Sự đồng thuận này được đưa ra sau cuộc họp 4 bên tại Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giảm bớt nguy cơ khủng hoảng lương thực ở nhiều nước trên thế giới. Trong bối cảnh cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn đang diễn ra thì việc các bên có thể thống nhất nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc được coi là điểm sáng trong bức tranh u ám.
Phát biểu tại cuộc họp báo, Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar cho biết, thỏa thuận bao gồm việc kiểm soát chung để kiểm tra các chuyến hàng tại các bến cảng và Thổ Nhĩ Kỳ đảm bảo an toàn cho các tuyến đường xuất khẩu trên biển Đen. Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ thành lập một trung tâm điều phối với Ukraine, Nga và Liên Hợp Quốc để xuất khẩu ngũ cốc.
"Như các bạn đã biết, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp tục làm hết sức mình để đóng góp vào hòa bình trong khu vực và trên thế giới. Chúng tôi hy vọng rằng vấn đề lương thực và ngũ cốc này sẽ được giải quyết càng sớm càng tốt. Chúng tôi dự kiến, một thỏa thuận hoàn chỉnh sẽ đạt được trong tuần tới", ông Hulusi Akar nói.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres xác nhận các bên đã đạt được “bước tiến lớn và quan trọng” hướng tới một thỏa thuận toàn diện nhằm nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine ở Biển Đen.
“Khi thế giới bị che khuất bởi một cuộc khủng hoảng toàn cầu, hôm nay cuối cùng chúng ta cũng có một tia hy vọng. Một tia hy vọng để xoa dịu nỗi đau của con người và giảm bớt nạn đói trên toàn thế giới. Một tia hy vọng để hỗ trợ các nước đang phát triển và những người dễ bị tổn thương nhất. Một tia hy vọng để mang lại sự ổn định cần thiết đối với hệ thống lương thực toàn cầu. Sẽ cần phải làm một số công việc kỹ thuật để có thể hoàn thiện thoả thuận ngày hôm nay nhưng chúng ta có động lực để làm điều này. Cuối cùng, mục tiêu của tất cả các bên không chỉ là một thỏa thuận giữa Nga và Ukraine, mà là một thỏa thuận cho cả thế giới", ông Antonio Guterres nói.
Trong khi đó, phía Nga và Ukraine cũng xác nhận việc các bên đạt thoả thuận ban đầu đồng thời cho biết, trong những ngày tới sẽ thống nhất chi tiết với Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres.
Theo các nhà ngoại giao, theo thoả thuận 4 bên vừa đạt được, các tàu, thuyền của Ukraine dẫn đường cho các tàu chở ngũ cốc vào và ra khỏi khu vực cảng có mìn, các bên xung đột cũng nhất trí ngừng bắn trong khi các tàu, thuyền chở ngũ cốc di chuyển, còn Thổ Nhĩ Kỳ dưới sự hỗ trợ của Liên Hợp Quốc có nhiệm vụ kiểm tra các tàu, thuyền nhằm giải quyết mối quan ngại của Nga về việc có thể buôn lậu vũ khí.
Việc các bên đạt thỏa thuận khôi phục tuyến đường xuất khẩu ngũ cốc ở Biển Đen được coi là bước tiến quan trọng nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng an ninh lương thực hiện nay. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo, một thỏa thuận sẽ không có hiệu lực ngay lập tức. Sẽ phải mất thời gian để đảm bảo không có mìn trên tuyến đường vận chuyển ở Biển Đen và sau đó đưa các tàu chở hàng đến Odessa, cảng lớn nhất ở Biển Đen. Các bên sẽ phải kiểm tra tàu thuyền này sau đó sắp xếp vận chuyển khoảng gần 20 triệu tấn ngũ cốc mà Tổng thống Ukraine cho biết hiện đang ở trong các kho chứa.
Theo Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), Ukraine hiện vẫn còn 18 triệu tấn ngũ cốc và hạt có dầu của mùa vụ năm 2021 tồn đọng ở các kho chứa tại các cảng biển. Quốc gia này dự kiến sẽ thu được 60 triệu tấn nữa vào mùa vụ năm nay. Nếu không xuất khẩu được số ngũ cốc tồn đọng, Ukraine có nguy cơ bị thiếu kho chứa để bảo quản ngũ cốc./.