I. Vì sao phải chụp ảnh

1. Trong bối cảnh dịch vụ viễn thông di động đang có ảnh hưởng sâu rộng trong mọi hoạt động của nền kinh tế, xã hội thì trước tiên phải khẳng định rằng việc có được một cơ sở dữ liệu thông tin thuê bao đầy đủ và đúng qui định là vô cùng cần thiết để phục vụ công tác bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội (ANQG và TTATXH) và bảo vệ quyền lợi người mỗi người dân. Điều này có nghĩa mỗi SIM thuê bao di động phải gắn với một chủ thể xác định, có thực.

Như vậy, khi SIM điện thoại di động bị sử dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật như gọi điện thoại/nhắn tin lừa đảo, đe dọa, khủng bố, quấy rối, phát tán thông tin độc hại, mạo danh thực hiện các giao dịch phi pháp trên mạng,…phương hại đến an ninh quốc gia và sự ổn định của xã hội, phương hại đến lợi ích hợp pháp của cá nhân bị mạo danh thì các cơ quan quản lý sẽ có điều kiện nhanh chóng ngăn chặn, đấu tranh hiệu quả.

Đăng ký thuê bao điện thoại với đầy đủ thông tin cá nhân sẽ góp phần hạn chế SIM rác, tin nhắn rác. Ảnh: Vnexpress

2. Trên thế giới, hầu hết các quốc gia đều rất coi trọng và có những qui định quản lý nghiêm ngặt thông tin thuê bao viễn thông, trong đó có thuê bao di động. Những quốc gia đã phát triển như Mỹ, Đức, Nhật Bản,… đã thiết lập hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin cá nhân điện tử , và mỗi khi thực hiện đăng ký thông tin thuê bao để sử dụng dịch vụ viễn thông-Internet, người dân cần xuất trình giấy tờ để doanh nghiệp đối chiếu, xác nhận trên hệ thống này.

Ở các nước đang phát triển như Ấn Độ, Thái Lan, Pakistan, Ả Rập Xê út, Bangladesh thì dưới sức ép của công cuộc chống khủng bố và bảo đảm ANQG gần đây đã yêu cầu triển khai hệ thống nhận diện vân tay của người đến đăng ký thông tin thuê bao. Một số quốc gia như Nigeria ngoài áp dụng hệ thống nhận diện vân tay thì cũng yêu cầu chụp ảnh các cá nhân đến đăng ký sử dụng dịch vụ di động. Việc ngoài thông tin về giấy tờ tùy thân vẫn cần thu thập các thông tin gắn liền với một người cụ thể đến đăng ký sử dụng dịch vụ như lấy vân tay hoặc/và ảnh chụp như vậy là cần thiết để xác định một giao dịch là có thật.

3. Ở nước ta, thực tế thời gian qua vì lợi nhuận doanh thu và cũng vì tổ chức thực thi chưa thật nghiêm nên một số nhân viên của các doanh nghiệp và đặc biệt các đại lý phân phối SIM thẻ, điểm đăng ký thông tin thuê bao đã giả mạo thông tin thuê bao, thậm chí sử dụng CNTT để tạo ra CMND giả, lấy chứng minh thư của người này gắn vào số thuê bao bán người khác…để hoà mạng các SIM di động mà không cần có người thực đến đăng ký sử dụng dịch vụ. Thanh tra Bộ đã phát hiện nhiều vụ việc đăng ký thông tin giả và kích hoạt sẵn SIM, và chuyển Bộ Công an điều tra xử lý hình sự và Thủ tướng Chính phủ cũng đã có yêu cầu Bộ Công an sớm có báo cáo kết quả.

4. Chính vì những lý do trên, Nghị định 49/2017/NĐ-CP đã quy định yêu cầu bổ sung thêm ảnh chụp người trực tiếp đến giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung. Ảnh chụp người đến trực tiếp sẽ là bằng chứng xác thực nhất để bảo đảm đúng người, đúng thời gian thực hiện, tránh được tình trạng điểm cung cấp dịch vụ viễn thông cố tình sử dụng giấy tờ của một cá nhân để đăng ký thông tin thuê bao cho các SIM thuê bao khác (mà cá nhân đó không biết) trong khi doanh nghiệp chưa có đủ công cụ để phát hiện như đã xảy ra trong thời gian qua, đặc biệt là trong bối cảnh Nghị định 49/2017/NĐ-CP đã bỏ quy định về giới hạn số SIM thuê bao cho mỗi tổ chức, cá nhân.

II. Những ai phải chụp ảnh và khi nào

1. Việc chụp ảnh chỉ áp dụng cho các thuê bao phát triển mới hoặc các thuê bao có thông tin không chính xác, phải đi đăng ký lại. Đối với các thuê bao mà doanh nghiệp có sở cứ là thông tin đã chính xác (ví dụ thuê bao trả sau, thuê bao chuyển từ trả sau sang trả trước, thuê bao mới đăng ký lại thông tin theo đúng qui định trong thời gian vừa qua) thì không cần chụp ảnh mà doanh nghiệp chỉ cần bổ sung ảnh chụp và doanh nghiệp phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về điều đó.

2. Doanh nghiệp sẽ có 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực để rà soát CSDL của mình, thông báo cho các chủ thuê bao có thông tin sai với qui định tại Nghị định đến đăng ký lại (trong đó có việc chụp ảnh).

III. Việc đăng ký lại thông tin thuê bao nói chung trong đó có việc chụp ảnh có gây khó cho doanh nghiệp và người dân không ? Chính phủ đã đưa ra qui định gì tạo điều kiện thuận lợi cho qui định mới này ?

1. So với yêu cầu lấy vân tay của một số nước, thì qui định này tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân rất nhiều, vì việc đầu tư thiết bị và qui trình lấy, lưu trữ dấu vân tay phức tạp hơn nhiều so với việc chụp ảnh. Từ góc độ doanh nghiệp, qui định này là hoàn toàn khả thi vì việc chụp ảnh rất dễ dàng, đơn giản và nhanh gọn, chỉ cần sử dụng điện thoại thông minh, iPad, webcam, hoặc camera phù hợp.

2. Nghị định 49 cũng đã đưa ra một số qui định để tạo điều kiện hơn cho người dân trong việc đăng ký và đăng ký lại thông tin thuê bao, đặc biệt trong giai đoạn 12 tháng đầu kể từ khi Nghị định có hiệu lực. Ngoài việc thiết lập các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông cố định như truyền thống thì doanh nghiệp có quyền thiết lập các điểm cung cấp dịch vụ lưu động để phục vụ tốt và nhanh hơn cho người dân.

Doanh nghiệp có thể triển khai các điểm lưu động tại các khu dân cư động người, toàn nhà chung cư, ủy ban nhân dân xã phường, trường học, bệnh viện, chợ phiên, …Trong giai đoạn 12 tháng đầu, đối với những thuê bao đang hoạt động có thông tin sai, doanh nghiệp có thể cử các nhân viên giao dịch đến trực tiếp gặp khách hàng để cập nhật lại thông tin và chụp ảnh mà không nhất thiết người sử dụng phải đến các điểm cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp.

Ngoài ra, cá nhân được thực hiện giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung cho con đẻ hoặc con nuôi dưới 14 tuổi và những người thuộc quyền giám hộ của mình theo quy định của pháp luật, nghĩa là trẻ em hoặc người già có thể được bố mẹ hoặc con mình giao kết hợp đồng giúp.

3. Về trách nhiệm của doanh nghiệp viễn thông trong việc bảo đảm an toàn và bí mật thông tin thuê bao trong đó có ảnh chụp, trong Luật An toàn thông tin mạng và trong Nghị định số 174/2013/NĐ-CP ngày 13/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện đã có các qui định để điều chỉnh.

Doanh nghiệp viễn thông nếu tiết lộ thông tin cá nhân của người sử dụng dịch vụ viễn thống sẽ bị phạt tiền từ 30-50 triệu đồng; nếu mua bán hoặc trao đổi thông tin cá nhân sẽ bị phạt tiền từ 50-70 triệu đồng, và tùy theo mức độ vi phạm, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo qui định của Bộ Luật hình sự.

Các doanh nghiệp viễn thông rất ý thức được trách nhiệm này và đang triển khai các biện pháp để đảm bảo điều đó trong các quy chế hoạt động và qui trình quản lý thông tin thuê bao của mình

Việc triển khai CSDL thông tin thuê bao đầy đủ và đúng qui định thực sự nhằm mục đích bảo vệ ANQG, trật tự an toàn xã hội và bảo vệ người dân. Bộ TT&TT kính mong toàn thể nhân dân hiểu và hợp tác vì lợi ích chung của quốc gia và của mỗi người./.