Mỏ đá Mồng Gà đang 'nóng'

"Chui" nhưng công khai

Theo sau những chiếc xe ben Hyundai chở đá, chúng tôi đột nhập vào điểm khai thác đá chui tại đồi Mồng Gà, thuộc địa phận xóm 8, xã Mỹ Sơn (huyện Đô Lương, Nghệ An). Tại đây, hàng chục con người, người thì điều khiển những cỗ máy phá đá, người thì dùng búa tạ bạt núi, xẻ đá náo nhiệt cả một vùng.

Người dân khoan đá tại đồi Mồng Gà

Nằm giáp ranh với xã Nam Hưng (huyện Nam Đàn), xã Mỹ Sơn là xã nghèo khó nhất của huyện Đô Lương, với 99% bà con làm nông nghiệp. Đất đai ở đây khô cằn, mùa nắng thì thiếu nước nghiêm trọng, mùa mưa thì lũ lụt, ngập úng hoa màu trong thời gian dài. Mùa màng thường xuyên thất bát khiến cuộc sống của người dân rất khó khăn.

Để trang trải cuộc sống, chăm lo cho con cái học hành, từ những năm 1960-1963 đến nay, người dân địa phương đã tìm đến những quả đồi mà Nhà nước, tỉnh, huyện đã cấm khai thác để bạt núi, xẻ đá bán lấy tiền. Vừa lau những giọt mồ hôi nhễ nhại trên khuôn mặt hốc hác, anh Nguyễn Văn Việt, một người dân khai thác đá chia sẻ: “Nhà tôi nghèo, mùa màng luôn thất bát, tôi lại đông con cái nên phải khai thác đá chui để bán cho các công ty và người dân các xã lân cận, kiếm thêm đồng tiền trang trải cuộc sống. Khai thác đá nặng nhọc và nguy hiểm nhưng bù lại cũng có đồng ra, đồng vào hơn là chỉ trông chờ vào những sào ruộng”.

Vì miếng cơm manh áo, người dân xã Mỹ Sơn bất chấp lệnh cấm khai thác đá. Hiện xã Mỹ Sơn có hơn 80% hộ dân làm nghề khai thác đá, trong đó phần lớn là khai thác đá chui, khai thác tự do.

Ông Võ Thanh Lục - Chủ tịch UBND xã Mỹ Sơn phân bua: “Việc khai thác đá đã diễn ra từ lâu. Chính quyền địa phương nhiều lần điều lực lượng công an xã ra quân kiểm soát nhưng chỉ được thời gian rồi đâu lại vào đấy. Xã chúng tôi cũng đã bị huyện nhắc nhở nhiều lần về việc này”.

Ở Mỹ Sơn hiện có 4 điểm khai thác đá, với 2 công ty khai thác đá chính là Công ty cổ phần Khai thác đá Nghệ An và Công ty Phả Ngọc. Điểm khai thác đá tại đồi Mồng Gà là điểm khai thác đá chui của người dân. Điều đáng nói là đồi Mồng Gà nằm sát Khu di tích lịch sử Truông Bồn, nơi có tượng đài 12 TNXP hy sinh. Việc khai thác đá chui đang đe dọa nghiêm trọng đến Khu di tích lịch sử này. Cũng từ việc khai thác đá chui, nhiều vụ tai nạn đã xảy ra. Mới đây nhất là vào đầu năm 2011, một vụ tai nạn lao động gây chết người do bị đá đè, nạn nhân là anh Đinh Công Mão, ngụ tại xóm 8. Ngay sau vụ tai nạn, UBND xã Mỹ Sơn đã nhiều lần ra quân tịch thu tang vật và xử lý hành chính các đối tượng khai thác đá trái phép nhưng rồi đâu vẫn hoàn đấy.

Cần một "cái cần câu"

Ngày 17/5/2011, ông Hồ Đức Phớc, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã ký công văn số 2546/UBND-TN yêu cầu UBND các huyện, thành, thị chỉ đạo các phòng, ban chức năng, UBND các xã phường, thị trấn phối hợp chặt chẽ với các cơ quan đoàn thể tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân địa phương chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước, không khai thác và không bao che, tiếp tay cho hoạt động khai thác khoáng sản trái phép; vận động các già làng, trưởng bản, hộ gia đình, dân cư tham gia vào công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khoáng sản tại địa phương… Tuy nhiên, đến nay, việc khai thác “đá chui” ở xã Mỹ Sơn vẫn diễn ra.

Cùng với việc thắt chặt quản lý, chính quyền xã cần tìm ra nghề phụ thích hợp, tăng thu nhập cho người dân, có như thế mới mong chấm dứt nạn khai thác đá trái phép nơi đây./.