Vào đầu năm nay, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 79 về việc Ban hành Kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm. Điều này một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của ngành tôm trong chiến lược phát triển kinh tế nông nghiệp của đất nước. Được đánh giá là tỉnh có lợi thế hàng đầu để phát triển ngành hàng này, thời gian qua, Cà Mau đã rất nỗ lực đưa ngành tôm vươn lên và bước đầu có được thành quả.

Nuôi siêu thâm canh sẽ đột phá về sản lượng

Cà Mau đứng đầu cả nước về diện tích cũng như sản lượng tôm nuôi nước lợ. Nhiều năm qua, diện tích nuôi tôm của tỉnh ổn định khoảng 280.000 ha (chiếm hơn 1/3 diện tích nuôi tôm của cả nước), với đa dạng các hình thức nuôi. Sau chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị phát triển ngành tôm được tổ chức tại Cà Mau vào tháng 2/2017, tỉnh này đã ráo riết vào cuộc đưa ngành tôm phát triển. Trong đó, mô hình nuôi tôm siêu thâm canh - siêu năng suất được kỳ vọng sẽ giúp các địa phương của Cà Mau tạo đột phá.

Với năng suất đạt khoảng 40 - 50 tấn/ha/năm, mô hình nuôi siêu thâm canh được kỳ vọng tạo đột phá về sản lượng.

Gia đình ông Nguyễn Minh Luân (xã Nguyễn Việt Khái, huyện Phú Tân) là một trong những hộ đi đầu nuôi tôm siêu thâm canh tại địa phương. Trước khi chuyển sang thực hiện mô hình này khoảng 2 năm nay, ông Luân đã nếm đủ cay đắng, ngọt bùi với việc nuôi tôm thâm canh.

Ông Luân cho biết, do môi trường nuôi bị ô nhiễm, giai đoạn 2014 – 2016, gia đình ông liên tiếp thất bại, tiền tỷ mất đi theo nghiệp nuôi tôm thâm canh. Từ đó, ông quyết định chuyển sang nuôi tôm siêu thâm canh (người dân quen gọi nuôi trải bạt) vào năm 2017.

Ban đầu, lão nông thực hiện mô hình trên diện tích hơn 1ha và vụ nuôi đầu tiên đã mang lại lợi nhuận cho gia đình khoảng 1 tỷ đồng. Hiện nay, gia đình ông đã nhân rộng mô hình trên diện tích hơn 3ha, với 3 ao nuôi. Vừa qua, ông thu hoạch 1 ao, với diện tích thực nuôi 1.400 m2 đã thu được hơn 10 tấn tôm, lãi trên 800 triệu đồng.

Theo ông Nguyễn Minh Luân, trong hợp tác xã ông đang tham gia, đã có 10/16 hộ thực hiện nuôi siêu thâm canh. Mô hình cho siêu năng suất nên lợi nhuận các hộ này đều đạt không dưới 1 tỷ đồng/năm. Trong điều kiện nuôi thâm canh gặp khó khăn thì nuôi siêu thâm canh chính là hướng đi mới, giúp đảm bảo tỷ lệ thành công rất cao.

“Thời điểm hiện tại nếu mà nuôi thâm canh, hầm đất thì tỷ lệ thành công khoảng 30%, tức là thất bại 70%. Ngược lại nuôi siêu thâm canh tỷ lệ thành công từ 75 – 80%. Cá biệt, 1 ha ở đây có người nuôi đạt khoảng 100 tấn. Còn tính trung bình thì đạt 60 – 70 tấn/ha/năm, tùy theo nuôi dày hay thưa” - ông Luân nói.

Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh ban đầu do một doanh nghiệp đầu tư thực hiện tại Cà Mau với quy mô lớn và với chi phí rất cao. Vào khoảng năm 2016, ngành chức năng tỉnh này cho triển khai thí điểm mô hình với quy mô diện tích nhỏ để phù hợp với khả năng đầu tư của người dân.

Đến nay, mô hình đã khẳng định được hiệu quả. Trên diện tích 1 ha, trừ tất cả các công trình phụ, diện tích thực nuôi của bà con chỉ khoảng 20% nhưng năng suất đạt rất cao, trung bình từ 40 – 50 tấn/ha/năm.

Tại huyện Cái Nước, ban đầu chỉ có vài người dân thực hiện nuôi tôm siêu thâm canh vào năm 2016, đến nay mô hình đã nhân rộng ra 275 hộ, với tổng diện tích hơn 400 ha. Trong năm nay, mô hình siêu thâm canh ước đạt sản lượng 1.300 tấn/tổng 26.000 tấn tôm của huyện.

Ông Đoàn Văn Chính, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp – Phát triển nông thôn huyện Cái Nước cho biết, diện tích nuôi tôm siêu thâm canh của huyện chỉ chiếm hơn 1% diện tích nuôi nhưng chiếm đến 5% sản lượng tôm của huyện. Thời gian vừa qua, mô hình nuôi siêu thâm canh đã ngày càng góp phần quan trọng làm sản lượng tôm của điạ phương tiếp tục tăng trưởng ổn định. Trong kế hoạch phát triển nuôi tôm tại địa phương, do diện tích không thể tăng thêm nên để đảm bảo kế hoạch phát triển huyện Cái Nước đã lựa chọn mô hình này để tạo đột phá, tăng sản lượng.

“Loại hình nuôi tôm siêu thâm canh mang lại hiểu quả cao, tỷ lệ thành công khoảng 85%. Loại hình nuôi siêu thâm canh có nhiều ưu điểm. Thứ nhất, thời gian nuôi gắn. Thứ hai, mật độ nuôi được dầy. Thứ ba, năng suất, sản lượng mang lại rất cao” - ông Đoàn Văn Chính chia sẻ.

Nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Cũng theo ông Chính, tuy hiệu quả là vậy nhưng để nhân rộng mô hình nuôi tôm siêu thâm canh không dễ. Thực hiện mô hình này, người dân phải đầu tư khoảng 700 triệu đồng/ha nên không phải ai cũng có điều kiện làm. Hiện nay, trong các chính sách phát triển nông nghiệp có những quy định ưu tiên cho vay vốn nhưng các ngân hàng rất ngại giải ngân vì lo sợ rủi ro trong nuôi tôm ngày càng cao. Ngoài ra, đối với mô hình nuôi siêu thâm canh, nguồn vốn vay hạn chế từ ngân hàng cũng không đủ để người nuôi đầu tư bài bản, đảm bảo thành công.

Đồng quan điểm, ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp – Phát triển Nông thôn Cà Mau cho biết, trong kế hoạch phát triển ngành tôm, tỉnh Cà Mau xác định, để phát triển về vững, lấy loại hình tôm – rừng, tôm – lúa sinh thái làm bàn đạp. Để tăng sản lượng tôm, chính hình thức nuôi siêu thâm canh và thâm canh giữ vai trò quyết định.

Hiện trong cơ cấu sản lượng tôm của Cà Mau, mặc dù nuôi thâm canh và siêu thâm canh chiếm chỉ khoảng 3,5 % diện tích, với khoảng 9.500 ha nhưng lại dẫn đầu về sản lượng so với các loại hình nuôi khác. Người dân thực hiện các loại hình này cần vốn nhưng trong chính sách vay vốn còn đó những tồn tại để người dân tiếp cận thì rất khó để phát triển.

Cũng theo ông Bằng, trong phát triển sản xuất nói chung và nuôi tôm nói riêng, cần có sự liên kết, tổ chức sản xuất theo hợp tác xã, tổ hợp tác để làm quy mô, đảm bảo phát triển theo chuỗi giá trị. Tuy nhiên, trong quy định chưa có sự ràng buộc người dân phải liên kết mà chỉ vận động tham gia.

Ông Bằng dẫn chứng, tại Ecuador - nước cạnh tranh mặt hàng tôm thẻ quyết liệt với chúng ta, người dân muốn nuôi tôm phải đảm bảo diện tích tối thiểu 50 ha. Như vậy người nuôi tôm buộc phải liên kết lại với nhau. Họ làm quy mô, áp dụng kỹ thuật đồng bộ, năng suất cao hơn, chi phí thấp hơn, hiệu quả hơn. Chúng ta có thể làm như vậy không?

Bên cạnh đó, cái khó cơ bản nhất hiện nay tỉnh Cà Mau đang gặp phải là hạ tầng chưa theo kịp thực tế. Thời gian qua, địa phương đã được quan tâm đầu tư phát triển, tuy nhiên, các yếu tố rất cần thiết để phát triển ngành tôm như: giao thông, điện, đặc biệt là thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu. Vấn đề này tỉnh không thể tự đầu tư nên cần được hỗ trợ phát triển.

“Thủy lợi để đầu tư cho nuôi tôm rất khó để đủ nguồn lực đầu tư phát triển. Ở đây, kênh rạch chằng chịt, theo hệ thống thủy triều nên không thể đầu tư hệ thống cấp và thoát riêng. Bắt buộc mình phải xử lý theo khuông cùng quy trình nuôi khép kín. Trong khi, nguồn lực của mình để đầu tư hệ thống thủy lợi khép kín, rồi nạo vét kênh mương, đầu tư đê bao, ngăn chặn triều cường hằng năm rất hạn chế” - ông Châu Công Bằng nói.