việc xây tường chắn biên giới hai nước. Chúng tôi tin tưởng vào việc xây cầu kết nối hai quốc gia”, ông Nieto nói.

Tuy nhiên, ông Nieto hiện cũng đang đối mặt với sức ép từ báo giới Mexico trong việc cần phải thể hiện một quan điểm rõ ràng hơn đối với Mỹ. Nhà bình luận nổi tiếng của tờ Excelsior Clemente Castañeda Hoeflich ngày 22/2 bày tỏ quan điểm: “Chính phủ Mexico phải bước vào các cuộc đàm phán với tâm thế chủ động và quyết tâm mạnh mẽ. Đây là cuộc đàm phán bình đẳng giữa 2 quốc gia, 2 chính phủ và 2 Tổng thống”./.