Phải trọng dân và tin dân
Thảo luận về dự án Luật Trưng cầu ý dân chiều 23/6, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (Phó Bí thư Thành ủy- Chủ tịch HĐND TPHCM) nhấn mạnh: Quan điểm trọng dân, tin dân phải được quán triệt xuyên suốt trong quá tình xây dựng luật này. Nhận thức đầy đủ sức mạnh của nhân dân, khối đại đoàn kết toàn dân một cách thực chất là yêu cầu của Đảng ta.
Theo đại biểu, tin dân là tin vào trí tuệ của nhân dân vì trưng cầu ý dân là ý dân quyết định. Luật phải thể hiện niềm tin của Quốc hội vào nhân dân và thực tế qua quá trình xây dựng công phu, thảo luận thẳng thắn đã thể hiện niềm tin đó.
| Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.HCM) |
Ở khía cạnh khác, việc xây dựng luật này cũng như nhiều luật khác là dần nâng cao trách nhiệm của nhân dân.
“Lắng nghe ý kiến của người dân thì mọi người sẽ quan tâm, tham gia nhiều hơn đối với những vấn đề quan trọng của đất nước. Khẳng định trách nhiệm của người dân thì người dân sẽ cân nhắc nâng cao trách nhiệm của mình. Cứ như thế thì vai trò và trách nhiệm của dân sẽ cao hơn”, đại biểu phân tích.
Đề cập quyền lực của nhân dân, đại biểu Đỗ Ngọc Niễn (Bình Thuận) cho rằng vị thế, vai trò của nhân dân- người làm chủ xã hội chưa được coi trọng vì trong dự thảo luật họ không có quyền gì khác ngoài đi bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu với tư cách là một cử tri.
Người dân không có quyền trình bày nguyện vọng của mình để trưng cầu ý dân đến cơ quan đại diện quyền lực cho mình, mặc dù có thể nguyện vọng ấy là hoàn toàn chính đáng.
Luật cũng không cho thấy cơ chế nào quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục tập hợp ý kiến của nhân dân về nội dung và mục đích trưng cầu ý dân. Sự công khai, minh bạch trong vấn đề này cũng không được đề cập.
“Như vậy người ta có quyền đặt câu hỏi: Luật này ra đời để làm gì và phục vụ cho ai?”, đại biểu đặt vấn đề và đề nghị bổ sung những điều luật để người dân có quyền cơ bản như: Đưa ra sáng kiến về nội dung và phạm vi trưng cầu ý dân; giám sát việc tập hợp ý kiến nguyện vọng của nhân dân một cách công khai, minh bạch…
Đại biểu cũng đề nghị cần quy định rõ nguyên tắc, điều kiện cần thiết, quy trình, thủ tục, các bước tập hợp ý kiến nguyện vọng của nhân dân.
Vai trò của HĐND còn mờ nhạt
Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội bày tỏ băn khoăn vì theo dự luật, HĐND hầu như đứng ngoài cuộc trong khi quy định vai trò, trách nhiệm, công việc của UBND các cấp rất đậm nét trong tổ chức trưng cầu ý dân.
Trong khi đó, Điều 113 Hiến pháp ghi rõ: HĐND là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền làm chủ của nhân dân. HĐND quyết định các vấn đề của địa phương theo luật định và giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa phương.
 |
| Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng |
Theo đại biểu, luật này phải thể hiện rõ hơn vị thế và vai trò của HĐND các cấp.
Với cách đặt vấn đề trưng cầu ý dân là vấn đề rất quan trọng để người dân thực hiện quyền dân chủ trực tiếp, đại biểu Hùng đề nghị việc tổ chức chủ yếu giao cho HĐND tiến hành. Về thành lập, phân công cơ quan giúp việc ở địa phương cũng như thành lập các tổ trưng cầu ý dân cần giao cho HĐND các cấp thực hiện.
Nếu không quy định được như trên, ông Hùng cho rằng cần nghiên cứu xây dựng các điều khoản theo hướng tăng cường vai trò HDND như mô hình trong luật bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND.
Theo đó, Thường trực HĐND cho ý kiến và cử đại diện tham gia khi UBND thành lập hoặc phân công cơ quan giúp việc trong tổ chức trưng cầu ý dân, thành lập các tổ; chỉ đạo hoạt động trưng cầu. HĐND và đại biểu giám sát việc tổ chức trưng cầu ý dân.
Đại biểu Đỗ Mạnh Hùng cũng đề nghị thể hiện rõ sự tham gia của cử tri và người dân đối với quá trình tổ chức trưng cầu ý dân. Phải có quy định cơ chế và hoạt động giám sát của nhân dân đối với trưng cầu ý dân; bổ sung quy định công dân Việt Nam đang học tập, công tác, lao động ở nước ngoài tham gia bỏ phiếu; quyền của người đang bị tạm giữ, tạm giam tham gia bỏ phiếu.
“Từ nay đến kỳ họp thứ 10 của Quốc hội cần có nhiều hình thức tăng cường lấy ý kiến người dân để tiếp tục hoàn thiện dự án luật này”, đại biểu đề nghị./.