PV:Xin Bộ trưởng cho biết ý nghĩa của việc ký chính thức Hiệp định PCA giữa Việt Nam và EU?
Bộ trưởng Phạm Bình Minh
Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Trong khuôn khổ chuyến thăm EU và châu Âu lần đầu tiên với tư cách Bộ trưởng Ngoại giao, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, tôi đã thay mặt Chính phủ Việt Nam cùng với bà Catherine Ashton, Đại diện cấp cao của EU về Chính sách Đối ngoại và An ninh kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), ký chính thức Hiệp định khung Đối tác và Hợp tác toàn diện (PCA) Việt Nam - EU, thay thế Hiệp định hợp tác Việt Nam ký với Cộng đồng Châu Âu năm 1995.
Hiệp định PCA Việt Nam - EU vừa được ký chính thức sẽ tạo khuôn khổ pháp lý mới, mở rộng quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và EU trong nhiều năm tới theo hướng "quan hệ đối tác bình đẳng, hợp tác toàn diện và lâu dài vì hòa bình và phát triển của khu vực và thế giới".
Việc ta ký chính thức PCA với EU đánh dấu bước phát triển quan trọng về chất mối quan hệ giữa ta và EU, từ chỗ EU chủ yếu hỗ trợ Việt Nam phát triển, giảm nghèo, chuyển đổi nền kinh tế sang mối quan hệ đối tác bình đẳng và hợp tác toàn diện, sâu sắc hơn.
Nói cách khác, PCA vừa là minh chứng sống động cho sự phát triển toàn diện và sâu sắc của quan hệ giữa Việt Nam và EU hơn 20 năm qua, đồng thời là một mốc quan trọng, đưa quan hệ hai bên lên một tầm cao mới, phù hợp với mức độ liên kết sâu rộng và tầm vóc của EU trong thế kỷ XXI, cũng như thế và lực ngày càng tăng của ta sau hơn 25 năm đổi mới và hội nhập thành công.
Hiệp định PCA không chỉ điều chỉnh quan hệ song phương giữa Việt Nam và EU trên các lĩnh vực như hợp tác phát triển, kinh tế-thương mại, giáo dục-đào tạo, khoa học-công nghệ, nông nghiệp, y tế, du lịch… mà còn bao hàm hợp tác tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, hợp tác đối phó với các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, môi trường, thiên tai, an ninh năng lượng, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, khủng bố và tội phạm có tổ chức.
PCA Việt Nam - EU được ký chính thức là kết quả của tiến trình đàm phán tích cực mang tính xây dựng, trên tinh thần tin cậy và tôn trọng lẫn nhau thể hiện hài hòa ưu tiên của cả Việt Nam và EU, phù hợp với lợi ích và nhu cầu phát triển của cả hai bên trong những năm tới.
PV:Xin Bộ trưởng đánh giá về triển vọng quan hệ Việt Nam – EU sau khi ký chính thức PCA?
Bộ trưởng Phạm Bình Minh: Quan hệ Việt Nam - EU trong thời gian qua phát triển tích cực và toàn diện. EU đã trở thành một trong những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là hợp tác phát triển, thương mại và đầu tư, hỗ trợ tích cực cho quá trình phát triển và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Quan hệ với các nước thành viên cũng phát triển nhanh chóng, tích cực. Việt Nam và 5 nước thành viên EU là Anh, Đức, Tây Ban Nha, Hà Lan, Đan Mạch đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, trong đó riêng đối với Hà Lan và Đan Mạch là quan hệ đối tác chiến lược trên một số lĩnh vực mà bạn có thế mạnh.
Hiệp định PCA và việc chính thức khởi động đàm phán FTA là những mốc mới quan trọng trong tiến trình phát triển quan hệ giữa Việt Nam và EU trên cả bình diện song phương và đa phương. Trong thời gian tới, trên cơ sở PCA, ta sẽ tiếp tục làm sâu sắc hơn và nâng quan hệ giữa Việt Nam với các nước thành viên EU lên tầm cao mới. Hai bên cũng tích cực duy trì đối thoại về các vấn đề dân chủ nhân quyền trên tinh thần cởi mở, hợp tác và tôn trọng lẫn nhau.
Chúng ta hoàn toàn có cơ sở để lạc quan về triển vọng quan hệ Việt Nam – EU. Thứ nhất, Lãnh đạo cấp cao hai bên luôn coi trọng phát triển quan hệ song phương. Hai bên thường xuyên duy trì tiếp xúc và trao đổi đoàn cấp cao (gần đây nhất là cuộc gặp giữa Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Van Rompuy và Chủ tịch EC Baroso bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Hạt nhân tại Hàn Quốc tháng 3/2012 và chuyến thăm EU và Nghị viện châu Âu (EP) của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tháng 12/2011).
Các nước EU đều coi trọng, đánh giá cao tiềm năng của Việt Nam; mong muốn phát triển hơn nữa quan hệ với Việt Nam.
Thứ hai, với vị trí địa chính trị - kinh tế quan trọng của Việt Nam tại khu vực, việc phát triển quan hệ với Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi để EU thúc đẩy quan hệ và tăng cường vai trò ở khu vực Đông Nam Á trong bối cảnh tại đây đang diễn ra nhiều chuyển biến nhanh chóng, cấu trúc khu vực đang được định hình với vai trò trung tâm của ASEAN. Điều này càng được củng cố khi Việt Nam đảm nhận thành công cương vị Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2008-2009, Chủ tịch ASEAN năm 2010 và sắp tới là nước điều phối quan hệ ASEAN-EU từ tháng 7/2012 và giữ cương vị Tổng Thư ký ASEAN vào năm 2013.
Thứ ba, PCA đã mở ra nhiều lĩnh vực hợp tác mới mà Việt Nam có nhu cầu và EU có thế mạnh, trong đó có khoa học-công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, giáo dục-đào tạo, nông-lâm-ngư nghiệp, năng lượng, y tế, giao thông, quy hoạch đô thị, khắc phục hậu quả chiến tranh.
Thứ tư, tiềm năng hợp tác thương mại-đầu tư giữa hai bên còn rất lớn. Mặc dù trong thời gian qua cả Việt Nam và EU đều gặp nhiều khó khăn về kinh tế, nhưng do lợi thế cạnh tranh và tính bổ sung cao, thương mại hai chiều Việt Nam -EU vẫn tăng trưởng tích cực, đạt hơn 24 tỷ USD năm 2011, tăng hơn 36% so với mức 17,5 tỷ USD năm 2010.
Tuy EU là một thị trường lớn nhưng thương mại với Việt Nam chỉ chiếm hơn 0,5% giá trị thương mại quốc tế của EU. Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) Việt Nam - EU (vừa chính thức khởi động đàm phán) sẽ mở ra cơ hội khai thác hiệu quả hơn nữa tiềm năng kinh tế thương mại và đầu tư giữa hai bên.
PV:Xin Bộ trưởng cho biết, trong khi chờ đợi sự phê chuẩn của Nghị viện 27 nước thành viên EU và Nghị viện châu Âu (EP), hai bên sẽ triển khai các nội dung ưu tiên nào để thực hiện sớm PCA?
Bộ trưởng Phạm Bình Minh:Đúng là PCA cần phải trải qua quá trình phê chuẩn riêng rẽ của 27 nước thành viên EU và EP. Đây là thủ tục nội bộ của EU và quá trình này có thể kéo dài trong một số năm.
Tuy nhiên, ta và EU đã thỏa thuận triển khai sớm một số nội dung của PCA bao gồm tăng cường hợp tác Việt Nam - EU trong các diễn đàn quốc tế và khu vực (LHQ, ASEM, ASEAN - EU...), thúc đẩy đàm phán FTA và tiếp tục thúc đẩy EU sớm công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam và hợp tác trong các lĩnh vực chuyên ngành khác như giáo dục - đào tạo, môi trường và biến đổi khí hậu, năng lượng, ngăn ngừa và giảm nhẹ thiên tai…
Hai bên cũng sẽ tăng cường tiếp xúc và trao đổi đoàn cấp cao, trong đó có chuyến thăm chính thức Việt Nam của Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy dự kiến vào cuối năm nay.
Việc triển khai những nội dung thỏa thuận đạt được trong Hiệp định cũng sẽ gặp phải những thách thức trong bối cảnh tình hình khủng hoảng nợ công tại khu vực đồng tiền chung Euro vẫn diễn biến phức tạp, hiện có khả năng lan sang một số nền kinh tế lớn của châu Âu như Tây Ban Nha và Italia, tác động không thuận tới quan hệ thương mại, đầu tư và ODA của EU với Việt Nam trong thời gian tới. Điều này đòi hỏi nỗ lực rất lớn và phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp của cả hai bên.
Tôi tin tưởng rằng, với việc ký Hiệp định khung Đối tác và Hợp tác toàn diện (PCA), quan hệ Việt Nam - EU sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ./.