Những ngày này, tại nhà trưng bày cá Voi, lăng Tân ở thôn Đông An Vĩnh, huyện Lý Sơn, hai bộ xương cá voi hàng trăm năm tuổi đang được các chuyên gia phục dựng, gấp rút hoàn thành các công đoạn cuối. Hai bộ xương cá Ông lần lượt dài 28m và 22m, cao gần 4m. Mỗi bộ gồm 50 đốt sống, 28 xương sườn, xương đầu dài 4m, xương ngà dài 4,7m…
Trải qua hàng trăm năm, hai bộ xương cá voi lưu cất tại nhà trưng bày bị hư hỏng gần phân nửa nên quá trình phục chế gặp nhiều khó khăn.
Ông Đặng Trung Hiếu, chuyên gia chế tác mẫu vật, tham gia dự án phục chế hai bộ xương cá Voi cho biết: Các chuyên gia đã phải nghiên cứu kỹ từng chi tiết, chất liệu sử dụng trong quá trình chế tác nhằm đảm bảo tính thẩm mỹ và độ bền cao.
“Bộ xương này rất lâu năm và là bộ xương cổ ở Lý Sơn. Hầu hết những mẫu chúng tôi phục dựng trước đây xương còn trẻ. Bộ xương này nghe nói đã mấy trăm năm nên trong quá trình phục dựng rất khó khăn. Với những phần xương bị hư hỏng thì chúng tôi nghiên cứu tìm lại các mảnh gãy đưa vào vị trí cũ, hàn nối kim loại bên trong, sơn màu lại cho trùng khớp với xương Ông”.
Các bậc cao niên trên đảo Lý Sơn cho biết, hơn 300 năm trước, các vị cá Ông “khổng lồ” gặp nạn ở vùng biển Hoàng Sa, sau đó luỵ vào bờ đảo Lý Sơn. Do cá Ông nặng hơn chục tấn nên ngư dân không thể đưa lên bờ an táng như những xác cá Ông khác.
Lão ngư Trương Văn Đượm, thôn Đông An Vĩnh cho biết: “Hồi trước nghe ông bà kể lại cá Ông vào ngay rộc nước trước làng. Ông to quá không ai khiêng lên được. Qua quá trình, Ông trôi dạt lên bờ. Bà con dân làng xúm nhau đắp đất lại. Sau nhiều năm, xác Ông mục còn xương cốt, ông bà đem vào đền để thờ. Ngày nay, xây dựng nhà trưng bày di tích, bà con dân đảo rất phẩn khởi”.
Trước đây, hai bộ xương cá Ông được người dân Lý Sơn bảo quản, thờ tự tại Di tích Lăng Tân, thôn Đông An Vĩnh. Đây là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Đây là hai bộ xương cá Ông lớn nhất Việt Nam, được phong tước Đồng Đình Đại Vương và Đức Ngư nhị vị tôn thần.
Huyện đảo Lý Sơn được xem là bảo tàng cá Voi độc đáo và lớn nhất cả nước với nhiều ngôi mộ và lăng thờ cá Ông. Dự án phục chế hai bộ xương và nhà trưng bày cá Voi cạnh Di tích Lăng Tân, thôn Đông An Vĩnh nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá tâm linh, phục vụ nhu cầu tham quan, nghiên cứu và phát triển du lịch của huyện đảo Lý Sơn trong tương lai.
Bà Phạm Thị Hương, Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, tỉnh Quảng ngãi cho biết, đây sẽ là một trong những sản phẩm, điểm nhấn du lịch biển, đảo Lý Sơn: “Việc phục hồi bộ xương này thứ nhất là về tâm linh, thứ 2 là về văn hoá. Trong thời gian tới chúng tôi sẽ khai thác đón khách tham quan du lịch"./.