Quy hoạch điện 8 đảm bảo đủ điện trong mọi tình huống

Tại Hội thảo lần 1 Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là Quy hoạch điện 8) do Bộ Công Thương tổ chức sáng 8/7, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng khẳng định, Quy hoạch điện 8 được thực hiện với quan điểm, mục tiêu xuyên suốt của Đảng và Nhà nước là phải đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội trong mọi hoàn cảnh. Quan điểm này đòi hỏi phải có tầm nhìn chiến lược, dài hạn, “điện đi trước một bước”.

Quy hoạch được xây dựng trên 3 quan điểm lớn

Nhìn lại việc triển khai Quy hoạch điện 7, đại diện cơ quan quản lý Nhà nước về lĩnh vực điện cho rằng, Quy hoạch Điện 7 đã được lập với ít nhất 3 quan điểm khá cứng, từ quy mô, tiến độ và vị trí triển khai dự án, thậm chí cứng cả nhà đầu tư phát triển các dự án... Do vậy, đến nay mới có khoảng 87,7% khối lượng nguồn điện trong Tổng sơ đồ Điện 7 được thực hiện, khoảng 72% khối lượng lưới điện 500kV và khoảng 80% khó lượng lưới điện 220kV được triển khai, thực hiện.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng tại Tại Hội thảo lần 1 Quy hoạch điện 8.

Đáng lưu ý, Quy hoạch điện 7 đã được điều chỉnh khá nhiều lần, trong đó, có việc dừng lại các dự án điện hạt nhân, một số Trung tâm nhiệt điện than lớn ở khu vực Tây Nam bộ không triển khai được và nhiều dự án điện đầu tư theo hình thực BOT chậm tiến độ... Việc không hoàn hành được các dự án nguồn và lưới điện theo Quy hoạch điện 7 và Quy hoạch điện 7 hiệu chỉnh sẽ ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp điện trong giai đoạn tới, đặc biệt là việc phải đối mặt với tình trạng thiếu điện trong giai đoạn từ nay cho đến năm 2025.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng khẳng định, việc Xây dựng Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (gọi tắt là Quy hoạch điện 8) phải được xây dựng trên 3 quan điểm lớn, đó là phải đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ; Phát triển mạnh mẽ nguồn năng lượng tái tạo và hạn chế phát triển nhiện điện than gắn với khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào ngành điện.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra chỉ đạo trong bất cứ hoàn cảnh nào, kể cả trong giai đoạn khó khăn hiện nay đến 2025, Việt Nam cũng không thể để thiếu điện để ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Quan điểm này càng cần phải đưa vào quy hoạch để có được tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đảm bảo từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 ngành điện luôn được phát triển đi trước, đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội.

“Quan điểm tại Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị cũng nêu rõ: Sẽ phát triển mạnh mẽ và có hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) mà Việt Nam rất có tiềm năng. Đồng thời, hạn chế phát triển các nhà máy nhiệt điện than vốn được đưa rất nhiều vào quy hoạch điện 7. Như vậy rõ ràng sẽ phải phát triển mạnh mẽ hơn nữa các dự án NLTT cũng như các dạng năng lượng truyền thống khác, có ít ảnh hưởng, tác động tới môi trường”, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng chỉ rõ.

Theo đó, thay vì các quy định cứng, đóng khung như trước, việc thiết kế cơ cấu nguồn điện năng lượng tái tạo trong Tổng sơ đồ Điện 8 khá linh hoạt, theo hướng phát huy tối đa tiềm năng gắn với khả năng huy động nguồn lực.

Còn nhiều khó khăn trong Quy hoạch điện 8

Chỉ ra những khác biệt trong Quy hoạch Điện 8 so với Quy hoạch Điện 7 - riêng đối với nguồn điện năng lượng tái tạo, ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và NLTT cho biết, đối với nguồn năng lượng tái tạo sẽ không quá chú trọng về cơ chế giá điện cố định. “Các nhà đầu tư không chỉ cần khuyến khích về giá mà cần có những cơ chế rõ ràng hơn, minh bạch hơn trong việc lựa chọn các nhà đầu tư. Vì vậy, trong tương lai gần sẽ thực hiện cơ chế đấu thầu, đấu giá để lực chọn nhà đầu tư để thực hiện các dự án NLTT”.

Theo ông Trần Kỳ Phúc, Viện trưởng Viện Năng lượng - đơn vị chủ trì xây dựng Quy hoạch Điện 8, tăng trưởng điện ở mức 2 con số kéo dài trong suốt nhiều năm qua, với trung bình giai đoạn 2011-2020 thực hiện Quy hoạch Điện 7 khoảng 10%. Theo kế hoạch, tăng trưởng điện sẽ đạt trung bình khoảng 8% trong giai đoạn 2020-2030 và khoảng 4% trong giai đoạn 2030-2045. Tuy nhiên theo ông Phúc, có ít nhất 3 điểm đáng lưu ý, có thể coi là những khó khăn trong việc lập Quy hoạch Điện 8.

Một là, quy hoạch điện lần này được lập theo quy định của Luật Quy hoạch mới, có hiệu lực từ năm 2019, thuộc nhóm quy hoạch ngành kết cấu hạ tầng quốc gia và một số quy định có khác so với trước. Danh mục chỉ gồm những dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành điện lực và thứ tự ưu tiên thực hiện nên nhà quy hoạch cần chủ động xây dựng tiêu chí, luận chứng, quy mô và thứ tự ưu tiên các dự án này.

Hai là Quy hoạch điện 8 được lập trong điều kiện một số Chiến lược và quy hoạch nền tảng chưa được lập hoặc nếu có được lập thì cũng chưa được phê duyệt. Riêng quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến 2050 cũng được triển khai song song với quy hoạch điện 8.

Ba là có nhiều yếu tố kinh tế - kỹ thuật khó xác định, đơn cử như đại dịch Covid-19 tiếp tục hoành hành ở nhiều nước, rình rập tác động đến Việt Nam và có ảnh hưởng tiêu cực cả phía cung lẫn phía cầu của hệ thống năng lượng nói chung và hệ thống điện nói riêng…

Cũng theo ông Phúc, sự bùng nổ trong việc đăng ký đầu tư các dự án NLTT đặc biệt là các dự án điện gió, điện mặt trời trong thời gian qua cũng gây những khó khăn không nhỏ, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp hơn trong quy hoạch thiết kế, đầu tư và vận hành hệ thống điện, cần có cơ chế chính sách sáng suốt hơn, minh bạch hơn, khách quan, khoa học hơn về khuyến khích phát triển NLTT.

Theo các chuyên gia, từ thiết kế về cơ cấu nguồn của Quy hoạch Điện 8 - với ưu tiên phát triển các nguồn NLTT cũng đồng nghĩa với những yêu cầu cao hơn về lưới điện để đáp ứng cho vận hành an toàn cũng như hiệu quả kinh tế. Việc phát triển NLTT càng cao, ngoài nguồn vốn lớn thì quỹ đất cũng là áp lực cần phải tính đến để làm sao những nghiên cứu đã được tính toán, thiết kế trong Quy hoạch được đảm bảo tính thực thi trên thực tế./.