Hơn 40 năm “sống bám” trên khu vực Thượng Thành, 6 người trong gia đình ông Võ Đình Nhật luôn khổ sở dưới ngôi nhà chật hẹp chưa đầy 20m2. Ông Nhật mơ ước về một căn nhà mới rộng rãi hơn. Khi chính quyền địa phương có chính sách hỗ trợ di dời khỏi khu vực Thượng Thành, trả lại cảnh quan cho di tích, ông ủng hộ không chút do dự. Gia đình ông Nhật thuộc hộ nghèo, nay được hỗ trợ về nơi ở mới, xây nhà khang trang, ông mừng lắm. Tết này, về sống trong khu tái định cư Bắc Hương Sơ, ông Nhật bảo rằng, phận đời cơ cực rồi sẽ qua. Ông nhắc nhở các con, bây giờ có nhà mới được an cư, phải lo làm ăn, thoát khỏi đói nghèo.
“Ra đây cuộc sống ổn định hơn, ăn cái Tết đầu tiên, bà con cũng vui vẻ. Bạn bè, bà con tới thăm cũng có chỗ. Ở trong kia lên xuống chật chội, họ không dám thăm. Ra đây, ai cũng chúc mừng là có nhà ở, đón cái Tết vui vẻ ”- ông Võ Đình Nhật nói.
Đầu Xuân, khu tái định cư Bắc Hương Sơ dành cho cư dân Thượng Thành rộn ràng không khí thăm chúc Tết. Các dãy nhà kiên cố, hệ thống điện, đường, trường, trạm tươi mới trong nắng Xuân. Năm 2020, những con người ấy vẫn còn ngược xuôi kiếm sống ban ngày, đêm về cả gia đình co mình nằm ngủ trong những ngôi nhà xập xệ, chật chội.
Chị Lê Thị Ánh Vân, 40 tuổi, tâm sự: Sinh ra và lớn lên ở khu Thượng Thành, phường Thuận Lộc, lập gia đình và tiếp tục cuộc sống ở đây, cứ nghĩ cuộc đời mình và con cái khó thoát cảnh sống nghèo khó.
“Rất cám ơn các nhà hảo tâm, các cán bộ cùng Nhà nước đồng tâm để giúp đỡ bà con Thượng Thành có một chỗ ở ổn định và êm ấm. Ở trong kia cực khổ vất vả, việc sinh hoạt bị gò bó. Giờ như một giấc mơ, vì cũng không nghĩ là mình được có một lô đất và mình có chỗ ở ổn định như này”- chị Lê Thị Ánh Vân cho biết.
Trong đợt đầu di dời dân cư trên Thượng Thành, Eo Bầu, có 576 hộ dân được chuyển đến các khu tái định cư. Nhiều hộ đã xây xong nhà cửa, chuyển vào sống trong khu tái định cư Bắc Hương Sơ kịp đón Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021. Trong số này, 26 hộ đặc biệt khó khăn, không đủ khả năng xây nhà ở, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã kêu gọi các nhà hảo tâm hỗ trợ xây nhà cho những hộ dân này. Những ngôi nhà vừa được xây dựng theo hình thức “chìa khóa trao tay”, với kinh phí xây dựng mỗi nhà hơn 200 triệu đồng.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Phước Hải Trung cho rằng, việc giải tỏa được cư dân Thượng Thành đạt được “mục tiêu kép”, đó là vừa kiên quyết gìn giữ bảo tồn di sản văn hóa, vừa thể hiện sự quan tâm của địa phương đối với đời sống của người dân.
“Đây là một công việc đạt được 2 mục tiêu lớn. Ở bài toán quốc gia, trả lại sự uy nghiêm của hệ thống di sản được công nhận là Di sản văn hoá Thế giới. Thứ hai là giải quyết được bài toán dân sinh, người dân sống trên Thượng Thành cực kỳ tạm bợ và có nhiều nguy cơ, đặc biệt là về mùa bão lũ. Sự quan tâm của chính quyền, đặc biệt là những người nghèo sống trên Thượng Thành tạo ra sự ổn định lâu dài của người dân”- nhà nghiên cứu Nguyễn Phước Hải Trung cho biết.
Đề án di dời dân cư, giải phóng mặt bằng khu vực I di tích Kinh thành Huế là dự án mang tính lịch sử của tỉnh Thừa Thiên Huế. Hơn 4.000 tỷ đồng đầu tư cho dự án này với hơn 4.200 hộ dân được di dời sẽ góp phần trả lại cảnh quan vốn có của di tích. Giai đoạn 1, từ năm 2019- 2021, hoàn thành di dời ở các khu vực Thượng Thành, Eo Bầu, Hộ Thành hào và tuyến phòng lộ. Giai đoạn 2, từ năm 2022- 2025, di dời ở các di tích hồ Tịnh Tâm, khu Lục Bộ, Đàn Xã Tắc, Khâm Thiên Giám, Trấn Bình Đài… Đến nay, địa phương đã bàn giao đất cho 350 hộ dân ở Thượng Thành tại khu tái định cư và hầu hết đã làm nhà ở. Ông Phan Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, lãnh đạo tỉnh hết sức quan tâm xây dựng khu vực dân cư mới văn minh, lịch sự, đảm bảo điều kiện sống tốt cho bà con ở khu tái định cư.
“Nơi ở khu tái định cư và nơi ở cũ ở Thượng Thành và Eo Bầu không xa nên bà con vẫn tiếp tục làm công việc mà họ đang làm. Bên cạnh đó, hạ tầng về xã hội cũng được tỉnh quan tâm, sắp tới sẽ hoàn thành một cơ sở hết sức hiện đại như nhà trẻ mẫu giáo. Đây là dịp để bà con ổn định lâu dài”- ông Phan Ngọc Thọ cho biết.
Sau nhiều thập kỷ sống bám trên di tích, khép lại tên gọi người dân Thượng Thành, giờ đây cuộc sống của họ đã sang trang mới.
Một mùa xuân mới với sức sống mới, người dân Thượng Thành đón cái Tết đầu tiên ở khu tái định cư Bắc Hương Sơ trong niềm hân hoan và tràn đầy hy vọng về một tương lai tươi đẹp./.