Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vừa được kí kết tại Thủ đô Santiago của Chile. Phóng viên VOV thường trú tại Mỹ đang có mặt tại Lễ kí kết đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công Thương – ông Trần Tuấn Anh một số vấn đề xung quanh Hiệp định quan trọng này.
PV: Thưa Bộ trưởng, Hiệp định CPTPP đã vừa được ký kết chính thức, ông có thể chia sẻ một số cảm nghĩ của mình trong lúc này?
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Để có được kết quả kí kết Hiệp định CPTPP ngày hôm nay, chúng ta đã rất tập trung và đã có những nỗ lực cho những mục đích rất rõ ràng, cùng với quyết tâm để đạt được kết quả cuối cùng đúng theo kế hoạch cũng như là đạt được mong muốn.
 |
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh họp song phương với Ngoại trưởng Chile Heraldo Muños. |
PV: Để đi đến việc kí kết Hiệp định CPTPP ngày hôm nay là cả một quá trình liên tục của các đoàn đàm phán. Ông có thể chia sẻ khái quát quá trình này?
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Quả thực là Hiệp định CPTPP mà trước kia là Hiệp định TPP 12 là một Hiệp định chất lượng rất cao. Điều đó đồng nghĩa với quá trình đàm phán giữa các quốc gia tham gia hiệp định này có thể nói là rất căng thẳng và phức tạp và kéo dài. Điều hoàn toàn không đơn giản khi mà ngay cả những nước đầu tiên là những nước sáng lập bao gồm cả Hoa Kỳ đã đều kỳ vọng và đặt rất nhiều yêu cầu trong tiêu chuẩn cao của Hiệp định.
Vì vậy, khi các nước TPP 12 bao gồm cả Hoa Kỳ đạt được thống nhất về kết thúc các cuộc đàm phán, chúng ta cũng rất hài lòng và cũng tưởng chừng là đi đến điểm cuối của Hiệp định, nhưng đã xảy ra sự cố khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Hoa Kỳ ra khỏi Hiệp định TPP 12. Đây là một quá trình thử thách mới, khi mà cả 11 nước đã quyết tâm xác định lại những mục tiêu của mình nhưng quyết tâm và xác định lại mục tiêu của mình chưa đủ. Vấn đề là cả một quá trình rất vất vả cho tất cả các quốc gia của TPP 11, (bây giờ tức là CPTPP) phải xác định lại những điểm cân bằng mới cho các quốc gia này khi tham gia.
Các nước tham gia Hiệp định đã trải qua một nỗ lực rất quyết liệt và mạnh mẽ để có thể đạt đến hội nghị Bộ trưởng TPP tại Đà Nẵng vào tháng 11/2017. Khi tất cả các Bộ trưởng các nước đã thống nhất về nguyên tắc cơ bản kết thúc những trao đổi và đàm phán CPTPP và thông qua để báo cáo lên lãnh đạo cấp cao cho việc ký kết cuối cùng. Tuy nhiên, các nguyên thủ của CPTPP đã không thể ký kết hiệp định tại Đà Nẵng do còn có những vấn đề khúc mắc ở trong nội bộ mỗi quốc gia.
Vì vậy chúng ta lại bước vào một chiến dịch mới rất căng thẳng với nỗ lực quyết tâm cao. Trong đó phải khẳng định các quốc gia đều có nỗ lực lớn, đặc biệt phải kế đến quốc gia như Nhật Bản, nước chủ nhà của APEC 2017 là Việt Nam cũng như một số nước khác như Chile, New Zealand, Austrlia.
Trong thời gian rất ngắn từ tháng 11/2017 khi kết thúc Hội nghị cấp cao ở Đà Nẵng và cũng là kết thúc Hội nghị Bộ trưởng TPP ở Đà Nẵng với tuyên bố sẽ tiếp tục quyết tâm cho CCTPP thì đến nay trong vòng chưa đầy 3 tháng, chúng ta đã có thể đạt kết quả tích cực là có mặt tại đây và như vậy một quá trình rất rất gian truân vất vả vì những diễn biến phức tạp nhưng đồng thời cũng có kết thúc tạm gọi là kết thúc có hậu.
PV: Có thể nói, Hiệp định CPTPP chính là biểu hiện cho bước tiến mới của Việt Nam trong quá trình hội nhập với khu vực và quốc tế. Ông có thể phân tích về nhận định này?
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Trước tiên chúng ta phải nói rằng, khi Hoa Kỳ rút ra khỏi Hiệp định TPP 12 thì cả 11 quốc gia còn lại của TPP đều hiểu và nhận thức rất rõ là có sự thay đổi rất lớn, đặc biệt là liên quan đến lợi ích của các nước khi tham gia bản Hiệp định này, không còn một nền kinh tế quy mô như Hoa Kỳ tham gia.
Thế nhưng, tất cả các quốc gia còn lại của TPP 11 lúc đó đều đánh giá rất cao về chất lượng của các Hiệp định tự do thương mại thế hệ mới như TPP. Những lợi ích mà các quốc gia nhận được không chỉ là lợi ích trước mắt và đơn thuần về thương mại, trong việc dỡ bỏ các hàng rào quan thuế và cũng như một số lĩnh vực khác về kinh tế. Vấn đề cơ bản là những động lực từ Hiệp định này sẽ mang lại cho sự phát triển của bản thân mỗi nước trong các khía cạnh kinh tế, chính trị, xã hội.
Đây là điều cơ bản tạo nên sức hút cho các quốc gia đang tham gia CPTPP cũng như cho nền kinh tế các quốc gia khác mà trong tương lai rất có thể sẽ sớm hoặc vào giai đoạn phù hợp để gia nhập vào CPTPP.
Điều chúng tôi đã phân tích rất kỹ và cũng báo cáo Chính phủ và cũng đã có sự chỉ đạo thống nhất xuyên suốt, đó là Việt Nam với tư cách là quốc gia độc lập và có chủ quyền cao trong các hoạt động chính trị, đối ngoại cũng như về kinh tế của mình vẫn đang tiếp tục chủ trương chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa về các quan hệ thương mại cũng như về kinh tế để phục vụ cho chủ trương bảo vệ độc lập chủ quyền của chúng ta.
Chính vì vậy, Hiệp định CPTPP cũng chính là một bước cụ thể của Đảng và Nhà nước ta để cụ thể hóa chiến lược đa phương hóa, đa dạng hóa các mối quan hệ hợp tác. Trên thực tế có thể thấy rất rõ, trong bối cảnh toàn cầu hóa đang diễn biến phức tạp, mặc dù dòng chảy chính của nó vẫn là tiếp tục tự do hóa thương mại và thuận lợi hóa thương mại nhưng đã có những dấu hiệu, biểu hiện rõ ràng của chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa biệt lập… điều này cản trở và tác động không thuận lợi đến dòng chảy của toàn cầu hóa.
Do đó, việc chúng ta thực thi một cách quyết tâm và nhất quán chủ trương chiến lược của Đảng, chính sách của Nhà nước trong hội nhập sâu và rộng thì chắc chắn sẽ là cơ hội và đồng thời là công cụ, biện pháp để chúng ta thực hiện chiến lược về đối ngọai.
Thời gian vừa qua, với những kinh nghiệm quý báu và thành quả chúng ta đạt được trong mở cửa nền kinh tế, thực hiện chủ động hội nhập, đây cũng là minh chứng rất rõ nét để chúng ta có cơ sở, niềm tin cho chiến lược hội nhập sắp tới của chúng ta vẫn tiếp tục theo hướng chủ động hội nhập sâu và rộng. Vì vậy CPTPP chính là biểu hiện của một trình độ mới của Việt Nam trong hội nhập với khu vực và quốc tế.
Đặc biệt với vị thế là nước sáng lập CCTPP, Việt Nam đã đạt được rất nhiều mục về chính trị đối ngoại. Việt Nam khẳng định là nước có vị thế ngày càng tăng trong các diễn đàn chính trị song phương đa phương ở khu vực cũng như quốc tế. Đặc biệt, với những lợi thế trong hội nhập, Việt Nam đã khẳng định được vị thế, địa vị chính trị trong sân chơi chung của toàn cầu.
Mặt khác, khi hội nhập vào CPTPP, về mặt thể chế, Việt Nam có những điều kiện để hoàn thiện một nhà nước pháp quyền với nền kinh tế mà năng lực cạnh tranh ngày càng cao dựa trên nền tảng của minh bạch hóa, công khai hóa cũng như thuận lợi hóa cho các hoạt động thương mại theo nguyên tắc kinh tế thị trường. Là một nước sáng lập CPTPP nên khi bất kì các nền kinh tế sau này khi muốn gia nhập hiệp định, Việt Nam sẽ có những điều kiện bảo vệ cũng như tiếp tục tối đa hóa những lợi ích của mình khi xem xét đến các quốc gia, các nền kinh tế mới gia nhập.
Điều cuối cùng quan trọng nhất là Hiệp định CPTPP đi kèm những lợi ích về kinh tế thương mại gắn cùng với các lợi ích mang tính chiến lược lâu dài về cải cách thể chế. Những lợi ích thiết thực trước mắt mang lại cho các ngành kinh tế như là dệt may, da giày, chế biến thực phẩm thủy sản, nông sản đều là những ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam trong giai đoạn phát triển hiện nay và trong tương lai. Hiệp định CPTPP chắc chắn sẽ là điều kiện để Việt Nam tiếp tục cất cánh ở mức độ mới cao hơn ở những trị trường mới và tiềm năng.
PV: Sau khi Hiệp định CPTPP được kí kết và sẽ sớm có hiệu lực, Bộ Công Thương trong thời gian tới đây sẽ phải triển khai những công việc gì nhằm phổ biến quá trình thực thi Hiệp định?
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh: Ngay trong suốt quá trình đàm phán cũng như quá trình ký kết này, các quốc gia cố gắng kết thúc đàm phán sớm cũng như nỗ lực thống nhất sớm đưa Hiệp định vào hiệu lực.
Các quốc gia mong muốn cuối năm 2018, đầu năm 2019 Hiệp định có thể đi vào hiệu lực vì khi Hiệp định đi vào hiệu lực sẽ thúc đẩy sự cải cách của mỗi quốc gia, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân của mỗi quốc gia trong CPTPP có điều kiện thụ hưởng những thuận lợi và những cơ chế chính sách ưu đãi của Hiệp định này dành cho nhau.
Chính phủ cũng đã chỉ đạo sau khi ký kết CPTP, việc đầu tiên cần làm là Bộ Công Thương phải xây dựng một chương trình hành động để báo cáo, trình quốc hội. Cùng với việc quốc hội phê chuẩn Hiệp định CPTPP. Do đó, chúng ta sẽ có chương trình hành động được Chính phủ ban hành để xác định rõ những nội dung nhiệm vụ cần làm, trong đó nhiệm vụ đầu tiên là phải rà soát pháp lý để thực hiện các cam kết hội nhập.
Thứ hai là tổ chức công bố và cung cấp thông tin đầy đủ, thực hiện các hoạt động tuyên truyền giới thiệu về hiệp định CPTPP cho tất cả chủ thể hội nhập quốc tế của Việt Nam. Trong đó lưu ý vai trò trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức triển khai thực hiện, cũng như vai trò của cộng đồng doanh nghiệp trong việc tiếp cận nội dung, những thách thức yêu cầu của Hiệp định CPTPP để các doanh nghiệp đưa vào chương trình hành động của mình.
Các Bộ, ngành cần có trách nhiệm ví dụ từ Bộ kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT và hàng loạt cơ quan quan trọng khác. Không chỉ các cơ quan của nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị của chúng ta phải xác định, thấu hiểu rõ những nhiệm vụ tổ chức thực thi hiệp định CPTPP.
PV: Xin cảm ơn Bộ trưởng!./.
Hình ảnh đầu tiên trước giờ ký Hiệp định CPTPP tại Chile