Chính xác đã gần ba năm đã trôi qua kể từ khi thủ lĩnh tối cao Abu Bakr al-Baghdadi của Nhà nước Hồi giáo (IS), tuyên bố thành lập "đế chế Hồi giáo” tại Nhà thờ al-Nuri tại Mosul sau một trận càn quét quy mô lớn trên các vùng lãnh thổ ở Iraq và Syria.

Ba năm sau, quân đội chính phủ Iraq gần như đã giành lại quyền kiểm soát thành phố lớn thứ hai Iraq này. IS hầu như đã bị đẩy lui tới thành phố Raqqa của Syria và các vùng sa mạc ở miền Tây Iraq.

Quân đội Iraq ăn mừng với chiến thắng giành lại quyền kiểm soát thành phố Mosul

Nhà thờ Hồi giáo al-Nuri cũng giống như thành phố Mosul hoang tàn. Người dân Mosul đã phải trả một cái giá quá đắt. Hàng ngàn người bị sát hại hay bị thương trong các cuộc không kích, các cuộc đánh bom liều chết của các chiến binh jihad hay trong cuộc giao tranh trên đường phố.

Nhiều hành động tàn bạo của IS tại Mosul và nhiều nơi khác đã khiến khoảng một triệu người dân Mosul đã phải tha hương, trong đó nhiều người bị ốm đau hay suy dinh dưỡng. Công cuộc tái thiết Mosul sẽ một là một thách thức lớn. Nó sẽ kéo dài hàng năm trời với giả thuyết hoà bình được duy trì cho dù một số cuộc giao tranh vẫn tiếp tục vào ngày 9/7.

Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi đã mau chóng tuyên bố chiến công giải phóng Mosul khỏi sự kiểm soát kéo dài ba năm qua của IS và đích thân đến Mosul vào ngày 9/7. Song ông Abdai và người tiền nhiệm của mình, Nouri al-Maliki, cũng sẽ là những người đầu tiên chịu phần nào trách nhiệm về việc đánh mất quyền kiểm soát Mosul trước đây.

Thất bại này đã xảy ra bất chấp những nỗ lực hỗ trợ liên tục từ bên ngoài, chủ yếu là của Mỹ nhằm tạo điều kiện cho cựu Thủ tướng Iraq Maliki và những phe ủng hộ ông ta chia sẻ quyền lực đầy ý nghĩa với bộ tộc người Sunni và bộ tộc người Kurd vốn lớn mạnh tại Iraq.

Mặc dù lực lượng dân quân Shia được Iran hậu thuẫn đóng một vai trò đáng kể trong việc đẩy lui IS khỏi Ramadi, Tikrit và các thành phố khác, vai trò có thể thấy rõ của Iran và sự đối địch giữa hai bộ tộc Sunni-Shia có thể tiếp tục gây ảnh hưởng tiêu cực.

Sự hối thúc phải đánh bại IS ở một cấp độ nào đó đã đoàn kết các lực lượng đối nghịch tại Iraq. Hiện nay, các mối rạn nứt phát sinh giữa người Arab với người Kurd và người Sunni với người Shi-ite có thể tái xuất hiện.

Sự đóng góp của người Kurd trong thành công chống lại IS đạt được nhờ hợp sức với các lực lượng đặc nhiệm của Mỹ và liên minh phương Tây sẽ củng cố hơn nữa vị thế của chính quyền khu vực Kurd bán tự trị (KRG) tại miền Bắc Iraq cả ở trong và ngoài ngước. KRG đặt kế hoạch sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý độc lập vào tháng 9 năm nay và điều này có nguy cơ dẫn tới sự chia cắt đất nước Iraq. Ngoài ra, còn có nhiều dấu hiệu cho thấy về sự tăng cường hợp tác giữa KRG với các nhóm người Kurd tại Syria.

Hiện nay, Mỹ đang phải đối mặt với một số vấn đề phức tạp. Vấn đề gây nhiều tranh luận nổi lên hiện nay là thời gian các lực lượng của Mỹ duy trì tại Iraq và liệu Mỹ có gián tiếp hậu thuẫn chính quyền của Thủ tướng Abadi hay không. Lầu Năm góc xem ra sẽ không có sự thoái lui sớm khi đã đề nghị chi một khoản ngân sách là 1,27 tỉ USD trong năm 2018 để tiếp tục hỗ trợ các lực lượng ở Iraq. Song liệu đó có một chiến lược lâu dài của Mỹ hay không đó vẫn là một điều bí mật được giấu kín.

Về phương diện chính trị, chính quyền của ông Trump chắc chắn hân hoan với tin về sự thất thủ của IS tại Mosul và coi đó như là một điềm báo về thắng lợi sắp đến tại Ragga. Tổng thống Donald Trump thậm chí có thể sẽ tuyên bố đã hoàn thành lời hứa "xoá sổ” IS đã được ra trong chiến dịch tranh cử.

Song tuyên bố đó nếu được đưa ra chắc chắn sẽ là quá nóng vội. Các chiến binh jihad có thể đang mất đi thành trì của mình tại Mosul song hệ tư tưởng lệch lạc của chúng chưa được triệt tiêu. IS sẽ tiếp tục truyền bá các tư tưởng thù ghét trên mạng. Các chiến binh của chúng có thể sẽ tiếp tục tiến hành một cuộc vận động nổi dậy. Và hiện nay chúng có thể được bị kích động để tiến hành cuộc đấu tranh với "kẻ thù” của mình. Điều này báo hiệu sẽ có thể một loạt các cuộc tấn công khủng bố xảy ra trên đất châu Âu. Có nhiều bằng chứng cho thấy những chiến binh trung thành của IS đang quay trở lại các nước thường trú của mình tại châu Âu.

Thành trì IS tại Mosul thất thủ quả là một tin tốt lành. IS đang bị đẩy lui song vẫn chưa hoàn toàn được xoá sổ./.