Tại phiên thảo luận về kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế giai đoạn 2016-2020 sáng 3/11, đại biểu Quốc hội Triệu Tài Vinh (đoàn Hà Giang) nêu ý kiến: Việt Nam có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc - một thị trường rất rộng lớn. Tuy nhiên, theo ông Vinh, vì chưa có những ký kết cụ thể nào với Trung Quốc nên nông sản Việtthường xuyên bị ép giá, lũng đoạn thị trường, tăng giá đột biến, dừng hợp đồng đột ngột...

Nông sản Việt đang “chết mòn” vì... thương lái (Ảnh minh họa: Infonet)

Rủi ro cho nông sản Việt

Góp ý về tổ chức sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp, đại biểu Triệu Tài Vinh – Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang, đề xuất đẩy mạnh chương trình hợp tác biên giới, có các ký kết hai bên để hoạt động thương mại lành mạnh hơn.

Cùng quan tâm đến vấn đề nông nghiệp, đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn Tiền Giang) phản ánh về tình trạng còn nhiều chính sách chưa phù hợp, trong đó có chính sách về đất đai, bất cập trong việc thực hiện việc dồn điền, đổi thửa chỉ giới hạn trong lý do về kinh tế mà quên đi những tác động về mặt xã hội. 

Đại biểu này cho biết, khi thực hiện chủ trương hội nhập kinh tế thế giới Việt Nam đã ký kết và đang đàm phán nhiều hợp đồng thương mại tự do. Đây là cơ hội để doanh nghiệp tìm kiếm mở rộng thị trường, đặc biệt khi gia nhập thị trường toàn cầu yêu cầu của thị trường đối với nông dân, ngư dân đòi hỏi rất cao, nếu sản phẩm sản xuất ra không đáp ứng được chất lượng sẽ không bán được sản phẩm.

Tuy nhiên, những năm qua một lượng hàng lớn nông sản Việt Nam chủ yếu xuất sang thị trường dễ tính mà chưa thực hiện hiệu quả việc bứt phá để thâm nhập vào thị trường chất lượng cao nên việc xuất khẩu này luôn phải đối mặt với những rủi ro, bất trắc, ông Hải cho hay.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cũng nhận định, thị trường của Việt Nam thiếu ổn định, thậm chí tiềm ẩn rất nhiều rủi ro.

“Chất lượng, chuỗi chế biến và một số thị trường hiện nay tiêu thụ nông sản chính của chúng ta chưa phải thị trường chính ngạch mà là tiểu ngạch, do đó tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, kể cả về mặt thời tiết, thị trường và những động thái phi thị trường khác,” ông Cường lưu ý.

Lối thoát nào cho nông sản?

Để khắc phục được tình trạng này, đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành có liên quan chủ trì cùng các địa phương sớm có giải pháp hữu hiệu trong việc thực hiện nghiên cứu thị trường, thực hiện quy hoạch, có kế hoạch tổ chức lại sản xuất, quan tâm đúng mức vị trí của thị trường nội địa, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nông sản, khắc phục tình trạng lệ thuộc quá nhiều vào thị trường dễ tính để việc sản xuất, tiêu thụ nông sản trong thời gian tới diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả cao hơn...

Đại biểu đoàn Tiền Giang nhấn mạnh: Cần phải quyết liệt hơn nữa trong việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch theo hướng phát huy sản phẩm lợi thế của vùng gắn với thích ứng biến đổi khí hậu, nhu cầu của thị trường quốc tế, đặc biệt là các vùng trọng điểm đang bị tác động kép bởi biến đổi khí hậu như đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, Nam Trung Bộ.

Bên cạnh đó, theo đại biểu này, cần cải cách mạnh mẽ việc tổ chức sản xuất. “Hiện tại nước ta có 12 triệu hộ nông dân, trong đó hình thức sản xuất tập trung rất ít, chỉ có 29.600 trang trại, tương đương với 29.600 doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, chỉ có 1.000 hợp tác xã kiểu mới trong tổng số 9.000 hợp tác xã còn tồn tại trước đây. Hầu như không có doanh nghiệp trụ cột trong chuỗi liên kết với nông dân qua tổ chức hợp tác xã thì rất khó hình thành vùng sản xuất lớn tập trung”, ông Hải nói.

Do đó, đại biểu Hải cho rằng, cần tiến hành tổng kết, đánh giá ngay việc thực hiện chính sách tích tụ ruộng đất, nghiên cứu ban hành giải pháp chính sách về tích tụ ruộng đất phù hợp với đặc điểm đời sống văn hóa, tâm lý của từng vùng, từng miền, nhằm thu hút, kêu gọi doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân mạnh dạn đầu tư ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, chế biến hàng hóa tập trung chất lượng cao.

Ông Nguyễn Thanh Hải cũng nêu thực tế: Lợi nhuận thu được từ bảo hiểm sản phẩm nông sản là rất thấp, lại rủi ro rất cao, do đó rất khó thu hút được các doanh nghiệp tham gia bảo hiểm nông sản cho nông dân. Vì vậy, theo ông, để phát huy chính sách này cần có sự tham gia của nhà nước, trong đó nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong việc tái tạo bảo hiểm sản phẩm cho nông dân./.