Điệp viên Đức mang mật danh 438 đã “qua mặt” Stalin như thế nào?

Ngay từ những ngày đầu của Thế chiến II, một đặc tình của Đức Quốc xã đã khai thác rất hiệu quả tin tuyệt mật trong giới chóp bu Moscow. Công việc của người cung cấp tin được ghi lại trong các báo cáo của tình báo Đức. Thật may mắn cho Stalin khi Hitler không phải lúc nào cũng nghe theo tư vấn của cơ quan tình báo.

Thông tin liên quan đến "Đặc vụ 438" được tìm thấy trong kho lưu trữ Đức và hồi ký của Reinhard Gehlen - cha đẻ tình báo Cộng hòa Liên bang Đức. Trong những năm Thế chiến II, Gehlen lãnh đạo Cục 12 “Quân đội nước ngoài ở phía Đông” của Bộ Tổng tham mưu Đức Quốc xã, trực tiếp chỉ huy mạng tình báo hoạt động tại Balkans, Ba Lan, Phần Lan và Liên Xô; tại tất cả các lãnh thổ này, Gehlen đều có đặc tình của mình.

Điệp viên số 438

Đặc tình bí ẩn của Gehlen được cài cắm sâu đâu đó trong giới chỉ quân đội cấp cao của Liên Xô, nhân viên của Bộ Tư lệnh tối cao hoặc Ủy ban Quốc phòng, còn nguy hiểm hơn cả "vũ khí trả đũa" nổi tiếng mà lãnh đạo Đức Quốc xã đang theo đuổi (các dự án bom, pháo, tên lửa của Đức Quốc xã nhằm tạo ra vũ khí để tấn công hiệu quả hơn vào các thành phố Anh và Mỹ, bao gồm V-1 - tên lửa hành trình năng lượng xung; V-2 - tên lửa đạn đạo nhiên liệu lỏng; và V-3 - pháo).

Tháng 8/1941, dựa vào các động thái và ý đồ của phát xít Đức, Đại tướng Georgy Zhukov đã báo cáo với lãnh tụ Stalin về sự nghi ngờ của mình: có thể, trong số cán bộ của Liên Xô có người của Đức. Nhà báo người Anh Edward Cucridge trong cuốn sách “Gehlen: điệp viên thế kỷ”, đã đề cập đến một nhân vật có thể liên quan đến đặc vụ số 438. Đó là một cán bộ chính trị của Mặt trận phía Tây, một cựu nhân viên của Ủy ban Trung ương đảng - Đại úy Vladimir Minishky. Viên đại úy này bị quân Đức bắt tháng 10/1941. Được hứu trả công hậu hĩnh và cơ hội gặp gỡ với gia đình đang sống ở lãnh thổ bị chiếm đóng, Minishky đồng ý hợp tác với người Đức. Gehlen đã đích thân tuyển dụng Minishky.

Chiến dịch mang mật danh “Flamingo” bắt đầu, viên đại úy tù binh được cung cấp các thứ cần thết để liên lạc với "điệp viên nằm vùng" và được trang bị đài radio để liên lạc, đã được dàn dựng như một cuộc chạy trốn qua chiến tuyến. Thông qua y, có thông tin rằng lãnh đạo Liên Xô đã quyết định rút lui về Volga, di chuyển các nhà máy về vùng Urals. Tuy nhiên, có một chi tiết: người mang tên - họ như vậy chưa bao giờ phục vụ trong Hồng quân hoặc làm việc trong bộ máy của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô. Một câu hỏi khác được đặt ra, đấy có đúng là mật danh hay lỗi họ tên?

Những thông tin vô giá

Nhân thân của đặc vụ số 438 vẫn còn là một bí ẩn. Nhưng các thông tin và lập luận mà Gelen nhận được vào năm 1942 rất chính xác, theo đó, Liên Xô đang gặp phải tình trạng thiếu nhân lực, và vì vậy, từ chối gửi các sư đoàn đến Ai Cập giúp London, nhưng sẵn sàng cung cấp các hỗ trợ khác. Điều này được gián tiếp xác nhận bởi các tuyên bố của Đại sứ Liên Xô tại xứ sở sương mù "nguồn nhân lực của chúng tôi không phải là không có giới hạn." Do đó, Stalin không phản đối việc chuyển một phần của viện trợ sang Alexandria của Ai Cập; bốn chục máy bay ném bom A-20 Boston của Mỹ đã được điều tới chiến trường châu Phi, thay vì Kavkaz (Liên Xô).

Kênh đào Suez là chìa khóa cung cấp cho Anh nguyên liệu và thực phẩm, đối với Đức Quốc xã, thông tin về việc Liên Xô từ chối gửi quân đến đó và về việc điều chuyển máy bay có ý nghĩa chiến lược. Và quan trọng hơn là thông tin Liên Xô đã cạn kiệt nguồn nhân lực (do một số lượng lớn binh sĩ bị chết và bị bắt làm tù binh trong năm đầu chiến tranh), máy bay, xe tăng… vào năm 1942. Trong cuộc tấn công tháng 7/1942, riêng Nguyên soái Tymoshenko đã mất 250 nghìn quân, khoảng 1,2 nghìn xe tăng và hơn 2 nghìn khẩu pháo.

Như Gehlen viết trong hồi ký của mình, người Đức đã có thể đọc một số bức điện từ Đại sứ quán Mỹ từ Kuibyshev (nơi ngoại giao đoàn đã được sơ tán về từ Moscow) gửi Washington, nói về những khó khăn của Liên Xô với lao động trong ngành công nghiệp. Kuibyshev trở thành trung tâm hội nghị của các nhà ngoại giao Liên Xô và nước ngoài, nhưng người Đức ngay lập tức biết về cuộc họp, chủ đề thảo luận và tên của những người tham gia - điều chứng tỏ gián điệp hoặc đặc tình Đức rất có thể cũng mặt ở đó.

Đấu trí

Tin do đặc vụ 438 cung cấp là đáng kinh ngạc. Hắn báo cáo về việc sơ tán ngành công nghiệp Liên Xô và chiến thuật “đốt đất” (chiến thuật mà khi rút lui, sẽ phá hủy toàn bộ các mục tiêu có tầm quan trọng tối cao đối với kẻ thù (lương thực, nhiên liệu, cơ sở hạ tầng, v.v.) và bất kỳ thiết bị công nghiệp, nông nghiệp và dân sự nào để ngăn chặn việc sử dụng chúng) cũng như chiến dịch tấn công Kharkov sau ngày nghỉ lễ 1/5 và các vấn đề liên quan đến lực lượng lao động trong ngành công nghiệp quốc phòng Liên Xô. Rõ ràng, hắn có quyền tiếp cận các tài liệu, quyết định quan trọng nhất. Không loại trừ báo cáo của Gehlen về sự nguy hiểm của cuộc phản công của Liên Xô gần Stalingrad vào tháng 7/1942 lấy thông tin từ các báo cáo của 438.

“Trung tá Gehlen đã cung cấp thông tin chính xác về lực lượng quân địch, được tái triển khai từ ngày 28/6 và sức mạnh ước tính của các đơn vị này. Gelen cũng đưa ra một đánh giá chính xác về các hành động và quyết tâm bảo vệ Stalingrad của kẻ thù”, Franz Halder - Tổng tham mưu trưởng Lục quân Đức Quốc xã đã viết trong nhật ký ngày 15/7/1942. Theo báo cáo của viên tướng này, đặc vụ số 438 đã làm việc gần như đến khi nhà nước Đức sụp đổ. Tháng 12/1944, trên cơ sở các báo cáo tình báo của điệp viên, Cục 12 Bộ Tổng tham mưu Đức đưa ra khuyến nghị rút quân khỏi Đông Phổ và điều quân về bảo vệ Berlin, bởi vì Liên Xô đã lên kế hoạch bao vây chúng và tấn công Koenigsberg.

Biết có đặc vụ Đức trong Hồng quân, Tổng Tư lệnh Tối cao Stalin đã tập trung cùng một lực lượng như nhau tại các khu vực khác nhau của mặt trận, và giữ bí mật cho đến giây phút cuối cùng, không cho Bộ Tham mưu biết nơi cuộc tấn công sẽ diễn ra và thay đổi hướng tấn công. Do đó, thông tin từ các điệp viên trong đội ngũ Hồng quân trở nên ít hữu ích hơn đối với quân Đức. Hitler cự tuyệt khuyến nghị rút quân khỏi Stalingrad với sự phẫn nộ, và y đã phải trả giá - Hồng quân đã tấn công các đơn vị Rumani yếu ớt ở cánh sườn và xóa phiên hiệu nhiều đơn vị quân chư hầu của phát xít Đức.

Vào thời điểm đó, một phần giới tinh hoa Đức đã kéo dài thời gian với hy vọng đàm phán với Anh và Mỹ, và Heinrich Himmler - kẻ đứng đầu SS - bắt đầu lên kế hoạch cho chiến dịch “Werewolf” - thành lập phong trào du kích từ các thành viên SS và các tổ chức thanh niên Đức quốc xã. Rất ít người quan tâm đến các báo cáo của tình báo quân đội.

Nhân chứng sống

Reinhard Gehlen không có kế hoạch chết bí mật, tự nổ tung với một quả lựu đạn. Sau khi sao chép báo cáo, hồ sơ, ảnh lưu trữ và danh sách các điệp viên của của bộ phận mình, y chuyển đến một nơi ẩn náu bí mật trên biên giới với Áo. Ở đó, viên tướng này biết tin Đức đầu hàng và sau ba tháng ở trong một trại thanh lọc, y bay sang Mỹ để đàm phán với các đại diện tình báo quân sự.

Đến năm 1947, Gehlen có được bất động sản ở Munich, được ngân sách của Mỹ và có nhiệm vụ chống lại mối đe dọa lây lan của chủ nghĩa cộng sản ở châu Âu. Cho đến khi qua đời vào năm 1979, Helen tiếp tục làm công tác tình báo, thành lập Cơ quan Tình báo Liên bang Đức (BND), và sau khi nghỉ hưu, vẫn làm cố vấn cho cơ quan này. Không có quá nhiều thông tin đáng tin cậy về các hoạt động sau chiến tranh của y. Hành tung của điệp viên bí ẩn số 438 vẫn đang ở một nơi nào đó. Sau chiến tranh, "Đặc vụ 438" tiếp tục hợp tác với Gehlen, nhưng giờ, làm cho người Mỹ. Y đổi họ của mình (thành Mishinsky), chuyển sang Mỹ - nơi y giảng dạy trong một trường tình báo và chết năm 1984 tại Virginia.

Theo một số bài báo, nhiều thông tin quan trọng khác được gửi về Berlin không phải từ các đầu mối trên. Nhờ một trong số đó, Đức Quốc xã biết cuộc họp của Ủy ban Quốc phòng ngày 4/11/1942, do Stalin chủ trì, có sự tham dự của 12 nguyên soái và tướng lĩnh bàn về kế hoạch hành động của Hồng quân trước khi mùa rét bắt đầu. Ngày 3/5/1944, Gehlen đã có một báo cáo khác từ một nguồn bí mật - về quyết định của Bộ Chỉ huy tối cao Liên Xô, bắt đầu Chiến dịch Bagration vào mùa hè năm 1944, nhưng Hitler không tin rằng Moscow sẽ giáng đòn chính ở Belarus ... Nghĩa là còn có kẻ khác nữa làm đặc tình cho người Đức?

Các phương tiện thông tin của Nga đưa tin khác nhau ít nhiều về “đại úy Vladimir Minishky”, về điệp viên cao thủ mang mật danh 438 chưa bao giờ bị lộ mặt nạ, về bản thân nhân chứng sống nhưng không bao giờ hé răng về họ Reinhard Gehlen…, nhưng đều ngầm công nhận, Đức Quốc xã từng có những điệp viên chiến lược, cung cấp những thông tin nóng hổi nhất, tuyệt mật nhất… chỉ có thể lấy được từ Bộ Chỉ huy Tối cao Liên Xô. Nhưng, một điệp viên, cho dù rất giỏi, không thể chiến thắng cuộc chiến./.