Sáng nay 17/5, tại Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tổ chức Lễ kỷ niệm ngày khoa học và công nghệ Việt Nam và kỷ niệm 43 năm ngày thành lập Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, Viện cần tập trung nguồn lực để đầu tư phát triển các hướng khoa học và công nghệ mũi nhọn, có ý nghĩa thiết thực đối với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu của cách mạng 4.0.

Toàn cảnh buổi mít tinh

Theo Giáo sư, Viện trưởng Châu Văn Minh, trong 10 năm trở lại đây, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam luôn dẫn đầu trong cả nước trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản, bình quân khoảng 15%/năm, đến nay đạt được 2000 công bố/năm. Các nghiên cứu về công nghệ cao được Viện chú trọng và thúc đẩy trong các lĩnh vực như công nghệ nano, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ viễn thông trinh thám, công nghệ vũ trụ…Tính riêng năm 2017, Viện đã có gần 20 bằng độc quyền sáng chế và 20 bằng độc quyền giải pháp hữu ích.

Tại lễ kỷ niệm, các nhà khoa học đã báo cáo với Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân những kết quả đã đạt được trong thời gian qua; đồng thời cũng chia sẻ những thuận lợi, khó khăn trong công tác nghiên cứu; đặc biệt trong việc trang bị trang thiết bị và cơ chế thu hút nhà nghiên cứu trẻ.

Phó Giáo sư-Tiến sỹ Chu Hoàng Hà, Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học cho biết, hiện cơ sở trang thiết bị của các nhà khoa học ở Việt Nam so với các nước khác trong khu vực yếu kém rất nhiều. Đặc biệt việc đầu tư còn dàn trải. Bên cạnh đó, vấn đề nhân lực cũng là một trong những khó khăn của các Viện nghiên cứu hiện nay.

“Các Viện nghiên cứu muốn thu hút bộ cao chất lượng cao, đặc biệt là cán bộ trẻ. Tuy nhiên, chính sách tiền lương, biên chế nhằm thu hút cán bộ trẻ còn khó khăn. Vì thế, Chính phủ cần có chính sách để các cán bộ trẻ say mê khoa học”- Phó Giáo sư-Tiến sỹ Chu Hoàng Hà nói.

Nhân ngày khoa học và công nghệ Việt Nam(18/5) và ngày truyền thống của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Quốc hội biểu dương và ghi nhận những thành tích xuất sắc mà Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các thế hệ trí thức, các nhà khoa học đã lao động quên mình, vượt qua khó khăn, gian khổ để đạt được trên tất cả các lĩnh vực, nghiên cứu cơ bản, điều tra cơ bản, nghiên cứu phát triển công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ ở trình độ cao cho đất nước.

Nhân dịp này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, bên cạnh những nhiệm vụ Nhà nước giao, Viện cần đẩy mạnh việc ứng dụng triển khai những kết quả nghiên cứu, thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống của nhân dân; thương mại hóa các sản phẩm khoa học phục vụ phát triển kinh tế xã hội.

“Vấn đề bây giờ chúng ta phải có thị trường, có chính sách của Nhà nước để làm sao những sản phẩm nghiên cứu ra ứng dụng vào cuộc sống và phục vụ cho nhân dân, cả đời sống sức khỏe và sản xuất. Tôi lấy ví dụ như để quan trắc môi trường, chúng ta hoàn toàn sản xuất được, vấn đề là chất lượng của chúng ta có đảm bảo yêu cầu đặt ra của các đơn vị sử dụng hay không. Có lẽ những vấn đề này Quốc hội và Chính phủ cần lắng nghe các nhà khoa học và kiến nghị của Viện để thay đổi về chính sách, hoàn thiện về pháp luật và có những sự chỉ đạo sát sao với công việc nghiên cứu ứng dụng khoa học của chúng ta”- Chủ tịch Quốc hội nói.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng mong muốn Viện tiếp tục nghiên cứu nhằm đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý hoạt động khoa học công nghệ, tạo môi trường, động lực cho các nhà khoa học cống hiến; Triển khai các chương trình phát triển khoa học cơ bản trong một số lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh như Toán học, Vật lý, đa dạng sinh học, khoa học sự sống, khoa học trái đất, khoa học biển; Chú trọng phát triển các lĩnh vực có tính ứng dụng cao, một số lĩnh vực liên ngành giữa khoa học tự nhiên với khoa học kỹ thuật và công nghệ; Xây dựng một số Viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế.

Ngoài nguồn vốn ngân sách Nhà nước, cần huy động các nguồn lực xã hội, trước hết là nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp cho ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, kinh doanh; Hỗ trợ thị trường khoa học công nghệ theo hướng phát triển mạng lưới các tổ chức dịch vụ kỹ thuật, môi giới, chuyển giao, tư vấn, đánh giá và định giá công nghệ; Đóng góp tích cực cho sự phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về công nghệ, chuyên gia công nghệ, kết nối cung cầu sản phẩm mới.

Về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội cho biết, ngân sách Nhà nước chỉ dành cho 2 khoản, đó là Giáo dục đào tạo và Khoa học công nghệ. Khoa học công nghệ là 2% trên tổng chi thường xuyên. Nhưng, trên thực tế chưa năm nào thực hiện hết 2% này.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Khoa học Công nghệ Môi trường của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ khoa học Công nghệ phối hợp với các cơ quan liên quan có một đánh giá. Việc này đã từng được Ủy ban Thường vụ Quốc hội  giám sát chuyên đề trong nhiệm kỳ 13, nhưng đến nay chưa có gì thay đổi. Các Viện vẫn thiếu trang thiết bị cơ sở vật chất cần thiết để nghiên cứu, đặc biệt là khoa học công nghệ. Theo Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân, ở những cơ sở này, phải có trang thiết bị, máy móc, nguyên vật liệu thì mới làm ra được trực thăng, máy bay không người lái, vệ tinh và nhiều sản phẩm khác…

Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ cần xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực khoa học phù hợp trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về khoa học và công nghệ, để có đội ngũ cán bộ khoa học đáp ứng trình độ, năng lực cho sự phát triển của Viện trong giai đoạn mới.

Viện cần đẩy mạnh hợp tác khoa học và công nghệ trong và ngoài nước, đặc biệt hoạt động hợp tác quốc tế về khoa học và công nghệ; Tăng cường chủ động hội nhập quốc tế;Chủ động đề xuất với Nhà nước cơ chế chính sách phù hợp với thực tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ để giải quyết được những vấn đề cấp bách đặt ra./.