Chiều 19/1, Bộ GD-ĐT họp báo, chính thức công bố dự thảo chương trình của 20 môn học và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, chương trình các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông mới góp phần định hướng nghề nghiệp, chuyển từ giảng dạy nặng về kiến thức sang phát huy năng lực của học sinh.

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Hữu Độ phát biểu tại buổi họp báo

Thi cử môn Ngữ văn không phụ thuộc vào sách giáo khoa

Một trong những môn học có sự đổi mới là chương trình Ngữ văn. Theo đó, môn học này sẽ có nhiều thay đổi khác biệt so với chương trình hiện hành cả về cách thức dạy và học lẫn kỹ năng đánh giá.

Ngữ văn là môn học học từ lớp 1 đến lớp 12. Ở cấp Tiểu học, môn học này có tên là tiếng Việt; ở THCS và THPT có tên là ngữ văn.

Điểm khác biệt nhất so với các chương trình trước đây là môn ngữ văn lần này được xây dựng xuất phát từ các phẩm chất và năng lực cần có của người học, để lựa chọn nội dung dạy học.

Các yêu cầu cần đạt của mỗi lớp học tập trung vào 4 kỹ năng chính: đọc, viết, nói và nghe. Trong chương trình THPT chỉ còn 6 tác phẩm văn học bắt buộc.

Để tránh hiện tượng yêu cầu học sinh học thuộc lòng văn mẫu như hiện nay, chương trình mới bảo đảm nguyên tắc học sinh được bộc lộ, thể hiện phẩm chất, năng lực ngôn ngữ, năng lực thẩm mỹ và những suy nghĩ của chính mình, không vay mượn, sao chép; khuyến khích các bài viết có cá tính và sáng tạo.

Giải đáp câu hỏi của báo chí về môn Ngữ Văn, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Tổng Chủ biên Chương trình Ngữ văn mới cho biết, chương trình giáo dục phổ thông mới có đưa ra hướng “mở” cho giáo viên tự chủ, sáng tạo trong giảng dạy môn Ngữ văn nên phải đổi mới  thi cử, đánh giá học sinh. Tuy nhiên, việc đổi mới đánh giá, thi cử như thế nào cũng phải theo chuẩn chương trình, chứ không phải dựa trên bất cứ vào bộ sách giáo khoa nào.

Theo PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, cách thức ra đề phải khác, không phải phụ thuộc vào sách giáo khoa để kiểm tra mà phải dựa vào yêu cầu của từng cấp học.

Khi chúng ta thực hiện một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa thì cũng có nghĩa là giáo viên có quyền lựa chọn tác phẩm nào hay ở một sách nào đó để giảng dạy nhưng khi ra đề thi thì người ra đề phải phát huy năng lực vận dụng kiến thức dựa trên cách thức đọc hiểu, thực hành đã được giảng dạy đối với môn Ngữ văn.

Dự kiến tháng 4/2018 sẽ ban hành chương trình các môn học mới

Tại buổi họp báo, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới cho biết, dự thảo chương trình môn học và hoạt động giáo dục sẽ được công bố rộng rãi trong hai tháng, kể từ ngày 19/1. 

Ban soạn thảo chương trình sẽ tập hợp các ý kiến, góp ý và giải trình với Bộ GD-ĐT những nội dung góp ý sẽ tiếp thu và nội dung không tiếp thu.

Sau khi tiếp thu và hoàn chỉnh chương trình, Bộ GD-ĐT sẽ tiến hành thẩm định và dự kiến ban hành chương trình môn học mới vào tháng 4/2018.

Theo định hướng chuyển từ chủ yếu truyền đạt kiến thức sang phát triển năng lực, phẩm chất của người học, các chương trình môn học và hoạt động đều hướng tới việc học sinh thực hành, vận dụng được kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế.

Các môn học, hoạt động cũng chú trọng phát triển các kĩ năng, phẩm chất cần thiết để học sinh có nền tảng cơ bản ở giai đoạn từ tiểu học đến THCS và tăng tính định hướng nghề nghiệp, mềm dẻo hơn trong lựa chọn môn học ở bậc THPT.

Có một số môn học tích hợp mới như môn khoa học tự nhiên, lịch sử và địa lý ở bậc THCS tích hợp từ các đơn môn vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý với thiết kế gồm những chủ đề giao thoa giữa các môn học.

Những kiến thức mang tính đặc thù của môn học khi nằm trong đơn môn sẽ được soi sáng, mở rộng qua các chủ đề liên môn được chú trọng tính ứng dụng.

Môn đạo đức, giáo dục công dân đổi mới theo hướng đưa những vấn đề gần gũi với cuộc sống, hướng học sinh có những hiểu biết và kĩ năng xử lý các vấn đề liên quan tới lối sống, ý thức pháp luật, kinh tế, ý thức về gìn giữ, bảo vệ chủ quyền dân tộc và văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Các môn trước đây được góp ý là còn "hàn lâm", xa rời thực tiễn và yêu cầu chưa hợp lý với đối tượng học sinh phổ thông cũng được điều chỉnh. 

Cụ thể, môn tiếng Việt/Ngữ văn, Ngoại ngữ chú trọng nhiều vào kĩ năng vận dụng, thực hành. Môn Toán ngoài các khái niệm, kiến thức nền tảng cũng thay đổi để học sinh hiểu được giá trị ứng dụng Toán trong cuộc sống trên cơ sở kết hợp vơi các môn khoa học tự nhiên khác.

Chương trình mới cũng đưa hoạt động trải nghiệm, trải nghiệm hướng nghiệp vào như một nội dung bắt buộc, bao gồm các nội dung học tập độc lập và xen kẽ trong môn học theo các chủ đề.

Các chương trình bộ môn được thiết kế cũng thể hiện sự tiếp thu các ưu điểm của chương trình hiện hành, đặc biệt là tiếp thu các nỗ lực đổi mới, thử nghiệm đổi mới trong thực tiễn dạy học ở phổ thông các năm qua như mô hình trường học mới (theo dự án VNEN), việc thực hiện dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn, hoạt động trải nghiệm sáng tạo.

Chương trình mới được biên soạn theo hướng mở cho phép các nhà trường, giáo viên và các nhóm viết sách giáo khoa linh hoạt trong sử dụng các nội dung kiến thức nhằm đáp ứng yêu cầu bắt buộc. 

Các chương trình cũng cho phép nhà trường, giáo viên được linh hoạt trong tổ chức dạy học, áp dụng phương pháp dạy học đa dạng.

Tuy nhiên, với yêu cầu của chương trình mới, việc chuẩn bị các điều kiện dạy học, tập huấn giáo viên và đào tạo nguồn giáo viên theo yêu cầu mới là thách thức. Trong đó, thay đổi tư duy quản lý từ cấp trường trở lên là vấn đề quan trọng cần đặt ra để chương trình có thể khả thi./.