Để có được những liều vaccine ấy, là sự đóng góp, hy sinh thầm lặng của rất nhiều các nhà khoa học, nhiều công đoạn, trong đó có phần đóng góp không thể thiếu của… những chú khỉ.
Đầu vào là những chú khỉ “sạch”
Tiến sĩ Nguyễn Thị Quỳ, nguyên PGĐ Trung tâm Nghiên cứu, sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế, Bộ Y tế (viết tắt là POLYVAC) chia sẻ: Để ra được những liều vaccinephục vụ cho tiêm chủng mở rộng (TCMR) chỉ có tế bào thận của loài khỉ vàng - giống khỉ vàng có tên khoa học là Maccaca Mullata nuôi trên đảo Rều (vịnh Bái Tử Long, Cẩm Phả, Quảng Ninh) mới đạt tiêu chuẩn “sạch” theo chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
Trưởng đảo Rều -ông Vũ Công Long đang cho khỉ uống vaccine |
Kéo ghế rót nước mời khách, cử nhân Trần Bích Hạnh - phụ trách Phòng kiểm định chất lượng, vội khoe những công đoạn phối kết hợp giữa 4 nhà sản xuất vaccinetrong nước (trong đó có POLYVAC) được giao sản xuất vaccine bại liệt bất hoạt - nhất là giai đoạn thử nghiệm sắp kết thúc. “Chúng tôi đang thử nghiệm lâm sàng cho trẻ nhỏ của 10 xã, huyện Thanh Sơn - Phú Thọ. Sau khi kết thúc việc thử nghiệm vaccinetrên trẻ, thống kê được số liệu, Polyvac tiếp tục nghiên cứu sản xuất vaccine Bại liệt bất hoạt, dự kiến đến 2017 sẽ có vaccine6 trong 1 dùng cho thử nghiệm lâm sàng và đến năm 2020 sẽ có vaccine6 trong 1 phục vụ chương trình TCMR”.
Những chú khỉ trên đảo Rều |
Nỗi niềm trong từng công đoạn
Mỗi lần bắt nhốt khỉ để đưa về làm thí nghiệm là một lần “đánh vật” của các công nhân đảo Rều. Các anh chị ngoài việc đối phó với sự ranh mãnh, những chiêu trò phòng “sập bẫy” khi lũ khỉ biết mình sắp phải “thí” mạng, nó còn là nỗi “day dứt” ám ảnh trong họ.
Bác sĩ thú y Vũ Công Long, Trưởng đảo Rều - người được mệnh danh là “chúa đảo” với thâm niên lâu năm nhất khi có hơn 30 năm làm việc ở đây chia sẻ: “Bọn tôi chăm nuôi và coi bầy khỉ như những thành viên trong gia đình nên chúng thân thiện và tình cảm. Mặc dù không nói được, nhưng mỗi khi biết mình bị nhốt hay làm vật thí nghiệm, chúng khóc lóc, buồn rầu, sợ sệt, có lúc nhìn chằm chằm như cầu khẩn… Thương lắm! Nhưng tất cả vì nhiệm vụ mà cả người và khỉ đều phải chấp hành”. Rồi anh nói: “Ngày nay, khi có công nghệ hiện đại, để có được 10 triệu liều vaccinethành phẩm, phải “hy sinh” khoảng 70 chú khỉ, chứ trước kia, số khỉ phải “tốn” cả gần chục lần so với bây giờ”.
Tập thể cán bộ và bác sĩ thú y của POLYVAC và đảo Rều |
Bác sĩ Vũ Công Long cho biết: “Ngoài việc sử dụng khỉ để sản xuất vaccine, POLYVAC còn sử dụng khỉ dùng nghiên cứu các vaccinemới như: tạo chủng VX cúm H1N1, chủng VX tay chân miệng, vaccine sốt xuất huyết (hợp tác với Cuba), các đề tài dự án hợp tác với nước ngoài. Để ra đời một vaccine mới, thử nghiệm về tính an toàn và tính sinh miễn dịch của vaccine và một thử nghiệm không thể thiếu trước khi vaccine được dùng cho người. Mỗi lần cho khỉ uống vaccine, nhỏ được vaccinevào miệng bắt chúng nuốt là cả một nghệ thuật. Bởi chúng chỉ giả vờ nuốt, khi mình quay đi chúng nhè ra nhanh lắm! Khi ấy mình phải bóp nhẹ mũi cho nó nuốt rồi bỏ ra ngay không để khỉ sặc”.
Mong ước tái tạo đàn
Chị Trần Bích Hạnh nói với chúng tôi: “Mỗi tháng anh em POLYVAC chúng tôi chỉ ra đảo vài lần, thế mà khi về thường bị trọc ghẹo là “sắp giống khỉ”. Còn những công nhân trên đảo phải đưa cả con cái ra sinh sống quanh năm ở một nơi tách biệt hoàn toàn với đất liền. Đến tuổi đi học, các anh chị phải gửi con cho người thân để đảm bảo việc học hành của các cháu. Thật mừng, các cháu đều ngoan và học hành đỗ đạt”.
Việt Nam sẽ là quốc gia sản xuất vaccine nhiều nhất thế giới
Mỗi lần đến đảo Rều, “chúa đảo” Vũ Công Long luôn chỉ cho mọi người đọc dòng chữ trên tấm “bia đá”: “Đảo Khỉ, nơi chăn nuôi và cung cấp khỉ vàng Macaca Mulatta cho nghiên cứu y học và sản xuất vaccine”.
Đó là nơi mà mỗi người lên đảo khỉ sẽ đứng lặng cúi đầu tri ân hàng vạn con khỉ đã hy sinh cho sự nghiệp cứu người cao cả./.