Xóa tình trạng 'vàng hóa' trong hệ thống tín dụng

Đến nay, một mạng lưới kinh doanh mua, bán vàng miếng có quản lý của Nhà nước đã được thiết lập nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người dân với 38 TCTD, doanh nghiệp được cấp phép và gần 2.500 địa điểm giao dịch ở tất cả 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Các địa điểm kinh doanh mua, bán vàng miếng được cấp phép thực hiện đúng quy định về niêm yết công khai giá mua, giá bán vàng miếng; chấp hành các quy định về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ và thường xuyên được thanh tra, kiểm tra. Qua hơn 8 tháng thực hiện mua bán vàng miếng qua mạng lưới mới, có thể thấy hoạt động mua bán vàng miếng trên thị trường diễn ra thông suốt, ổn định, quyền lợi hợp pháp của người dân được đảm bảo và bảo vệ.

NHNN kiên quyết thực hiện lộ trình chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vốn bằng vàng để giảm mạnh tâm lý nắm giữ, đầu cơ vàng, ngăn ngừa rủi ro cho các TCTD. NHNN đã áp dụng các giải pháp hiệu quả nhằm đẩy nhanh quá trình chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng và yêu cầu các TCTD tất toán số dư huy động vốn bằng vàng, giảm dư nợ cho vay vàng. Đến nay, tất cả 18 TCTD đã hoàn thành việc tất toán số dư huy động vốn bằng vàng đến hạn phải chi trả theo quy định, tổng dư nợ bằng vàng của toàn hệ thống đã giảm gần 70% và chiếm tỷ lệ không đáng kể so với tổng dư nợ cho vay của hệ thống đối với nền kinh tế. Toàn bộ số dư giữ hộ vàng đã được hạch toán ngoại bảng, các TCTD không được sử dụng vàng giữ hộ dưới mọi hình thức.

Bên cạnh đó, NHNN đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan trình và được Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 16/2013/QĐ-TTg ngày 04/3/2013 về việc mua, bán vàng miếng trên thị trường trong nước của NHNN để tạo lập cơ sở pháp lý cho hoạt động can thiệp bình ổn thị trường vàng của NHNN theo Nghị định 24/2012/NĐ-CP nhằm giảm sự mất cân đối về cung cầu vàng miếng trong nước. Trên cơ sở đó, NHNN đã triển khai can thiệp ổn định thị trường vàng phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường thông qua hình thức đấu thầu bán vàng miếng nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch, bình đẳng về quyền lợi của các thành viên tham gia, không bao cấp, không bù lỗ, tuân thủ đúng quy định của pháp luật và bảo đảm lợi ích của Nhà nước.

Từ ngày 28/3/2013 đến 25/9/2013, NHNN đã tổ chức 61 phiên đấu thầu bán vàng miếng với tổng lượng vàng miếng SJC bán ra thị trường khoảng 59,88 tấn vàng, trong đó có khoảng 30 tấn vàng đã được các TCTD sử dụng để tất toán số dư huy động vàng, số còn lại được các TCTD, doanh nghiệp trúng thầu bán ra để đáp ứng nhu cầu mua vàng trên thị trường.

Đồng thời, NHNN cũng tăng cường công tác thanh tra, giám sát việc chấp hành quy định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, kịp thời phát hiện và xử lý vi phạm để ngăn chặn hiện tượng đầu cơ, làm giá cũng như hạn chế rủi ro trong hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng. Trong đó, NHNN đã chú trọng giám sát chặt chẽ tình hình các TCTD sử dụng vàng miếng mua từ các phiên đấu thầu, đảm bảo TCTD sử dụng vàng miếng đúng mục đích và tất toán số dư huy động vốn bằng vàng theo quy định của NHNN; theo dõi chặt chẽ việc TCTD tuân thủ quy định không được giữ trạng thái vàng vượt quá 2% so với vốn tự có và không được duy trì trạng thái âm vàng; yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh mua, bán vàng miếng báo cáo các giao dịch với khách hàng có giá trị lớn trên 300 triệu đồng theo Quyết định số 20/2013/QĐ-TTg ngày 18/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ về quy định mức giá trị của giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo…

Có thể nói, trải qua một quá trình khó khăn, phức tạp, việc triển khai Nghị định 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý thị trường vàng đã thu được những kết quả bước đầu rất tích cực, góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Trong đó việc chấm dứt huy động, cho vay vốn bằng vàng của các TCTD về cơ bản đã kết thúc và mang lại một số lợi ích quan trọng như: Loại bỏ toàn bộ rủi ro liên quan đến vàng ra khỏi hoạt động của TCTD, chấm dứt tình trạng ”vàng hóa” chính thức trong hệ thống TCTD, làm giảm tính hấp dẫn của vàng miếng, giảm thiểu hoạt động đầu cơ quá mức vào vàng, chuyển quan hệ huy động, cho vay vàng sang quan hệ mua, bán vàng từ đó chuyển hoá nguồn lực bằng vàng sang VND để đưa vào sản xuất, kinh doanh hoặc tăng tiết kiệm thông qua tăng tiền gửi VND tại hệ thống các TCTD.

Giảm tối thiểu khối lượng vàng nhập khẩu và tiết kiệm ngoại tệ cho đất nước, trong khi vẫn đảm bảo các TCTD thực hiện tất toán số dư huy động vàng theo đúng quy định, nhờ đó thị trường vàng ổn định hơn, sự mất cân đối về cung cầu vàng trong nước đã được thu hẹp, loại trừ các tác động tiêu cực của thị trường vàng tới tỷ giá và thị trường ngoại hối. Đặc biệt, đã ngăn ngừa hiện tượng đầu cơ, làm giá do quy trình đấu thầu bán vàng miếng được thực hiện thông suốt, an toàn, công khai, minh bạch. Giá trúng thầu được xác định trên cơ sở cạnh tranh, luôn bám sát giá thị trường và định hướng thị trường góp phần ngăn ngừa một cách hiệu quả hiện tượng đầu cơ, làm giá và khẳng định vai trò điều tiết của Nhà nước.

Trong thời gian tới, NHNN tiếp tục triển khai các giải pháp đồng bộ để quản lý thị trường vàng theo quy định tại Nghị định 24/2012/NĐ-CP, đồng thời chủ động, tăng cường công tác truyền thông để giải thích rõ định hướng, chính sách của Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh vàng./.