Ngày 16/3, Tòa án Nhân dân tỉnh Điện Biên tiến hành xét xử phúc thẩm vụ án Nguyễn Hải Phong, cán bộ Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo (tỉnh Điện Biên) bị tòa án xét xử sơ thẩm tuyên án 7 năm tù về tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Bị cáo Nguyễn Hải Phong tại phiên tòa phúc thẩm sáng ngày 16/3/2020

Tuy nhiên, qua đối chiếu lời khai của bị cáo, bị hại, người làm chứng và các chứng cứ tài liệu, chứng cứ khác có trong vụ án, Hội đồng xét xử phúc thẩm cho rằng lời khai của bị cáo, bị hại, người làm chứng còn có nhiều mâu thuẫn với thực tế và hồ sơ, do đó quyết định hủy toàn bộ bản án sơ thẩm của Tòa án Nhân dân huyện Tuần Giáo, trả hồ sơ giao cho Viện Kiểm sát nhân dân huyện Tuần Giáo để điều tra, xét xử lại theo quy định của pháp luật về án phúc thẩm.

Nhà báo kêu oan bị trả thù do viết tiêu cực

Đúng 8h sáng 16/3, bị cáo – Nguyễn Hải Phong, bị hại – Dương Đức Hiển, đại diện Viện Kiểm sát Nhân dân và người bào chữa đã có mặt tại Tòa án Nhân dân tỉnh Điện Biên để tiến hành phiên xét xử phúc thẩm vụ án. Còn những người có liên quan, người làm chứng khác không có mặt. Phiên tòa xét xử công khai, song số người tham dự hạn chế, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, chỉ có các phóng viên đăng ký dự tòa, đeo thẻ mới được phép tác nghiệp tại đây.

Tại phiên xét xử phúc thẩm, thẩm phán Nguyễn Trọng Đoàn - Chủ tọa phiên tòa, nhấn mạnh: trên cơ sở xem xét toàn diện các tài liệu, chứng cứ, diễn biến vụ án, lời khai của các bị hại, bị cáo, người làm chứng tại cơ quan điều tra và phiên tòa sơ thẩm, cũng như những hồ sơ khác có trong vụ án, Hội đồng xét xử thấy các lời khai còn có nhiều mâu thuẫn với các tài liệu có trong vụ án, do vậy, cần phải điều tra xác minh làm rõ thêm. 

Căn cứ theo quy định tại Điểm c, Khoản 1, Điều 355 và Điểm đ, Khoản 1, Điều 358, Điều 360, Hội đồng xét xử phúc thẩm nhận thấy đơn kháng cáo của bị cáo là có căn cứ, do vậy, đơn kháng cáo này được chấp nhận. Đồng thời hủy toàn bộ bản án sơ thẩm số 94, ngày 31/10/2019 của Tòa án Nhân dân huyện Tuần Giáo; giao hồ sơ vụ án cho Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Tuần Giáo để điều tra, xét xử lại theo quy định của pháp luật về án phúc thẩm.

Trước đó, vào ngày 31/10/2019, tại trụ sở Tòa án Nhân dân huyện Tuần Giáo (tỉnh Điện Biên), Hội đồng xét xử do ông Bùi Thanh Tuấn, thẩm phán – chủ tọa phiên tòa đã tuyên án phiên xét xử sơ thẩm công khai vụ án hình sự thụ lý số 90, tuyên bố bị cáo Nguyễn Hải Phong (cán bộ Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo) phạm tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản áp dụng theo Điểm a, Khoản 3, Điều 174; Điểm b,v Khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 38 Bộ Luật hình sự, xử bị cáo 7 năm tù kể từ ngày 16/5/2019.

Theo Hội đồng xét xử, bị cáo Nguyễn Hải Phong bị tuyên phạt mức án 7 năm tù với các lý do: tại phiên tòa, bị cáo không thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội, nhưng hành vi của bị cáo phù hợp với lời khai của bị hại Dương Đức Hiển; lời khai của người làm chứng là Lò Thị Thẹo; lời khai và lời trình bày của người có nghĩa vụ liên quan; kết luận giám định, cũng như các tài liệu, chứng cứ khác có trong hồ sơ vụ án. Qua đó đủ cơ sở kết luận ngày 11/8/2017, tại nhà của Dương Đức Hiển ở khối Đoàn kết, thị trấn Tuần Giáo, huyện Tuần Giáo, Nguyễn Hải Phong đã thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt số tiền 248 triệu đồng bằng việc đưa ra thông tin gian dối là có thể xin được việc làm cho cháu của Hiển là Nguyễn Mạnh Cường vào làm việc tại Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo. Nhưng thực tế Phong không có khả năng xin được việc cho Cường, sau khi chiếm đoạt, Phong đã sử dụng toàn bộ số tiền trên vào việc chi tiêu cá nhân.

Không chấp nhận bản án này, kết thúc phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Nguyễn Hải Phong đã liên tục kêu oan, viết đơn nhờ giúp đỡ. Trong lá đơn gửi các cơ quan báo chí, Nguyễn Hải Phong cho rằng do mình viết bài chống tiêu cực, nên bị trả thù bằng cách dàn dựng vụ án, chuyển hóa khoản tiền vay của Dương Đức Hiển 200 triệu đồng (tiền gốc) thành khoản vu nhận tiền để chạy việc. Bởi trước đó vào đầu năm 2013, Nguyễn Hải Phong và phóng viên nhiều cơ quan báo chí khác có tham gia viết bài phản ánh tiêu cực, tham nhũng của các cơ quan tiến hành tố tụng huyện Tuần Giáo (công an, viện kiểm sát huyện) khiến con đường quan lộ được quy hoạch lên làm cán bộ chủ chốt của một số cán bộ bị chậm lại, trong đó có cả cán bộ làm thẩm định viên của vụ án này.

Diễn biến vụ án  kêu oan

Theo cáo trạng số 88 ngày 16/9/2019 của Viện Kiểm sát Nhân dân huyện Tuần Giáo và bản án số 94 ngày 31/10/2019 của Tòa án Nhân dân huyện Tuần Giáo thể hiện: khoảng đầu năm 2017, anh Nguyễn Mạnh Cường là cháu của bị hại Dương Đức Hiển có nhờ bị hại xem có xin được việc làm tại huyện Tuần Giáo hay không. Do có quen biết với Nguyễn Hải Phong là trưởng Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo, nên Hiển có nhờ Phong xem có xin được việc làm cho cháu Hiển không. Bản thân Phong không có khả năng, cũng không có mối quan hệ nào để xin vào làm việc tại các cơ quan nhà nước cho người khác, nhưng Phong vẫn hẹn gặp Hiển và nói với Hiển là sẽ xin cho cháu của Hiển vào công tác tại Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo, với chi phí 300 triệu đồng.

Sau khi bàn bạc với gia đình, anh Hiển nhất trí với yêu cầu của Phong đưa ra. Ngày 11/8/2017 Phong đến nhà Hiển, qua thỏa thuận, Hiển nhất trí giao trước cho Phong số tiền 248 triệu đồng, số tiền còn lại là 52 triệu đồng hẹn khi nào Phong xin được việc sẽ đưa nốt. Phong nhất trí, hai bên tiến hành làm giấy biên nhận tiền với nội dung “ông Phong tạm nhận của ông Dương Đức Hiển số tiền 248 triệu đồng, với lý do ông Phong hứa xin việc cho cháu của ông Dương Đức Hiển vào làm việc tại Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo. Nếu đến ngày 30/3/2018, Phong không xin được việc làm cho cháu của anh Hiển thì Phong sẽ trả lại tiền”. Việc giao nhận tiền và ký giấy biên nhận ngoài Hiển và Phong ra còn có Quàng Thị Như Quỳnh và bà Lò Thị Thẹo trú tại khối Đoàn kết, thị trấn Tuần Giáo, huyện Tuần Giáo biết và chứng kiến.

Sau khi nhận được số tiền 248 triệu đồng của Dương Đức Hiển để xin việc, để tạo lòng tin, Phong đã đem 1 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của Đài truyền thanh – truyền hình huyện Tuần Giáo và 1 thẻ hội viên Hội Nhà báo Việt Nam mang tên Nguyễn Hải Phong để Hiển giữ. Nguyễn Hải Phong sau khi cầm được tiền nhưng không liên hệ với ai và không xin việc cho cháu của Hiển như đã hứa, mà sử dụng toàn bộ số tiền trên vào mục đích cá nhân. Đến ngày 30/3/2018 không thấy Phong xin được việc làm như đã thỏa thuận, Hiển nhiều lần đến gặp Phong đòi lại tiền, nhưng Phong khất lần không trả. Nghi mình bị lừa nên ngày 22/1/2019, Hiển đã làm đơn tố cáo hành vi lừa đảo của Phong với cơ quan điều tra Công an huyện Tuần Giáo.

Tại kết luận giám định số 304 ngày 8/3/2019 của Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Điện Biên kết luận: chữ ký, chữ viết đứng tên Nguyễn Hải Phong dưới mục người nhận tiền trên “Giấy Biên Nhận” đề ngày 11/8/2017, ký hiệu A với chữ ký, chữ viết đứng tên Nguyễn Hải Phong trên “Bản tự khai” đề ngày 13/2/2019, ký hiệu M là do cùng một người ký, viết ra.

Những chứng cứ thiếu thuyết phục từ hồ sơ vụ án

Luật sư Nguyễn Thị Minh Châu thuộc văn phòng luật sư Bảo Châu và Cộng sự (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) người bào chữa cho bị cáo Nguyễn Hải Phong cho biết: căn cứ vào các chứng cứ có trong hồ sơ, kết quả thẩm vấn công khai tại phiên tòa sơ thẩm, đối chiếu với các quy định của pháp luật và lời kêu oan của bị cáo Nguyễn Hải Phong khẳng định rằng giữa mình với bị hại Dương Đức Hiển là quan hệ vay nợ dân sự theo hợp đồng vay có bảo đảm, thì đây là một vụ án oan, cần xem xét điều tra lại từ đầu toàn bộ vụ án. Đồng thời nêu ra 4 chi tiết chứng minh sai với nội dung diễn biến vụ án mà các cơ quan tố tụng đưa ra.

Theo đó, bị cáo Nguyễn Hải Phong cho biết có vay của Hiển số tiền 200 triệu đồng với lãi suất 2.000đồng/1triệu đồng/1ngày vào buổi trưa ngày 11/8/2017; thời hạn vay kể từ 11/8/2017 đến 30/3/2018. Việc vay nợ được thực hiện bằng cầm cố thẻ nhà báo mang tên Nguyễn Hải Phong và Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của Đài phát thanh – truyền hình huyện Tuần giáo. Ngoài ra, việc vay nợ còn được thể hiện bằng 1 giấy vay tiền do bị cáo viết tay để ông Hiển giữ làm tin. Vì nghĩ mình là người vay chỉ cần viết giấy vay và cầm cố các giấy tờ khác, nên bị cáo thấy không cần lưu giữ giấy tờ vay nợ.

Đến ngày 27/11/2017, tại trụ sở Đài phát thanh - truyền hình huyện Tuần Giáo, bị cáo Phong đã trả cho ông Hiển 30 triệu đồng tiền lãi. Đến lúc này, việc làm lại giấy chốt nợ thay cho giấy cũ lẽ ra phải được thể hiện số nợ gốc 200 triệu đồng và có thể gộp số lãi còn lại (được tính là 48 triệu đồng) là đầy đủ và trung thực, nhưng ông Hiển lại mang đến một giấy biên nhận do ông ta tự soạn trước, với nội dung vẫn giữ nguyên thời hạn vay và trả nợ như trước, còn số tiền 248 triệu đồng từ số nợ gốc 200 triệu và lãi 48 triệu được chuyển hóa thành việc nhận tiền để xin việc cho Nguyễn Mạnh Cường (cháu gọi ông Hiển bằng cậu) vào làm ở Đài phát thanh - truyền hình huyện Tuần Giáo.

Theo Luật sư Nguyễn Thị Minh Châu, về điều này, lời khai của ông Hiển và người nhà theo bản án là đã sai sự thật. Bởi nếu đúng như lời khai về thời gian thì từ lúc hơn 17h (ngày 11/8/2017) nếu bị cáo Phong đến nhà ông Hiển bắt đầu câu chuyện cho đến khi bị cáo ra về thời gian không thể dưới 60 phút từ khi trao đổi chuyện xin việc (nếu có); đến khi thống nhất nội dung Giấy biên nhận (nếu có) cho đến thời gian ông Hiển soạn thảo in ấn giấy biên nhận, rồi thời gian bị cáo đọc biên bản, điền vào chỗ trống và ký biên bản, rồi đến việc giao tiền. Như lời khai bà Quàng Thị Như Quỳnh (vợ của ông Hiển) nói là nhiều mệnh giá khác nhau thì phải đếm tiền, kiểm tra tiền, chưa kể đến việc trao đổi những câu chuyện khác xã giao trong màn chào hỏi, ra về đến lúc giữ bị cáo lại ăn cơm bị cáo không ăn, tổng cộng thời gian không thể dưới 60 phút, kết thúc cũng phải hơn 18 giờ mới xong.

Trong khi cũng vào thời gian đó (17h đến 17h30 ngày 11/8/2017) nhằm thứ 6 hàng tuần, bị cáo Phong với tư cách là người phụ trách Đài phải chuẩn bị cho chương trình truyền hình để phát vào buổi tối hôm đó và còn có nhiệm vụ chuyển tư liệu lên Đài truyền hình tỉnh để chuẩn bị phát vào thứ 7. Với khối lượng công việc nhiều như thế thì không thể nói bị cáo có mặt tại nhà ông Hiển vào lúc 17h ngày 11/8/2017 để thực hiện một chuỗi công việc từ bàn bạc, soạn thảo văn bản, đọc và điền vào chỗ trống rồi mới ký văn bản, sau đó là chuyện giao tiền và đếm tiền với tổng thời gian ước tính cả tiếng đồng hồ, thì đây là điều phi lý.

Ngoài ra, bằng chứng là các email nghiệp vụ được thực hiện vào thời gian này mà bị cáo gửi nội bộ chỉ đạo thực hiện, cũng như chuyển lên Đài truyền hình tỉnh được thu thập có thể chứng minh trong thời gian này, bị cáo đang làm việc ở cơ quan, không thể có mặt ở nhà ông Hiển như lời khai của ông ta và gia đình.

Cũng theo Luật sư Nguyễn Thị Minh Châu, về mặt tố tụng thì những chứng cứ một chiều, theo kiểu suy đoán có tội bằng được cho bị cáo đã đi ngược với Điều 13 Bộ luật Tố tụng hình sự. Và còn có một tình tiết có dấu hiệu vi phạm Điều 66, Bộ luật tố tụng hình sự quy định về người làm chứng. Bởi hồ sơ thể hiện suốt quá trình điều tra cho đến khi xét xử vụ án, Nguyễn Mạnh Cường - nhân vật chính, ngoài thể hiện trong “Giấy biên nhận” có trong lời khai của ông Hiển ra thì nhân vật này không hề xuất hiện, dù người bào chữa cho bị cáo đã có đơn đề nghị triệu tập Cường ra tòa để làm rõ những mâu thuẫn có trong hồ sơ, nhưng Cường vẫn vắng mặt và phiên tòa vẫn tiến hành xét xử, dù thiếu vắng sự có mặt của nhân vật này.

Với những chứng cứ đó thì việc Tòa án Nhân dân tỉnh Điện Biên áp dụng Điều 358, Bộ luật tố tụng hình sự để tuyên hủy toàn bộ bản án hình sự sơ thẩm số 94 ngày 31/10/2019 của Tòa án Nhân dân huyện Tuần Giáo, trả hồ sơ về cơ quan tiến hành tố tụng huyện Tuần Giáo để điều tra lại toàn bộ vụ án, đảm bảo việc điều tra, truy tố xét xử bị cáo theo đúng trình tự tố tụng và việc điều tra, truy tố, xét xử được thực hiện một cách khách quan, toàn diện, tránh làm oan người vô tội là điều hiển nhiên và cần thiết./.