Tại phiên giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về cơ chế tự chủ đối với bệnh viện công lập do Ủy ban về các vấn đề xã hội tổ chức sáng 3/10, các vấn đề liên quan đến tổ chức bộ máy, biên chế, thu hút nhân tài trong các bệnh viện công được nhiều đại biểu đặc biệt quan tâm.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, đến nay 100% số bệnh viện, trung tâm y tế huyện đã được giao quyền tự chủ. Tính đến năm 2018, cả nước có 215 bệnh viện đã tự đảm bảo chi thường xuyên, 3 bệnh viện đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư, chủ yếu là các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa có điều kiện xã hội hoá như tim mạch, sản nhi, mắt, tai mũi họng...

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến. (ảnh: Quochoi.vn)

Hầu hết các bệnh viện trên cơ sở rà soát lại chức năng, nhiệm vụ đã tổ chức lại, sáp nhập, chia tách, giải thể các khoa, phòng, đơn vị hoạt động không hiệu quả để thành lập các tổ chức mới hoạt động có hiệu quả hơn. Nhiều bệnh viện đã thành lập mới các bộ phận, đơn vị khám, chữa bệnh theo yêu cầu, đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhân dân và nâng cao chất lượng các dịch vụ y tế.

Các đơn vị tự đảm bảo chi hoạt động thường xuyên được tự quyết định số lượng người làm việc đã tạo điều kiện cho đơn vị tuyển dụng được nhân lực có chất lượng.

Tuy nhiên, theo người đứng đầu ngành Y tế, do chưa có chính sách đãi ngộ, thu hút đối với cán bộ y tế, nhất là người có chuyên môn, tay nghề cao làm việc tại các bệnh viện, cơ sở y tế ở vùng khó khăn. Nhiều người được đào tạo nhưng do thu nhập chủ yếu chỉ có tiền lương, thu nhập tăng thêm thấp hoặc không có dẫn đến có tình trạng chuyển dịch cán bộ y tế về các đô thị, thành phố lớn, bệnh viện tư.

Một vấn đề nữa cũng đáng quan tâm đó là thực trạng các đơn vị thuộc nhóm 3 - tự bảo đảm một phần chi thường xuyên, nhiều đơn vị đã bảo đảm 80-90%, ngân sách nhà nước cấp chỉ 10-20%, tức là ngân sách không chi tiền lương cho toàn bộ số lượng người làm việc của đơn vị. 

Tuy nhiên nhiều địa phương coi toàn bộ số lượng người làm việc tại các đơn vị này là số biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước nên yêu cầu các đơn vị phải giảm số lượng người làm việc theo Nghị quyết số 19 (cứ 5 năm giảm 10%) là chưa phù hợp. Điều này dẫn đến nhiều bệnh viện, trung tâm y tế có nhu cầu tăng thêm số lượng người làm việc để phát triển dịch vụ, nâng cao chất lượng dịch vụ, có nguồn thu để trả lương mà vẫn không được tuyển dụng thêm.

Bà Nguyễn Thị Kim Tiến cho hay, mặc dù việc tự chủ về bộ máy, nhân lực là nguyên tắc hàng đầu đề ra, nhưng thẩm quyền xử lý không thuộc về Bộ Y tế mà là Bộ Nội vụ.

Bà giải thích, mô hình ưu việt trong khám chữa bệnh cần thiết là 1 bác sĩ phải có 3 điều dưỡng, như thế bệnh nhân mới không cần người nhà chăm sóc, giảm áp lực, quá tải ở bệnh viện. Nhưng thực tế hiện nay nhiều bệnh viện khó tuyển dụng người vì vướng trần biên chế, vướng quy định về tinh giản biên chế nên vẫn phải duy trì mô hình 1 bác sĩ, 1 điều dưỡng chăm sóc nhiều bệnh nhân. Vì thế, bệnh nhân nào vào viện cũng cần ít nhất 1 người nhà chăm sóc, vừa vất vả, tốn kém mà chất lượng chăm sóc người bệnh không thể như điều dưỡng được.

Cùng bàn về nội dung này, đại biểu Nguyễn Anh Trí (nguyên Viện trưởng Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương) nhấn mạnh, tự chủ bệnh viện là chủ trương đúng đắn, song bên cạnh đó cũng có nhiều vướng mắc, nhất là việc tự quyết về nhân lực.

Ông cũng không đồng tình việc tinh giản biên chế nhân viên y tế ở một số địa phương. Theo ông, giảm biên chế 10% là giảm số người ăn lương nhà nước, còn bệnh viện vẫn phải tăng người làm mới tăng quy mô và chất lượng dịch vụ.

Thực tế ở Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương thời ông Trí làm giám đốc, số cán bộ, nhân viên y tế tăng 1.000 người nhưng bệnh viện dùng cơ chế tự chủ, không lấy tiền lương từ Bộ Y tế. Ông kêu gọi không “nhăm nhăm giảm 10% biên chế cán bộ y tế” vì công việc nhiều, bệnh nhân ngày càng đông.

Trả lời các ý kiến của đại biểu, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Trọng Thừa cho biết, liên quan đến bộ máy, con người, Bộ ủng hộ tháo gỡ vướng mắc, khó khăn. Theo đó, các bệnh viện phải xác định vị trí việc làm, khung trình độ năng lực, từ đó Bộ phân cấp đến các tỉnh, thành phê duyệt.

“Xây dựng vị trí việc làm là quyền của bệnh viện, sau khi được phê duyệt thì các bệnh viện tuyển dụng, chứ không có gì ngăn trở. Nhưng ở đây có vấn đề là thu nhập, khi thu nhập của người được tuyển dụng vào thấp quá thì họ sẽ chuyển dịch sang khu vực tư nhân, tới đây chúng ta sửa đổi luật về viên chức thì phải tính đến vấn đề này” – Thứ trưởng Bộ Nội vụ nói và cho biết, Bộ sắp trình Chính phủ quy định đãi ngộ, trọng dụng nhân tài.

Khi đó, Bộ Nội vụ sẽ phối hợp các bộ ngành quy định các đơn vị tự chủ được phép trả lương trên cơ sở hiệu quả công việc, đồng thời có đãi ngộ tốt để giữ chân cán bộ y tế.

Liên quan việc bổ nhiệm cán bộ y tế, theo ông Nguyễn Trọng Thừa, Bộ Nội vụ đang làm thí điểm, tham mưu Chính phủ tổ chức thi tuyển từ trưởng phòng, cấp quản lý trở lên. Ông cũng khẳng định Bộ sẽ điều chỉnh chính sách phù hợp để thu hút được nhân tài, đảm bảo được quyền lợi./.