Thiếu cơ chế đồng bộ, dẫn đến chưa có được tiếng nói chung trong mối quan hệ giữa lợi ích 3 bên: Nhà nước, chủ đầu tư và cộng đồng dân cư là nguyên nhân quan trọng khiến việc tái thiết chung cư cũ ở các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh đang bị tắc nghẽn. Cả nước có 1.688 nhà chung cư cũ, thì riêng Hà Nội đã có tới 1155 nhà, trong đó khoảng 70 nhà thuộc loại nguy hiểm cấp độ C. Sau gần 10 năm, Hà Nội mới cải tạo được 14 chung cư cũ và tại thành phố Hồ Chí Minh là 38 chung cư.
Ông Nguyễn Trọng Ninh, Phó Cục trưởng Cục quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng phân tích: “Cơ chế công khai, minh bạch trong công tác cải tạo chung cư cũ chưa tốt, giữa cộng đồng dân cư, doanh nghiệp với chính quyền còn có những vấn đề cần phải xem xét. Trong Nghị quyết 34 đề ra yêu cầu là chính quyền lựa chọn nhà đầu tư, nhưng cái này một số dự án không được sự đồng tình của cộng đồng. Bởi vì các chủ sở hữu chung cư yêu cầu họ phải có tiếng nói, vai trò trong lựa chọn chủ đầu tư, chứ chính quyền giới thiệu là không tin tưởng, dẫn đến dự án sẽ chậm và bị tắc”.
Kinh nghiệm từ nhiều nước cho thấy, dự án xây dựng lại chung cư cũ phải tăng diện tích sàn và số tầng mới có tính khả thi. Vì vậy, theo các đại biểu, cần xem xét lại về việc hạn chế xây cao tầng, cũng như vấn đề nguồn vốn và vai trò của các bên liên quan là Nhà nước, chủ đầu tư và cư dân sống tại chung cư cũ…
Ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam kiến nghị: tái thiết chung cư cũ theo phương châm cộng đồng chung cư làm chủ, chính quyền đô thị tạo điều kiện và giúp đỡ, doanh nghiệp bất động sản tham gia. Trong đó, bài toán về nguồn vốn được đưa ra là tăng giá trị đất sau khi xây dựng lại chung cư.
Bởi theo ông Liêm, giá trị của đất đai được tăng lên là do quy hoạch. Chẳng hạn, quy hoạch khu chung cư như Giảng Võ thành một khu đường phố hình ô bàn cờ, ô vuông, càng nhiều mặt tiền thì giá trị của đất càng tăng lên. Các khu chung cư ấy nhường tầng 1, thậm chí tầng 2, tầng 3, tầng 4 cho các nhà kinh doanh bất động sản vào phát triển, có thể thu được rất nhiều tiền. Còn các tầng trên, tái định cư.
Các đại biểu cũng kiến nghị: cần thiết phải xây dựng và ban hành Luật Chung cư như nhiều nước đã làm, bởi chung cư liên quan đến quyền sở hữu chung – một vấn đề mới mẻ và rất phức tạp hiện nay./.