Để có cái nhìn đúng đắn về lãi suất cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính (CTTC) cần hiểu rõ hơn về cơ cấu chi phí hình thành giá cho vay tiêu dùng. Đồng thời, cần bổ sung nhiều giải pháp để giúp đưa mặt bằng lãi suất cho vay tiêu dùng về mức hợp lý, hài hòa lợi ích của các bên.
Mỗi công ty tài chính một mức lãi suất khác nhau
Thực tế, xét trên góc độ pháp lý, hiện nay, ngoài những lĩnh vực ưu tiên đã có quy định về trần lãi suất cho vay tối đa thì tổ chức tín dụng được quyền chủ động thỏa thuận lãi suất cho vay phù hợp với cung cầu vốn và mức độ tín nhiệm của khách hàng.
 |
Bà Ngô Thị Xuân Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ II Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng cho biết, theo số liệu đến tháng 10/2014, công ty tài chính (CTTC) có mức lãi suất cao nhất áp dụng trên thị trường là 80%/năm. Mức lãi suất này cao hơn khá nhiều so với mặt bằng phổ biến của các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, sự cách biệt này có thể được lý giải một phần do các đặc thù khác biệt của hai loại hình cho vay.
Giải thích cụ thể về điều này, bà Hồng cho hay nguyên nhân chính là do các yếu tố cấu thành lãi suất giữa các đơn vị này không giống nhau. "Theo báo cáo của các công ty tài chính tiêu dùng, có 5 yếu tố chính cấu thành lãi suất bao gồm: chi phí huy động vốn, chi phí hoạt động, dự phòng rủi ro, chi phí khác (hoa hồng, phí tư vấn...) và tỉ suất lợi nhuận dự kiến.
Sự khác biệt rõ nhất giữa các công ty tài chính tiêu dùng và ngân hàng thương mại thể hiện ở chi phí huy động vốn do có khác nhau về nguồn vốn sử dụng (Các NHTM thường có thể sử dụng nguồn vốn huy động từ tiền gửi của dân cư với lãi suất thấp, trong khi các công ty tài chính tiêu dùng thì không được phép nhận tiền gửi) và chi phí hoạt động (do các công ty tài chính tiêu dùng thường phải sử dụng một mạng lưới các điểm giao dịch lớn, phối hợp với các công ty bán hàng, còn NHTM thường có thể sử dụng mạng lưới chi nhánh và phòng giao dịch sẵn có). Ngoài ra, do chính sách chấp nhận rủi ro, tỉ suất lợi nhuận dự kiến khác nhau cũng dẫn đến các mức lãi suất khác nhau" - bà Hồng phân tích.
Linh hoạt lãi suất theo đối tượng khách hàng
Trước thực tế nhu cầu vay tiêu dùng rất lớn và để góp phần quản lý có hiệu quả mặt bằng lãi suất cho vay tiêu dùng, nhiều ý kiến cho rằng nhất thiết cơ quan quản lý nhà nước cần sớm ban hành Thông tư hướng dẫn hoạt động cho vay tiêu dùng của các CTTC nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động tín dụng tiêu dùng của CTTC phù hợp với đặc thù và phân khúc thị trường của CTTC.
Trong đó, cần xác định rõ đối tượng điều chỉnh, tách biệt các khoản vay thế chấp nhà ở ra khỏi nhóm các hoạt động cho vay tiêu dùng. Đồng thời quy định rõ CTTC có nghĩa vụ công bố, giải thích đầy đủ, trung thực tất cả các thông tin về cho vay tiêu dùng (tên sản phẩm tín dụng tiêu dùng, lãi suất, phương pháp tính lãi suất, phí, chi phí liên quan, thời hạn cho vay và trả nợ,...) để khách hàng hiểu và quyết định trước khi ký hợp đồng tín dụng.
Bên cạnh đó, cũng cần đẩy nhanh tiến độ tái cơ cấu lại các tổ chức tín dụng theo Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, các tổ chức tín dụng cần từng bước nâng cao năng lực tài chính, vốn điều lệ, hệ thống quản trị rủi ro, hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản trị. Đây là tiền đề để kiểm soát rủi ro hoạt động, giảm chi phí và hạ lãi suất cho vay.
Ngoài ra, Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế Nguyễn Tiến Đông cũng cho rằng các tổ chức tín dụng cần tiến tới xây dựng một hệ thống chấm điểm tín dụng hiệu quả để có thể xác định lãi suất phù hợp cho từng khách hàng dựa trên mức độ rủi ro của khách hàng đó.
"Mỗi khách hàng tùy vào thang điểm tín nhiệm khác nhau sẽ có một mức lãi suất cho vay tiêu dùng khác nhau. Mức độ tín nhiệm càng thấp, lãi suất cho vay càng cao và ngược lại. Để làm được điều này, ngoài việc tự xây dựng một cơ sở dữ liệu khách hàng hoàn chỉnh, các tổ chức tín dụng cần hoàn thiện quy trình cho vay, hướng đến những tiêu chí đánh giá khoa học. Điều này không chỉ củng cố độ an toàn của danh mục cho vay mà còn giúp tổ chức tín dụng cung cấp những dịch vụ chăm sóc khách hàng với chất lượng cao nhất và đưa ra những quyết định nhanh chóng mà vẫn thoả mãn nhu cầu của các đối tượng khách hàng ngày một đa dạng" - ông Đông nói./.