Khi mới về Đài Tiếng nói Việt nam (TNVN) tôi được phân công cùng nhạc sĩ Lưu Cầu biên soạn chương trình “Tiếng hát gửi về Nam”. Anh động viên tôi “Làm biên tập tức là tập biên, cứ viết nhiều thành quen”. Vốn là biên tập viên của Đài Nam Bộ trong kháng chiến chống Pháp, nên anh đã rất tận tình chỉ bảo tôi nhiều điều trong cách viết chương trình, cách chọn bài hát.
Tôi không rành về Nam Bộ nên anh đã giúp tôi về tư liệu “đất và người” trong đó. Làm được chương trình “Tiếng hát gửi về Nam” lúc ấy là rất khó. Khó ở chỗ viết thế nào để đồng bào chiến sĩ miền nam “vô bụng” được – như lời anh nói. Là một biên tập trẻ tôi phải cố gắng học hỏi để khỏi phụ lòng các bậc nhạc sĩ đàn anh như Lưu Cầu, Phạm Tuyên, Hồ Bắc, Lưu Bách Thụ… đã hàng ngày hướng dẫn cho tôi.
Tôi nhớ năm 1969 sau khi nhà thơ Trần Nhật Lam đưa bài thơ viết về Bác Hồ cho nhạc sĩ Lưu Cầu phổ nhạc, anh Cầu nhờ tôi mang về Đoàn ca nhạc của Đài và đề nghị chị Tuyết Thanh (Nghệ sĩ ưu tú) hát. Sau đó không lâu chúng tôi phát hiện ra giọng chị Ngọc Bé (nhà ở phố Phạm Đình Hồ) có chất giọng rất trong sáng, Lưu Cầu lại nhờ tôi và nhạc sĩ Triều Dâng mang bài hát đến nhà để Ngọc Bé tập và hẹn ngày thu thanh.
![]() |
Nhạc sĩ Lưu Cầu (ảnh: internet) |
“Chiều nay bên bờ hồ Tây tôi cất tiếng ca
Mặt hồ êm đềm bao la
Tiếng hát vang đến quê hương làng nhà
Miền Nam tiếng ai hò ơ man mác dòng kênh
Rẫy khoai bên rừng U Minh
Đây chính nơi quê hương mẹ tôi sinh…”.Qua giọng nam cao NSND Quốc Hương (và NSƯT Trần Thụ) ca khúc này đã nói hộ lòng người tập kết ra Bắc và mong được sớm trở về góp phần chiến đấu với quê hương. Ca khúc này như vẽ lên được bức tranh của giải đất “Thành đồng Tổ Quốc” và rất phổ biến trên làn sóng phát thanh. Cùng với “Quê tôi”, Lưu Cầu còn viết tiểu phẩm khí nhạc cho violon mang tên “Quê hương” do NSƯT Phan Phúc (chồng NSND Tuyết Mai) trình bày.
Cùng với các nhạc sĩ ở Đài TNVN, Lưu Cầu cũng sáng tác rất nhanh, đáp ứng mọi yêu cầu về thời sự chính trị. Với hai hành khúc gần nhau đã như một đối xứng thể hiện được nhiệm vụ cấp bách của thời cuộc: “Lửa căm thù rực cháy khắp hai miền” và “Miền Nam ơi! Chúng tôi đã sẵn sàng”.
"Miền Nam kêu gọi ta
Một hợp xướng nhỏ, nhưng mang nội dung lớn cũng đã đi vào lòng người, đó là “Bài ca đất nước anh hùng”, giai điệu rất trầm hùng dễ nhớ, dễ thuộc:
Tổ quốc ơi sao rực rỡ
Xin kính dâng Người cả cuộc đời….
Lòng đầy tự hào, dân tộc ta vinh quang
Điện Biên chiến thắng năm xưa
Xóa tan mây mờ đen tối
Cờ quân giải phóng tung bay
Trên khắp phố phường miền Nam…”
Mới hôm nào nhạc sĩ Lưu Cầu ra Hà Nội và đến trụ sở Đài TNVN thăm chúng tôi cùng món quà là những trái cây miệt vườn Nam Bộ thơm ngọt. Vậy mà hôm nay, ông đã vĩnh biệt trần gian để về với tổ tiên, về với “thế giới người hiền” khi ông vừa tròn 83 tuổi. Các nhạc sĩ, những phóng viên, biên tập viên ở Đài TNVN nhớ mãi gương mặt cười tươi và những hình ảnh khó quên của một nhạc sĩ đồng nghiệp rất giàu tình cảm./.