Các chủ hồ thủy điện cho rằng, trước khi xả lũ đều thông báo cho chính quyền địa phương và người dân ít nhất vài tiếng đồng hồ, bằng những con số cụ thể về lưu lượng xả lũ, vùng ảnh hưởng. Thế nhưng vì sao có những nơi người dân không kịp trở tay khi nước lũ tràn về?

Ông Nguyễn Văn Minh cho biết: “Nói xả lũ lưu lượng 5.000-10.000 m3/giây, dân không biết được sức nước đó yếu hay mạnh. Nước có vô nhà mình hay không, xả lũ phải nói cụ thể hơn để cho người dân chuẩn bị. Nuôi bò ở ngoài sông, sông cô lập với trong xóm nên khi nước dâng sẽ khiến bò chết ngộp ở sông”.

Ông Trần Hữu Thế, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên đề nghị, các chủ hồ cần triển khai xây dựng bản đồ ngập lụt tại từng địa phương, từng vùng ứng với lưu lượng xả. Dựa trên bản đồ này, lãnh đạo chính quyền và ngành chức năng ở địa phương biết được nơi nào ngập, nơi nào chưa ngập và chủ động phòng tránh.

Ông Thế mong rằng, các cơ quan chuyên môn cần phải tính toán lại vùng ảnh hưởng, mực nước dâng khi lũ từ thượng nguồn đổ về cộng với lưu lượng mưa ở vùng hạ du. Đối với công tác thông tin cảnh báo thì việc thông tin không chỉ qua những phương tiện truyền thống như hệ thống truyền thanh cơ sở mà phải sử dụng cả tin nhắn điện thoại.

Ông Trần Hữu Thế đề nghị: “Trên cơ sở thông tin các thủy điện thông báo tôi đề nghị ngành thông tin, truyền thông có chỉ đạo định hướng với các nhà mạng để các nhà mạng quét hệ thống thuê bao của mình trong địa bàn bị ảnh hưởng nhắn tin hàng loạt để cho nhân dân biết. Động tác này không tốn kém mấy nhưng thể hiện trách nhiệm của nhà mạng vào thời điểm này. Thủy điện sông Bạ Hạ có nhắn tin thì nhắn tin luôn cho Viettel, VNPT và Sở Thông tin và Truyền thông”.

Hiện nay, người dân vùng hạ du các con sông lớn ở miền Trung tiếp nhận thông tin thủy điện xả lũ chủ yếu thông qua hệ thống loa truyền thanh xã, phường. Sau khi tiếp nhận thông tin về xả lũ, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các địa phương lập tức truyền thông tin đó đến hộ dân thông qua hệ thống loa truyền thanh không dây này. Ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam cho biết, cùng với việc củng cố hệ thống loa truyền thanh, các chủ hồ thủy điện cần triển khai lắp đặt hệ thống cảnh báo lũ, xây dựng bản đồ ngập lụt và lắp đặt thêm nhiều trạm đo mưa tại lưu vực hồ và vùng hạ du để tính toán lượng nước về hồ và khả năng ngập lụt ở vùng hạ du.

Ông Lê Trí Thanh: “Lắp đặt các trạm đo mưa, trạm khí tượng thủy văn trên địa bàn tỉnh. Có thể là trạm đo mưa cộng đồng, có thể là trạm đo mưa do các chủ hồ lắp đặt ở hồ và hạ du vùng ảnh hưởng. Mật độ khoảng 250 km2 /1 trạm nhưng hiện nay toàn tỉnh mới có 17/40 trạm. Việc lắp đặt đưa ra các dự báo rất quan trọng bởi dự báo không chính xác sẽ dẫn đến lý đưa ra quyết định không chính xác, hậu quả để lại tốn kém rất nhiều”.

Thời gian qua, Dự án thiết lập mạng lưới đo mưa cộng đồng do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai tại các tỉnh miền Trung đã tăng dày các trạm đo mưa. Với hàng trăm thùng đo mưa đặt tại những vùng ngập lụt và khu vực các hồ chứa nước, đập dâng giúp người dân tiếp cận thông tin một cách nhanh nhất. Người dân vùng lũ có thể biết tương đối chính xác cường độ mưa xảy ra tại địa bàn mình. Từ đó, dùng điện thoại di động nhắn tin về Văn phòng Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh để đơn vị này cập nhật thông tin dữ liệu về lượng mưa đo được vào chương trình quản lý và truyền dữ liệu của địa phương. Ông Nguyễn Văn Vỹ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phòng chống thiên tai miền Trung - Tây nguyên cho biết, với thiết bị đo mưa tại chỗ, kết hợp với thông tin về lưu lượng xả lũ tại các hồ thủy điện, người dân có thể biết mức độ ngập lụt khu vực hạ du.

Ông Nguyễn Văn Vỹ nói: “Với mức xả như vậy, người dân ở thôn A chẳng hạn người ta biết nếu xả 3.000 m3/giây sẽ ngập ngoài đồng, xả lên 5.000m3/giây sẽ ngập mép làng và xả lên 10.000 m3/giây sẽ khiến làng mình ngập đến 1 mét. Ban Chỉ đạo Trung ương Phòng chống thiên tai phối hợp với địa phương hướng đến việc cộng đồng thấy được trực quan với mức xả như vậy sẽ giúp làng mình, thôn mình ngập đến mức độ nào./.