Từ đầu năm đến nay, ít nhất đã xảy ra 33 vụ tai nạn lao động  xây dựng trong tổng số 58 vụ tai nạn lao động chết người, chiếm hơn 57% . Nguyên nhân nào khiến tai nạn lao động trong lĩnh vực xây dựng luôn chiếm tỷ lệ cao?

“Mấy anh em chúng tôi ngại đội mũ vì mỗi lần thèm hút thuốc thấy rất vướng bận. Đi đôi giày bảo hộ lao động cũng thấy không tự nhiên, khó làm lắm. Với lại độ cao cũng chưa thấy có vẻ nguy hiểm gì nên anh em chưa đội mũ”. Đó là lý lẽ của ông Nguyễn Văn Thơ, một công nhân đang làm việc trong công trình xây dựng mà không sử dụng trang phục, phương tiện bảo hộ lao động.

Không riêng gì ông Thơ, nhiều lao động khác trong ngành xây dựng cũng rất chủ quan trong việc chấp hành các quy định về an toàn vệ sinh lao động tại nơi làm việc, dẫn đến không sử dụng các phương tiện bảo vệ cá nhân đã được cấp phát. Theo ghi nhận của phóng viên, tại một số công trình đang thi công, những dụng cụ bảo hộ, như: găng tay, giày, mũ bảo hiểm, dây đeo an toàn... bị vứt cùng đống vật liệu, không mấy ai sử dụng.

Trên thực tế, có tới hơn 80% công nhân trong ngành xây dựng là lao động thời vụ, không ổn định nên có tâm lý ngại tham gia huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động. Những thợ xây thường là phụ hồ lâu năm, trình độ lao động chưa cao, chưa có kinh nghiệm. Trong khi đó, cai thầu là những người trực tiếp nhận người - nhận việc thì phần lớn lại thiếu trình độ quản lý, thực hiện tuyển dụng đơn giản.

Ông Nguyễn Đình Hớn, là cai thầu đã hơn 10 năm nay cho biết: “Anh em tôi từ phụ hồ mà lên làm thợ xây. Nhóm này do tôi tuyển dụng. Vì không được đào tạo nên chúng tôi có biết nhà thầu vi phạm cái gì. Người ta sắm gì thì chúng tôi dùng cái đó. Anh em cũng được tập huấn phòng cháy chữa cháy và bảo hộ lao động nhưng rồi đâu lại vào đó”.

Ý thức của người lao động đã kém, trách nhiệm quản lý, giám sát của nhiều đơn vị thi công và chủ thầu cũng không cao. Một số doanh nghiệp xây dựng, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài nhà nước đã tìm cách tiết giảm chi phí quản lý, chi phí mua sắm trang thiết bị bảo hộ, dẫn đến tình trạng công nhân thiếu dụng cụ bảo hộ hoặc không giám sát chặt chẽ từ khâu tuyển dụng đến thi công, dẫn đến tai nạn.

Một Giám đốc công ty xây dựng xin được giấu tên đưa ra các lý do: “Hầu như các loại thuế đè lên doanh nghiệp rất nặng, chẳng hạn bảo hiểm xã hội, các loại thuế, tính tổng lại chúng tôi không có lợi nhuận. Cho nên cần phải tiết giảm một số bộ phận trong điều hành công việc. Anh em công nhân ráng làm để lấy ngày công thôi chứ không tính đến an toàn lao động”. 

Từ đầu năm đến nay, trong số 21 công trình xây dựng mà Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tiến hành thanh tra, có đến 14 công trình vi phạm an toàn lao động, bị xử phạt hành chính với tổng số tiền 114 triệu đồng.

Đoàn điều tra đã đình chỉ thi công 1 công trình, đình chỉ việc sử dụng 12 thiết bị xây dựng có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động nhưng không đủ chuẩn và đề nghị khởi tố 4 vụ tai nạn nghiêm trọng.

Ông Huỳnh Tấn Dũng, Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội cho rằng, việc tiết giảm chi phí đầu tư nguồn lực và tận dụng thiết bị cũ kỹ, có yếu tố nguy hiểm tại công trình khiến cho tai nạn xây dựng khó có thể giảm xuống.

Ông Huỳnh Tấn Dũng nói: “Nhiều nhà thầu vi phạm các chế độ về huấn luyện an toàn lao động, về trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân, công tác kiểm tra giám sát điều kiện an toàn lao động trên công trường. Vi phạm phổ biến nhất là vi phạm về các quy định an toàn trong việc sử dụng điện, phòng chống tai nạn từ trên cao. Tình trạng trách nhiệm của các nhà thầu hoặc chủ đầu tư đối với trang thiết bị trên công trình mình quản lý không tốt, đe dọa đến sự an toàn của công trình và nhân dân xung quanh”.

Theo ông Nguyễn Văn Minh, Chủ tịch Hội đồng Bảo hộ lao động thì để người lao động có ý thức trong việc tự bảo vệ mình, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền: “Phải làm công tác truyền thông bằng nhiều cách, nhiều phương pháp, để thuyết phục, chuyển nhận thức cho tốt. Làm sao trong quá trình lao động người ta thực thi quy định cho tốt”.

Để hạn chế những tai nạn đáng tiếc, không chỉ riêng người lao động, mà quan trọng hơn là ý thức, trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc sử dụng nguồn nhân lực có chất lượng, được đào tạo cơ bản, thực hiện giám sát điều kiện lao động tại các công trình. Cùng với đó, các cơ quan chức năng, địa phương cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa trong công tác kiểm tra, xử phạt nghiêm đối với những công trình xây dựng vi phạm về an toàn lao động./.