Sạt lở ở Thủy điện Rào Trăng 3 đã được dự báo trước
Như đã đưa, do ảnh hưởng của bão lũ, mưa lớn gây ra sự cố rất nghiêm trọng tại Thủy điện Rào Trăng 3 ((Phong Xuân, Phong Điền, Thừa Thiên Huế) khiến 13 cán bộ, chiến sĩ tham gia cứu nạn đã hy sinh và hiện vẫn còn hơn 10 công nhân mất tích. Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với phóng viên VOV.VN, TS Trịnh Xuân Hòa, Phó Viện Trưởng Viện Khoa học Địa chất và khoáng sản (Bộ Tài nguyên & Môi trường) thông tin, năm 2019, đơn vị đã đã tiến hành điều tra với tỷ lệ 1:50.000 và đã có cảnh báo về hiện trạng trượt lở tại đây.
“Theo Chỉ đạo của Chính phủ, làm đến đâu chúng tôi phải bàn giao cho địa phương tới đó. Đến tháng 6/2020, chúng tôi đã bàn giao Đề án này cho Sở Tài nguyên và Môi trường cùng Ban Chỉ huy PCTT của tỉnh Thừa Thiên Huế. ”, ông Hòa chia sẻ.
Cụ thể, khu vực Thủy điện Rào Trăng 3, địa hình phân cắt trung bình, hai bên bờ sông dốc và hẹp; mặt cắt thung lũng dạng chữ V, kéo dài theo phương á vĩ tuyến. Khu vực này có đứt gãy Đrakrông - A Lưới quy mô lớn cắt qua, đồng thời gần nơi giao nhau giữa đứt gãy Đrakrông - A Lưới với đứt gãy địa phương theo phương Đông Bắc - Tây Nam.
Thảm phủ là rừng tái sinh, cây thân gỗ là chủ yếu, cây bụi khá phát triển; độ che phủ 90%. Đất đá chủ yếu là granit phức hệ Hải Vân. Sản phẩm phong hóa thành phần chủ yếu là cát, sạn bở rời; vật liệu phong hóa bở rời hoặc hỗn độn, mềm hoặc cứng một phần, khả năng liên kết kém. Dọc tuyến đường Thủy điện Alin - thủy điện Rào Trăng chỉ quan sát thấy đới phion hóa mạnh và hoàn toàn; bề dày từ 6 – 9m. Đây là nơi quá trình trọng lực sườn xảy ra rất mạnh.
“Nhóm nguyên nhân tác động kích hoạt gây trượt lở đất đá rõ ràng nhất là do mưa và cắt xẻ taluy cao và dốc để làm công trình, đường giao thông và lấy mặt bằng xây dựng nhà ở, làm mất cân bằng sườn dốc, dẫn đến nguy cơ xảy ra trượt lở đất đá. Khu vực trọng điểm nhà máy thủy điện A Lin 1 - Rào Trăng 3 đã được Đề án cảnh báo là khu vực có nguy cơ trượt lở đất đá cao và đề xuất điều tra hiện trạng trượt lở chi tiết ở tỷ lệ 1:25.000. Bản đồ phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá sẽ được Đề án tiến hành trong năm 2021”, ông Hòa nhấn mạnh.
Theo ông Hòa, nhóm nghiên cứu đã chỉ rõ trên địa bàn huyện Phong Điền có 1 hệ thống đứt gãy chính theo phương Tây Bắc - Đông Nam và các đứt gãy phụ.
Trên địa bàn huyện Phong Điền trượt lở xảy ra chủ yếu xảy ra tại khu vực đồi núi cao mức độ phân cắt mạnh dọc theo đường quốc lộ 71 đi từ xã Phong Xuân huyện Phong Điền đi xã Hồng Vân, huyện A Lưới.
Trượt lở chủ yếu xảy ra trên nhóm đá magma xâm nhập trung tính - acid, magma xâm nhập bazơ - siêu bazơ và nhóm đá biến chất giàu alumisilicat. Diện phân bố điểm trượt xảy ra tập trung là những vị trí giao cắt của các hệ thống đứt gãy theo các phương khác nhau với hiện tượng đá bị đập vỡ phá hủy mạnh mẽ, mật độ khe nứt tăng cao. Trên địa bàn huyện Phong Điền có 1 hệ thống đứt gãy chính đứt gãy theo phương Tây Bắc - Đông Nam và các đứt gãy phụ.
“Đối với địa bàn huyện Phong Điền, những nguyên nhân nội tại hàng đầu gây ra trượt lở gồm: các hệ thống đứt gãy phát triển rất mạnh mẽ, với nhiều phương giao cắt nhau làm cho tại các khu vực này xuất hiện các đới dập vỡ quy mô rộng, các đá bị dập vỡ nứt nẻ mạnh; vỏ phong hóa phát triển dày, nhất là các nhóm đá phun trào axit - trung tính và tuf của chúng và nhóm đá biến chất giàu alumosilicat, vật liệu phong hóa bở rời hoặc hỗn độn mềm - cứng, khả năng liên kết kém; đa số địa hình sườn núi có độ dốc trung bình đến cao (> 20º), là nơi quá trình trọng lực sườn xảy ra mạnh và rất mạnh. Nhóm nguyên nhân tác động kích hoạt rõ ràng nhất là do mưa và cắt xẻ taluy để làm đường giao thông và lấy mặt bằng xây dựng nhà ở, làm mất cân bằng sườn dốc, dẫn đến nguy cơ xảy ra trượt lở đất đá (theo kết quả điều tra, tất cả các điểm trượt đều xảy ra khi có mưa hoặc trước đó có mưa lớn kéo dài; thống kê có 40/42 điểm trượt xảy ra tại taluy - sườn nhân tạo”, ông Hòa thông tin.
Các kết quả khảo sát cho thấy, trong số 42 điểm trượt lở đất đá trong toàn huyện: Có 28 điểm trượt có quy mô nhỏ, 11 điểm trượt quy mô trung bình, 2 điểm trượt quy mô lớn, 1 điểm quy mô rất lớn. Hiện các điểm trượt vẫn còn nguy cơ tiếp tục xảy ra ảnh hưởng trực tiếp tới đường giao thông. Có 40 điểm trượt xảy ra trên vách, sườn taluy nhân tạo, 2 điểm trượt xảy ra trên sườn dốc tự nhiên; Có 12 điểm trượt xảy ra trong khu vực rừng tự nhiên, 30 điểm trượt xảy ra trong khu vực rừng trồng.
Quyền quản lý Rào Trăng 3 thuộc về địa phương
Trả lời phóng viên VOV.VN, ông Nguyễn Xuân Anh – Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu cho biết, khu vực xảy ra sự cố ở Thủy điện Rào Trăng 3 là địa hình đồi núi vẫn có đứt gãy tiềm ẩn, nguy cơ sạt lở và nguy cơ động đất kích thích.
Liên quan đến sự cố Thủy điện Rào Trăng 3, trao đổi với phóng viên VOV.VN, ông Trần Quang Hoài – Phó Trưởng ban Chỉ đạo TƯ về PCTT – Tổng Cục trưởng Tổng cục PCTT cho biết: “Thủy điện Rào Trăng 3 thuộc địa phương quản lý. Trước khi xảy ra sự cố, chúng tôi chưa nhận được thông tin về những cảnh báo mức độ gây mất an toàn tại khu vực thủy điện này. Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT cũng đã có công văn yêu cầu tất cả các địa phương phải rà soát các công trình đã đang vận hành và đang thi công để đảm bảo an toàn”, ông Hoài cho hay./.