Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang vào giai đoạn nước rút và được coi là động lực để thúc đẩy cải cách nền nông nghiệp sẽ mở ra cơ hội với nhiều ngành nông nghiệp mà Việt Nam có lợi thế.
Đồng thời, ngành nông nghiệp cũng đối mặt với những thách thức là sản phẩm nông sản không có thế mạnh bắt buộc phải nhập khẩu và cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại của các quốc gia thành viên TPP trên thị trường nội địa.
Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, nếu Việt Nam đàm phán thành công Hiệp định đối tác kinh tế thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP) thì có khả năng giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản của Việt Nam có thể tăng gấp 2 lần.
Hiện, nước ta là một trong 15 quốc gia xuất khẩu nông sản lớn nhất sang Mỹ với các sản phẩm như cà phê, điều, tiêu, gạo và chè. Nhật Bản là thị trường xuất khẩu nông sản lớn thứ ba của Việt Nam với các mặt hàng nông sản như cà phê, rau quả,.... Một số nước khác như Australia, Mexico cũng là những là thị trường xuất khẩu nông sản lớn của Việt Nam trong khối TPP, với các mặt hàng nông sản như điều, gạo, cà phê, hạt tiêu, rau quả,...
TS. Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách nông nghiệp (Bộ NN&PTNT) cho rằng, ngành nông nghiệp nước ta cần phải tiến hành tái cơ cấu “thực sự” để sản phẩm nông nghiệp Việt Nam có chỗ đứng trên thị trường thế giới khi Hiệp định TPP được ký kết, trong đó cần đột phá về quản lý và đầu tư cho nông nghiệp với việc xây dựng chiến lược ngành hàng.
“Khi chúng ta không có nhiều nguồn lực mạnh để hỗ trợ cho nông nghiệp, cách tốt nhất là chuyển nguồn lực, tài nguyên từ những ngành không có lợi thế sang các ngành có lợi thế. Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần đánh giá lại các mặt hàng không có tính cạnh tranh, không vượt được đối thủ trong khu vực và thế giới thì chủ động xây dựng lộ trình để chuyển sang sản xuất các ngành hàng khác mà chúng ta có lợi thế”, TS. Đặng Kim Sơn chỉ rõ.
So sánh năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp Việt Nam và các nước tham gia đàm phán TPP cho thấy, nước ta có thế mạnh trong xuất khẩu các sản phẩm của ngành trồng trọt, chăn nuôi. Theo đó, cơ hội thị trường mở rộng đối với các mặt hàng nông sản chủ lực như: Thuỷ sản, cà phê, lúa gạo. Tuy nhiên, Việt Nam cũng buộc phải mở cửa thị trường, với việc phải loại bỏ 100% dòng thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm nông nghiệp.
Hàng loạt mặt hàng nông sản có sức cạnh tranh cao của các nước khác sẽ tràn vào thị trường Việt Nam như bông, dầu ăn, thức ăn gia súc, rau quả cũng có khả năng bị lấn chiếm thị trường.
Theo chuyên gia kinh tế Trương Đình Tuyển, nền nông nghiệp Việt Nam phải đổi mới để nâng cao sức cạnh tranh.
“Việt Nam cũng chịu sự cạnh tranh ghê gớm từ các cường quốc nông nghiệp, chăn nuôi như Hoa Kỳ, Đan Mạch... Ví dụ, khi gia nhập TPP thì thuế suất của thịt lợn sẽ về 0%, mặt hàng này có thể sẽ tràn rất mạnh vào Việt Nam thông qua hệ thống siêu thị, kho lạnh, tạo ra áp lực cạnh tranh lớn với ngành chăn nuôi. Vì vậy, ngay từ bây giờ chúng ta phải tổ chức lại sản xuất để đưa khoa học công nghệ vào nông nghiệp, tạo ra các bước đột phá trong nông nghiệp”, chuyên gia Trương Đình Tuyển cho hay.
Rõ ràng, trong tương quan các mặt hàng nhập khẩu theo TPP, Việt Nam chỉ nhập khẩu những mặt hàng không có thế mạnh và việc gia tăng nhập khẩu các mặt hàng này sẽ là cơ hội cho ngành nông nghiệp phát triển.
Đây cũng là cơ hội Việt Nam để tiếp cận thị trường chất lượng cao trong phân khúc thị trường thế giới, giúp nông nghiệp Việt Nam thoát khỏi hình ảnh “nông nghiệp giá rẻ”. Nói cách khác, TPP giống như cú hích thúc ngành nông nghiệp nước ta phải tiến bước./.
