Hôm nay (1/11), dân số Việt Nam chính thức cán mốc 90 triệu người. Sự kiện này có ý nghĩa quan trọng đối với công tác dân số-kế hoạch hóa gia đình và trong lịch sử phát triển nhân khẩu học cũng như tiến trình phát triển.

90 triệu dân với cơ cấu dân số vàng là cơ hội “vàng”. Nắm bắt được cơ hội ấy sẽ giảm bớt những nguy cơ, thách thức cho hiện tại và tương lai. Nhưng để tận dụng được cơ hội cần có những thay đổi căn bản từ chủ trương, chính sách đến quy định của pháp luật về lĩnh vực này; cùng với đó là sự góp sức, chung tay của các cấp, các ngành và của toàn xã hội.

Có ý kiến nhận định rằng, dấu mốc 90 triệu dân với cơ cấu dân số vàng là thành tựu trong lịch sử phát triển kinh tế xã hội Việt Nam và là một vận hội lớn của đất nước trong công cuộc phát triển kinh tế-xã hội. Để có thành tựu này, 68 năm qua, kể từ khi thành lập Nhà nước Việt Nam kiểu mới, Đảng và Nhà nước ta đã nỗ lực không ngưng nghỉ thông qua những chủ trương, chính sách đúng đắn, phù hợp với tiến trình phát triển. Từ 23 triệu người năm 1945, bây giờ là 90 triệu người với "cơ cấu dân số vàng" đã minh chứng cho những nỗ lực ấy.

Được coi là cơ cấu dân số vàng khi ít nhất có 2 người trong tuổi lao động “nuôi” 1 người trong độ tuổi phụ thuộc. Trong số 90 triệu người dân Việt Nam hiện nay, có đến 61 triệu người ở độ tuổi lao động chính, chiếm gần 70% tổng dân số. Cơ hội có nguồn nhân lực dồi dào cho sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước như thế này không dễ gì có. Nguồn nhân lực dồi dào cũng có nghĩa khối lượng vật chất lớn sẽ được sản sinh, an sinh xã hội sẽ được đảm bảo và giá trị tích lũy cho tương lai sẽ được gây dựng, tạo đà cho sự phát triển bền vững của xã hội.

Tuy nhiên, nguồn nhân lực lớn chỉ trở thành sức mạnh của toàn xã hội khi nó được sử dụng đúng mục đích, đúng khả năng và được đầu tư thỏa đáng. Đây cũng là thách thức lớn.

Thách thức ấy được chỉ ra từ chính lực lượng lao động chiếm tới gần 70% dân số. Đang độ tuổi lao động không có nghĩa tất cả họ đều được lao động, đều có việc làm. Mà không có việc làm, lẽ tất nhiên không thể có khối lượng vật chất như mong muốn, không thể có giá trị tích lũy cho tương lai. Bởi thế, áp lực tạo công ăn việc làm là một vấn đề rất lớn đã, đang và sẽ được đặt ra, đòi hỏi phải có những chủ trương, chính sách luôn thích hợp và theo kịp sự vận động của đời sống xã hội.

Thực tế cũng cho thấy, dù rằng lực lượng lao động của Việt Nam đang rất sung sức, nhưng chủ yếu là lao động giản đơn, lao động phổ thông, tỷ lệ lao động qua đào tạo một cách thực chất chỉ chiếm phần nhỏ; chất lượng lao động ở mỗi trình độ đều chưa đạt yêu cầu; việc sử dụng lao động còn chưa hợp lý, chưa đúng với khả năng, trình độ của người lao động. Đây là bài toán khá nan giải cho các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách, hoạch định chiến lược đào tạo con người.

Để có nguồn lao động thực sự chất lượng cho hiện tại và tương lai đòi hỏi phải có một nền tảng vững chắc thông qua hệ thống chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, chăm sóc sức khỏe cộng đồng, thông qua việc nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Tuy nhiên, ngân sách Nhà nước dành cho các lĩnh vực này chưa được đảm bảo; cơ sở vật chất yếu kém, chỉ ở mức trung bình so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới.

Cùng với đó là thách thức trong các vấn đề an ninh, lương thực, gia tăng các tệ nạn xã hội ... Bởi thế, dân số đông, tỷ lệ lao động lớn, ngoài cơ hội "vàng" mà mang lại thì cũng đặt ra không ít thách thức mà chúng ta phải đối mặt. Điều nữa cũng cần phải tính đến, là tình trạng mất cần bằng giới tính và số người cao tuổi tăng lên cùng giai đoạn dân số vàng.

Những vấn đề đó đã được thẳng thắn nhìn nhận và đang được khắc phục bằng các Nghị quyết của Đảng, các chương trình mục tiêu của Chính phủ về đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, đổi mới toàn diện giáo dục, đào tạo. Việc xây dựng Luật Dân số, giải quyết những vấn đề mới phát sinh về dân số - kế hoạch hóa gia đình, hạn chế sau 10 năm thực hiên Pháp lệnh Dân số; các hoạt động được tổ chức trong dịp này, đều thể hiện sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức quốc tế, giải quyết những khó khăn, thách thức về chất lượng dân số, cơ cấu dân số và quy mô dân số hiện nay. Tất cả, cùng góp sức, chung tay để quy mô dân số vàng, cơ hội vàng phát huy tác dụng./.