1. Thông tin Đoàn Văn Hậu lọt vào tầm ngắm của CLB Borussia Monchengladbach (Đức) đang khiến dư luận dậy sóng. Dù chưa được kiểm chứng, nhưng việc một cầu thủ trẻ của Việt Nam được đội bóng lớn tại châu Âu để ý cũng mang đến ít nhiều hứng khởi.
Thành công của U23 Việt Nam hay ĐT Việt Nam nâng bóng đá nước nhà lên vị thế cao hơn mà những chuyến xuất ngoại của Xuân Trường (Buriram United), Văn Lâm (Muangthong United) hay Công Phượng (Incheon United) là minh chứng.
Tuy nhiên, kết quả tích cực của các ĐT chỉ là bề nổi. Ở phần chìm của tảng băng, bóng đá Việt Nam vẫn cần đạt những quy chuẩn để được nhìn nhận là nền bóng đá phát triển. Một trong số đó là khả năng tạo đầu ra cho cầu thủ trẻ.
Không chỉ các đội V-League, mà rất nhiều đội bóng lớn trên thế giới cũng rất chuộng hàng ngoại. Tuy nhiên, các ĐTQG của những CLB kể trên không vì thế mà thụt lùi, bởi họ có thể xuất khẩu nhân tài. Cầu thủ Pháp không nhất thiết phải đá ở Pháp. Paul Pogba, N'Golo Kante, Antoine Griezmann đều chơi bóng ở nước ngoài. Tương tự với Tây Ban Nha, Italia, Bồ Đào Nha,... thị trường cầu thủ của các nước phát triển rải khắp thế giới.
Còn ở Việt Nam, lựa chọn cho các cầu thủ eo hẹp và hạn chế hơn nhiều.
Nếu trên thế giới, các cầu thủ có lựa chọn ở rất nhiều quốc gia, thì đại đa số cầu thủ Việt Nam chỉ có lựa chọn là V-League, không có điều kiện đi đâu khác. Thậm chí, lựa chọn này còn bị đe doạ khi hầu hết các đội đều ưu tiên dùng cầu thủ ngoại.
HLV Park Hang Seo bảo vệ Đức Chinh là có cơ sở. Khi các đội còn chơi theo kiểu "cậy Tây", "nhờ Tây", cầu thủ Việt Nam, nhất là các cầu thủ trẻ, sẽ cạnh tranh và phát triển thế nào?
Tìm đầu ra cho cầu thủ trẻ là nhiệm vụ nan giải. Theo ông Philippe Troussier - GĐKT PVF, các cầu thủ U19 chỉ có 12-15 trận được cọ xát mỗi năm, quá ít so với mặt bằng thi đấu của cầu thủ chuyên nghiệp. Khi các CLB dùng cầu thủ trẻ hạn chế thì việc có không có hệ thống giải chuyên nghiệp hoặc bán chuyên cho các cầu thủ trẻ tranh tài hàng năm là thiệt thòi lớn.
Văn Hậu là sản phẩm điển hình cho sự vươn lên của các cơ ngơi đào tạo trẻ, nhưng như đã nói, sự xuất hiện của Văn Hậu nói riêng và thế hệ Quang Hải, Công Phượng, Đình Trọng,... nói chung là thành quả của đào tạo trẻ, với dấu ấn của các... ông bầu nhiều hơn là một hệ thống đào tạo hoàn chỉnh, cân xứng.
3. Bóng đá cần sự chung tay của nhiều nguồn lực xã hội, song tự thân nó phải đủ tin cậy, khoa học để thu hút sự đầu tư. Bóng đá cũng như chọn lọc tự nhiên, luôn tồn tại sự đào thải để sàng lọc ra những nhân tố tốt nhất. Tuy nhiên, nhiệm vụ của một hệ thống bóng đá không chỉ là khai phá, mà còn là mài giũa, gia công để có được những viên ngọc sáng loà.
Điều đó không thể phụ thuộc vào thành tích của đội tuyển quốc gia hay những doanh nghiệp khi vui mới vỗ tay vào, mà nó phụ thuộc vào cách vận hành của cả nền bóng đá. Nếu các giải vô địch quốc gia trên thế giới được xây dựng với hệ thống kim tự tháp, các giải hạng dưới (chuyên và bán chuyên) có nhiều đội, ít dần cho đến phần đỉnh là giải đấu cao nhất thì bóng đá Việt Nam lại là... kim tự tháp ngược. V-League nhiều đội hơn hạng Nhất, mà các đội hạng Nhất còn không chắc duy trì được bao nhiêu năm.
Với một kết cấu bất ổn ngay từ các CLB chính, việc xây dựng hệ thống giải cho các đội trẻ, đội bóng của trường đại học dự giải chuyên nghiệp như trong các đề án phát triển là câu chuyện xa vời./.