Người Cor ở huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam có khoảng 1.200 hộ, với hơn 4.200 nhân khẩu, sống chủ yếu tại hai xã Trà Kót và Trà Nú. Mùa xuân này, cộng đồng người Cor ở xã Trà Kót đã phục dựng thành công cây nêu truyền thống.
Để phục dựng cây nêu, các già làng người Cor và những người am hiểu văn hóa Cor đã đến huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi, nơi được xem là chiếc nôi của văn hóa dân tộc Cor, tham khảo mô hình cây nêu tại đây. Sau đó phác thảo mô hình cây nêu để tiến hành phục dựng.
 |
Các già làng Kor đang trang trí cây nêu chuẩn bị cho lễ hội truyền thống của làng (Ảnh: Tạp chí làng Việt) |
Cây nêu của người Cor cao từ 5 - 9m, được lựa chọn những cây chò, cao thẳng, còn sống, không bị gãy ngọn, mọc trên núi cao... Quy mô cây nêu lớn hay nhỏ tùy thuộc vào lễ cúng. Ăn trâu huê là lễ hội lớn nhất của người Cor nên cây nêu ăn trâu huê được trang trí cầu kỳ, tốn kém thời gian.
Già làng Dương Lai, thôn 2 xã Trà Kót, cho hay: Đối với người Cor có ba loại cây nêu. Cây nêu Ố Rát ăn trâu lá là một loại. Loại thứ hai là cây nêu bắp chuối, cúng giỗ ông bà. Và một loại cây nêu đặc biệt nữa là ăn trâu huê, tức là Ô Cờ Tấu. Huê rất nhiều làm rất công phu.
Mỗi cây nêu có 4 phần chính gồm đỉnh, các gu, mâm cúng và nài cột cổ trâu. Người Cor trang trí các hoa văn, họa tiết phỏng theo hình tượng của các linh vật, các vị thần, dụng cụ sản xuất, hình ảnh rừng núi, sông suối. Tất cả đều được tô nhiều màu, bày tỏ sự tôn kính các vị thần, đồng thời tái hiện vạn vật, đời sống sinh hoạt thường nhật của dân làng trên cây nêu.
Trước khi dựng cây nêu, các vị già làng tổ chức nghi lễ cúng các vị thần 2 lần. Lần đầu, cúng con vật sống như gà, heo để trình báo ông bà tổ tiên và các vị thần về dự. Sau đó giết thịt nấu chín và cúng ông bà, tổ tiên một lần nữa. Trong suốt quá trình trình phục dựng, các vị già làng ở Trà Kót đã tập hợp thanh niên dân làng đến để hướng dẫn, cầm tay chỉ việc, giúp trai làng hiểu được giá trị, ý nghĩa của cây nêu trong đời sống người Cor.
Anh Nguyễn Văn Tú, Thôn 2 A xã Trà Kót bộc bạch: “Các cụ chỉ vẻ rất nhiều điều. Trong đó khó nhất là chạm trổ, còn thiết kế và đan lát thì tụi em biết. Về thế hệ trẻ, thanh niên sau này sẽ đứng ra làm được cây nêu”.
Những ngày giáp tết Quý Tỵ, người Cor ở huyện Bắc Trà My tỉnh Quảng Nam cũng về xã Trà Kót quây quần quanh cây nêu vừa phục dựng, mở hội cồng chiên, múa hát ăn mừng và đón Xuân sang./.