Cùng với Xoài, Mận, Đào những loại quả đặc sản của vùng cao Sơn La, thì nhãn Sông Mã có đặc điểm quả to, cùi dày, hạt nhỏ, ăn dịu ngọt, thanh mát đã và đang được người tiêu dùng không chỉ Sơn La mà các tỉnh miền xuôi vô cùng ưa chuộng.

Huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La có gần 32.000 hộ trồng nhãn với diện tích gần 5.500 ha

Cây nhãn đã được trồng tại huyện Sông Mã cách đây hơn 50 năm, song 10 năm trở lại đây, nhờ được đầu tư đúng mức, theo tiêu chuẩn VietGap, nhãn đã trở thành cây kinh tế chủ lực, giúp hàng ngàn hộ dân vươn lên làm giàu bền vững.

Mùa này đến Sông Mã, cảm giác đầu tiên mà bạn cảm nhận không phải là cái nóng gay gắt của miền biên giới Tây Bắc, mà thay vào đó là mãn nhãn với những rừng Nhãn ngút ngàn, lúc lỉu chùm nhãn vàng rộm đến mùa thu hoạch. Đâu đâu cũng thấy không khí lao động tấp nập của người dân mùa nhãn chín. Người bẻ nhãn, người bóc nhãn, xe chở hàng từ các tỉnh Hưng Yên, Hà Nội, Lạng Sơn đến thu mua nhãn chở về miền xuôi tiêu thụ.

Đến thăm hộ gia đình anh Lê Công Hoàn ở bản C5, xã Chiềng Khoong, huyện Sông Mã khi anh đang bẻ nhãn để bán. Nhìn những chùm nhãn hàng trăm quả, vàng rộm, mọng nước, mới thấy công sức lao động của người nông dân nơi đây được hưởng thành quả xứng đáng. Gia đình anh Hoàn trồng nhãn từ năm 1988, tuy nhiên khi ấy vẫn là giống nhãn địa phương.

Nhận thấy giống nhãn địa phương trồng vất vả mà năng suất lại không cao, năm 2010, anh quyết tâm mày mò, học hỏi, cộng với được cán bộ nông nghiệp hướng dẫn kỹ thuật ghép nhãn chín muộn Hưng Yên, hay còn gọi là giống nhãn Miền, anh đã mạnh dạn đầu tư hơn 300 triệu đồng để mua đất và áp dụng kỹ thuật cấy mắt ghép vào thân những cây nhãn địa phương sẵn có. Giờ đây anh đã có 2 ha trồng nhãn ghép, năng suất mỗi năm đạt 30 tấn quả tươi, trừ tất cả chi phí cho thu lãi hơn 500 triệu đồng.

Hiện Sông Mã có gần 32.000 hộ trồng nhãn, với diện tích 5.500 ha, trong đó 3.500 ha là cây nhãn ghép, chiếm 80% diện tích cây ăn quả toàn huyện. Mỗi năm cho sản lượng bình quân 35.000 tấn quả tươi, cung cấp cho thị trường trong tỉnh và các tỉnh miền xuôi.

Nhằm thực hiện chuỗi cung ứng sản phẩm nông sản an toàn và hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm, đến nay huyện đã thành lập 16 hợp tác xã trồng cây ăn quả, trong đó 4 hợp tác xã đã có chứng nhận sản xuất VietGap, từ đó giúp các thành viên trong hợp tác xã yên tâm lao động sản xuất.

Ông Lê Danh Phúc, Phó Giám đốc hợp tác xã Bảo Minh, huyện Sông Mã cho biết, trong tương lai, HTX Bảo Minh sẽ phát triển quả nhãn đi các thị trường khó tính như siêu thị trong nước hoặc xuất khẩu sang nước ngoài, vì diện tích nhãn ở huyện Sông Mã rất lớn, năng suất rất cao.

Nhãn ghép Sông Mã dễ trồng, dễ chăm sóc, từ khi trồng tới lúc ghép mắt, ra hoa đậu quả chỉ trong 03 năm đã có thể thu hoạch. Nhãn ghép có đặc điểm quả to, cùi dày, hạt nhỏ, ăn vào dịu ngọt, thanh mát, được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Hiện nay, hình thức tiêu thụ chủ yếu xuất dưới dạng quả tươi chiếm khoảng 80%, mỗi kg nhãn quản tươi có giá từ 20.000 tới 50.000 đồng, 20% còn lại làm long nhãn có giá từ 200.000 tới 250.000 đồng 1 kg.

Để giúp người dân từng bước áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tăng giá trị thu nhập trên một diện tích đất canh tác, đồng thời có thị trường tiêu thụ ổn định, bà Lê Thị Yến, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La cho biết: Trong thời gian tới, huyện Sông Mã sẽ quan tâm, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo nhân dân tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đặc biệt là trong sản xuất nhãn thì tập trung vào mấy khâu, thứ nhất là cải tạo giống, thứ hai là quy trình tưới ẩm để nâng cao năng suất của cây nhãn.

Khí hậu phù hợp, người dân hăng say gắn bó và sự quan tâm của chính quyền địa phương, sản phẩm nhãn Sông Mã đang tiếp tục hướng đến những thị trường lớn, không chỉ trong nước mà xuất ra cả nước ngoài. Quyết định công nhận “Nhãn hiệu chứng nhận” cho sản phẩm Nhãn Sông Mã của Cục sở hữu trí tuệ tới đây là con đường trải dài cho nhiều hộ nông dân vùng cao Sông Mã trở thành tỷ phú./.