Từ năm 2015-2017, cả nước có hơn 11.000 quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch UBND bị khiếu kiện đến tòa án, lĩnh vực đất đai, nhà ở chiếm 90% số vụ. Đáng lo ngại là lãnh đạo UBND nhiều nơi không tham gia đối thoại, xét xử trong các vụ án hành chính liên quan ngày càng tăng.

Cụ thể, năm 2015 là 10% số vụ, năm 2016 là 21%, năm 2017 là 31%. Đơn cử, trong 3 năm gần đây, TAND TP Hà Nội đã xét xử 189 vụ án hành chính nhưng chưa có vụ án nào Chủ tịch, Phó Chủ tịch tham gia tố tụng. Năm 2017, TPHCM có 260 vụ án hành chính không tổ chức đối thoại được do Chủ tịch, Phó Chủ tịch vắng mặt.

Đây là những thông tin do bà Nguyễn Thị Thủy - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đưa ra tại phiên họp mới đây của Ủy ban này. Thực tế tại các địa phương, hầu hết các vụ án hành chính, người khởi kiện đều mong muốn trực tiếp đối thoại với Chủ tịch UBND hoặc người đại diện, nhưng lãnh đạo nhiều địa phương đã né tránh, không tham gia đối thoại khiến dư luận bức xúc.

Phóng viên VOV phỏng vấn ông Nguyễn Hồng Điệp – Trưởng Ban tiếp công dân Trung ương về vấn đề này.

Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng Ban tiếp công dân Trung ương. (Ảnh: Thu Hằng)

Ông Nguyễn Hồng Điệp: Các thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước có rất nhiều việc phải làm, nhưng phải ưu tiên giải quyết vấn đề bức xúc của người dân. Nếu những vụ việc khiếu nại, tố cáo, những bức xúc của người dân không được giải quyết kịp thời mà đến các hội nghị khai trương thì người dân không hài lòng.

Luật quy định trong việc tiếp công dân là thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước, không có ủy quyền.

Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận thực tế là nhiều địa phương, nhiều công việc không phải lúc nào thủ trưởng cũng tham gia đối thoại, tham gia các phiên tòa hay những vụ việc khác được. Nhưng cũng có nhiều địa phương như Quảng Ninh, Tiền Giang, Chủ tịch UBND tỉnh tiếp dân định kỳ tất cả các tháng thì tại sao các tỉnh khác lại không làm được. Đây cũng là lý do khiến người dân bức xúc.

Đoàn giám sát của Ủy ban Tư pháp nói lên như vậy để thấy trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan hành chính - người được dân bỏ phiếu, được Đảng giao trách nhiệm giải quyết công việc hàng ngày của dân mà chỉ tham gia vào những sự kiện mang tính hình thức như vậy, trong khi những bức xúc thực tế của người dân thì không được giải quyết kịp thời.

PV: Theo ông, nguyên nhân do đâu?

Ông Nguyễn Hồng Điệp: Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc không có kết quả đối thoại tốt với người dân, trong đó có nguyên nhân đầu tiên là thủ trưởng không trực tiếp đối thoại.  Né tránh lòng vòng, đối thoại mang tính hình thức, không thực chất.

Có những ông lãnh đạo đến đối thoại với dân nhưng không nói câu nào. Rất nhiều địa phương, nhiều Chủ tịch ở cơ sở cả nhiệm kỳ nhưng không bao giờ tiếp dân, trong khi chế tài xử lý việc này lại chưa có.

Ông Nguyễn Hồng Điệp: Có nhiều cấp độ đối thoại. Đối thoại để tiếp dân, giải quyết những vấn đề bức xúc ngay tại cơ sở, ở cấp xã, phường, thị trấn là rất quan trọng. Bởi vì các đồng chí đó hiểu người dân nhất, hiểu những bức xúc của dân nhất thì đối thoại ngay ở cơ sở mới quan trọng.

Còn theo luật, khi tham gia giải quyết khiếu nại, giải quyết lần đầu có thể có đối thoại hoặc không đối thoại. Nhưng giải quyết lần 2 thì dứt khoát người ban hành quyết định giải quyết phải đối thoại. Tuy nhiên, rất nhiều vụ việc, nhiều địa phương né tránh, ủy quyền cho đoàn kiểm tra, xác minh đối thoại.

Chúng ta không máy móc và cũng có người dân không cần tới thủ trưởng nhưng những việc bức xúc, khiếu nại, tố cáo đông người thì dứt khoát phải là thủ trưởng.

PV: Thời gian tới, làm thế nào để nâng cao được chất lượng của những cuộc đối thoại cũng như trách nhiệm của những người đứng đầu chính quyền trong việc thực hiện đối thoại với dân?

Ông Nguyễn Hồng Điệp: Chỉ thị 35 của Bộ Chính trị đã đi vào cuộc sống, Thanh tra Chính phủ cũng tăng cường thanh tra, kiểm tra trách nhiệm hay Ban tiếp dân Trung ương vừa qua thanh tra cho thấy không có ai hiểu hết bằng chính thủ trưởng cơ quan hành chính Nhà nước cấp cơ sở, cấp trực tiếp với người dân.

Đối thoại ban đầu rất quan trọng, nếu như không đối thoại tốt, không cùng với người dân ngồi lắng nghe ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của người dân thì không bao giờ giải quyết được triệt để. Nếu không giải quyết triệt để thì trong quá trình giải quyết khiếu nại của người dân sẽ dẫn tới sai sót, thậm chí có khả năng dẫn tới việc người dân tố chính quyền làm sai.

Không có gì bằng sự giám sát của người dân, nếu xét thấy thiếu trách nhiệm tới mức không thể làm được nữa thì chúng ta nên mạnh dạn thay thế, không nên để những người đó trực tiếp tham gia vào công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của người dân mà để chậm trễ, thiếu trách nhiệm, hoặc né tránh, không đủ trình độ.