Trong một quyết định “bất ngờ”, chính phủ Ukraine hôm qua (21/11) đã đình chỉ việc chuẩn bị ký kết thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU), thay vào đó sẽ khôi phục đàm phán về một thỏa thuận với Nga. Đây được xem là một thắng lợi của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong nỗ lực duy trì quan hệ và ảnh hưởng đối với nước Cộng hòa có vị trí chiến lược quan trọng nhất thuộc Liên Xô (trước đây).
Thông báo sắc lệnh của Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovich tại một cuộc họp báo, Phó Thủ tướng Yuri Boyko cho biết, chính phủ nước này quyết định đình chỉ việc chuẩn bị ký kết thỏa thuận thương mại với EU và các thành viên khác của khối này. Thay vào đó, Ukraine ưu tiên thúc đẩy quan hệ với các quốc gia thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập.
 |
| Đương kim Tổng thống Ukraine (phải) và Thủ tướng Nga |
Quyết định trên được đưa ra trong bối cảnh Ukraine dự kiến sẽ ký thỏa thuận liên kết về thương mại với EU tại hội nghị thượng đỉnh của khối này vào ngày 29/11 tới đây. Thỏa thuận mang tính lịch sử này nếu được ký kết sẽ mở đường cho Ukraine hội nhập sâu rộng hơn vào thị trường EU, trong khi giảm bớt ảnh hưởng của Nga. Tuy nhiên, các hoạt động ngoại giao con thoi chuẩn bị cho việc ký kết thỏa thuận này đã bị phủ bóng đen khi giới chức châu Âu liên tục gây áp lực đòi chính quyền Tổng thống Yanukovich trả tự do cho lãnh đạo đối lập, cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko, người mà EU coi là tù nhân chính trị.
Quyết định xoay trục bất ngờ theo hướng đông của Ukraine được xem là một chiến thắng của Tổng thống Nga Putin và đã ngay lập tức nhận được sự hoan nghênh của Nga.
Người phát ngôn của Tổng thống Putin, ông Dmitry Peskov đã đánh giá cao việc Ukraine mong muốn cải thiện và phát triển quan hệ hợp tác kinh tế thương mại” với một “đối tác thân cận”. Tuy nhiên, ông Peskov cho biết Nga tôn trọng mọi quyết định của Ukraine về thỏa thuận với Liên minh châu Âu.
Trong khi đó, mặc dù bày tỏ sự thất vọng với quyết định của Ukraine, song giới chức châu Âu vẫn quyết tâm thúc đẩy thỏa thuận trên, với những “hứa hẹn” về lợi ích to lớn mà thỏa thuận này sẽ mang lại cho Ukraine.
Bà Maja Kocijancic, người phát ngôn của quan chức cấp cao Liên minh châu Âu phụ trách chính sách kinh tế và đối ngoại Catherine Ashton, nói: “Đó là sự thất vọng không chỉ đối với EU mà cả người dân Ukraine. Tháng trước, Ukraine đã đạt được những bước tiến trong tiến trình cải cách và chúng tôi tin rằng việc ký kết thỏa thuận này, thỏa thuận tham vọng nhất mà EU đề xuất với một nước thứ ba sẽ tăng cường tiến trình cải cách. Nó cũng phát đi tín hiệu rất rõ ràng đối với các nhà đầu tư và các thể chế tài chính quốc tế về các nỗ lực hiện đại hóa của Ukraine”.
Ngoài ra, người phát ngôn của bà Ashton nói thêm rằng, việc ký kết thỏa thuận thương mại với EU sẽ tạo động lực giúp Ukraine thúc đẩy đàm phán với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về việc tái cấu trúc khoản nợ 3,4 tỷ USD mà Ukraine vay của IMF. Phía Mỹ cũng có phản ứng trước quyết định của Ukraine ngừng các hoạt động chuẩn bị cho việc ký hiệp định có ý nghĩa lịch sử về thương mại, chính trị với EU.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki cho biết Mỹ “thực sự thất vọng” nếu đó là quyết định cuối cùng của Chính phủ Ukraine trước hội nghị thượng đỉnh EU.
Ukraine là nước cộng hòa lớn nhất tách ra khỏi quỹ đạo của Nga sau khi Liên Xô tan rã. Trong suốt hai thập kỷ qua, nước này thường xuyên rơi vào tình trạng phân cực, giữa một bên là những người muốn hướng sang phương Tây và một bên là phe muốn tăng cường quan hệ truyền thống với Nga.
Việc Ukraine nỗ lực xích lại gần hơn với các nước láng giềng phía Tây đã khiến quan hệ giữa nước này với Nga thường xuyên rơi vào tình trạng căng thẳng, đặc biệt là về vấn đề khí đốt. Chính phủ Nga đã nhiều lần tuyên bố trong trường hợp Ukraine ký thỏa thuận liên kết về thương mại với EU, Nga sẽ buộc phải đưa ra các biện pháp bảo hộ, sẽ đóng cửa thị trường Nga đối với hàng hóa của Ukraine. Nga lo ngại hàng hóa nhập khẩu giá rẻ của châu Âu sẽ tràn vào thị trường Nga qua Ukraine./.