Bệnh cúm thông thường diễn biến nhẹ và hồi phục trong vòng 2-7 ngày, nhưng đối với trẻ em, người già sức đề kháng kém, đặc biệt là người có bệnh mãn tính về hô hấp, tim phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc suy giảm miễn dịch... thì bệnh cúm có thể diễn biến nặng hơn, dễ bị biến chứng và có thể dẫn đến tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.

Hiện nay, ở miền Bắc thời tiết bất thường cùng ô nhiễm không khí khiến người mắc cúm ngày một gia tăng. Nếu không biết cách phòng tránh và điều trị, không những làm tăng nguy cơ mắc cúm mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.

Ở miền Bắc thời tiết bất thường cùng ô nhiễm không khí khiến người mắc cúm ngày một gia tăng.

Nguy cơ gia tăng người mắc cúm

Bệnh cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho. Tác nhân gây bệnh chủ yếu do các chủng vi-rút cúm A (H3N2), cúm A (H1N1), cúm B và cúm C. Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao, lây nhanh qua đường hô hấp thông qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng do hắt hơi, ho khạc. Theo Trung tâm Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), từ năm 2010 trở lại đây, mỗi năm trên thế giới có khoảng 9 - 45 triệu trường hợp mắc cúm với khoảng trên 61.000 trường hợp tử vong vì biến chứng viêm phổi do cúm.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, tại Việt Nam, năm 2019, số ca mắc cúm và tử vong do cúm trong cả nước thấp hơn so với năm 2018. Từ đầu năm tới nay, cả nước ghi nhận hơn 400.000 trường hợp mắc cúm, trong đó 10 trường hợp tử vong (giảm 10,4% số mắc và giảm 2 trường hợp tử vong so với cùng kỳ năm ngoái). Tại các bệnh viện tuyến cuối, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có gia tăng số người mắc cúm nhập viện do người dân các tỉnh đến trực tiếp khám bệnh mà không qua các bệnh viện tuyến dưới, mặc dù mắc bệnh ở mức độ nhẹ. Việt Nam chưa ghi nhận chủng vi-rút cúm mới cũng như chưa có sự đột biến gene làm tăng độc tính hay gây kháng thuốc ở các chủng vi-rút cúm lưu hành trên người. Các chủng vi-rút cúm được ghi nhận chủ yếu là vi-rút cúm A (H1N1) và vi-rút cúm B.

Theo TS.BS Đỗ Thiện Hải, Trưởng khoa Nội, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh cúm là bệnh truyền nhiễm lây lan qua đường hô hấp, ghi nhận các trường hợp mắc quanh năm. Hiện nay, tiết trời lạnh ẩm, nhiệt độ thay đổi thất thường (nhất là ở miền Bắc) cùng với ô nhiễm môi trường tăng cao, việc đi lại gia tăng giữa các khu vực, vùng miền và trên thế giới - là điều kiện thuận lợi cho vi-rút cúm phát triển và làm tăng nguy cơ mắc bệnh cúm.

Hiểu đúng để chăm sóc tốt khi trẻ mắc cúm

Khi trẻ mắc cúm, hệ thống miễn dịch giảm, nếu cha mẹ không biết cách phòng tránh và chăm sóc, dễ dẫn đến các biến chứng: viêm đường hô hấp, như: viêm họng, thanh quản, viêm phế quản, viêm phổi, hen phế quản kịch phát…; hoặc viêm nhiễm ngoài hô hấp, như: viêm tai giữa, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, và đặc biệt có khả năng gây tử vong cao đối với trẻ mắc bệnh mạn tính. Nếu nhiễm cúm A/H1N1 sẽ dẫn đến viêm đường hô hấp trên, còn nhiễm cúm A/H5N1 thì gây viêm phổi nặng.

Bác sĩ Thiện Hải lưu ý, thông thường, khi nhiễm vi-rút cúm, trẻ bị sốt cao và nhanh, thậm chí tới 39-400C, hơi thở không có mùi hôi, việc điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng, như dùng thuốc hạ sốt (chỉ dùng thuốc paracetamol); vệ sinh sạch đường hô hấp để tránh bội nhiễm; vần bù nước và bổ sung vitamin. Khi bị sốt do vi-rút, thường sau 2 ngày uống thuốc hạ sốt và bù nước, trẻ giảm triệu chứng rõ rệt và đỡ dần. Nhưng khi trẻ sốt cao, da xanh tái, mệt mỏi, dùng thuốc hạ sốt có thể đỡ sốt nhưng trẻ vẫn nằm mệt mỏi, không chịu chơi - có thể trẻ nhiễm vi khuẩn. Khi đó cha mẹ cần đưa con đến cơ sở y tế để làm thêm một số xét nghiệm đơn giản như công thức máu… Nếu thấy bạch cầu tăng cao, các thầy thuốc mới có chỉ định dùng thuốc kháng sinh. Còn trong các trường hợp viêm đường hô hấp do vi-rút, đặc biệt là vi-rút cúm, nếu cha mẹ tự ý cho con uống thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng mà còn dễ gây nên tình trạng kháng thuốc, việc điều trị sẽ rất khó khăn và gây nguy hiểm cho tính mạng của trẻ.

“Nếu dùng các loại thuốc khác phải có chỉ định của nhân viên y tế bởi dễ gây tác dụng phụ như đông máu, giảm tiểu cầu trong máu, thậm chí gây những biến chứng nguy hiểm như chảy máu, suy chức năng gan... Cha mẹ không nên tự ý mua thuốc Tamiflu cho con uống, bởi thuốc này chỉ có tác dụng giảm triệu chứng không đáng kể nếu dùng sớm trong vòng 48 giờ đầu mắc cúm, còn nếu dùng muộn sau 48 giờ sẽ không có tác dụng gì”, TS.BS Đỗ Thiện Hải khuyến cáo, đồng thời lưu ý: “Trẻ có chỉ định nhập viện trong trường hợp cúm gây viêm phổi, hoặc có tình trạng suy hô hấp, khó thở, mệt mỏi hoặc cúm gây viêm nhiễm đường hô hấp nặng, hoặc mắc cúm trên những cơ địa mắc bệnh lý mạn tính nào đó”.

Để chủ động phòng ngừa bệnh cúm, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp sau: Đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng với nước sạch; Vệ sinh mũi, họng hằng ngày bằng nước muối; Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất dinh dưỡng để nâng cao thể trạng; Tiêm vắc-xin cúm mùa để tăng cường miễn dịch phòng chống cúm; Hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết, sử dụng khẩu trang y tế khi cần thiết; Người dân không nên tự ý mua thuốc và sử dụng thuốc kháng vi-rút (như thuốc Tamiflu) mà cần phải theo hướng dẫn và có chỉ định của thầy thuốc; Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời./.